عباس براهیمی قلعه قاضی

    جزیره قشم یکی از جزایر جنوبی ایران است که از نظر موقعیت ژئوپلیتیکی بسیار مهم است. این جزیره که یکی از بنادر آزاد ایران است، با مهاجرت های زیادی از شهرها و کشورهای اطراف برای سرمایه گذاری مواجه است و میزان مهاجرت بومیان از این جزیره بسیار اندک است. با تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی در این جزیره، بسترهای توسعه در این جزیره گسترش بیشتری پیدا کرد. به همین دلیل است که عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی توانسته تأثیرگذار باشد و میزان این تأثیرگذاری در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق، همه فعالیت های دانشگاه آزاد در توسعه همه جانبه این جزیره تأثیر داشته است. اما برخی از متغیرهای تحقیق مثل بومی بودن، داخل متغیر تحولات فرهنگی قابل مطالعه بود و نشان داد که حتی الگوی دانشگاهی تحت تأثیر ظرفیت های قومی بوده است. در جزیره قشم، نهادهای اجتماعی به طور معمول به شیوه هایی که در سایر مناطق ایران عمل می کنند، فعالیت دارند. اما نکته مهم اینجاست که در این جزیره، این الگوی اجتماعی دانشگاهی که با سایر نقاط ایران همگن است، به دلیل وجود ظرفیت های قوی در ساکنین بومی، کارایی زیادی ندارد

این پژوهش با هدف مطالعه تأثیر ابعاد مختلف توسعه اجتماعی در جزیره قشم آغاز شد.، نظریه سیستم پارسنز به عنوان چارچوب نظری انتخاب شد و ابعاد مختلف توسعه بر اساس چهار خرده نظام پارسنز، تعیین شد. روش تحقیق نیز تاریخی و فن استفاده شده در این پژوهش، تحلیل اسناد بود. در نهایت، نتایج حاصل نشان داد که تلاش برای پیشرفت و توسعه در چهار عرصه، فکر، یعنی تحول در آموزش و پرورش و رسانه ها، علم، یعنی شتاب بخشی در تولیدات علمی و نظریه پردازی در جهت رسیدن به استقلال علمی، زندگی، یعنی توجه به ارتقای شاخصه های عدالت، امنیت، رفاه، استقلال، آزادی و معنویت در جامعه، معنویت، یعنی تقویت روحی و انگیزه پیشرفت واقعی در تمام عرصه ها، صورت بگیرد تا بسترهای واقعی برای رسیدن به توسعه هر جانبه در کشور فراهم شود. در برنامه ریزی برای تحقق الگوی پیشرفت باید جمع آوری ذخایر ملی و بالفعل ساختن استعدادها، تشکیل گروه های پژوهشی، توزیع عادلانه امکانات تحقیقاتی و دانشگاهی هدف گذار صحیح، تربیت نظریه پردازان توانا، سرمایه گذاری روی علوم نوین و کاربردی، تقویت روحیه خودباوری و انگیزه پیشرفت مورد توجه قرار گیرد.

این پژوهش با هدف مطالعه تاثیرات بومی گرایی در تاثیرات فرهنگی دانشگاه برای برنامه ریزی های توسعه اجتماعی در جزیره قشم انجام شده است. نظریه پارسنز در کنار تاکیدات جیکوبز و چپ من بر مدت اقامت در یک مکان که به تراکم هویت و سرمایه اجتماعی می انجامد، چارچوب نظری این پژوهش را تشکیل می داد. از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شد و نمونه گیری که بر اساس فرمول کوکران، 348 نفر برآورد شده بود تا جایی پیش رفت که پاسخ های معتبر در محاسبه رابطه متغیرها، کمتر از این میزان نباشد تا اعتبار تحقیق تأمین گردد. نتایج نشان داد که میانگین تاثیرات فرهنگی دانشگاه در توسعه جزیره قشم در بازه ی 4 تا 16 برابر با 10/9 بود که در حد زیادی ارزابی می شود. بین توسعه جزیره قشم و بومی یا غیربومی بودن در سطح اطمینان 99 درصد رابطه ی معناداری دیده شد، در حالی که رابطه مدت اقامت در قشم با متغیر وابسته که تأثیر ابعاد فرهنگی دانشگاه در توسعه ی جزیره قشم می باشد، رابطه معناداری نداشت. بنابراین بومی بودن نسبت به مدت اقامت می تواند یک ظرفیت بالقوه مثبت در توسعه و برنامه ریزی های منطقه ای تلقی گردد. تحلیل عاملی، گویه های پرسشنامه را در چهار عامل سرمایه گذاری اقتصادی، نیروی انسانی، مدیریت نهادی و نظارت اجرایی در اثرگذاری در برنامه های توسعه ای شناسایی کرد.