عاطفه اصغری

نقد به عنوان یک ابزار کارآمد در ارزشیابی اطلاعات یک اثر پژوهشی به شمار می رود. نوشتار حاضر با رویکرد نقادانه در صدد بررسی ابعاد محتوایی و صوری مقاله «علاقه اللفظ بالمعنی وتعلیم العربیّه» نوشته أحمد الدیاب به نگارش درآمده است. وی در این اثر که از سه بخش اصلی تشکیل یافته، به تبیین آراء موافق و مخالف صاحب نظران در مورد لفظ و معنی، اولویت یکی بر دیگری، جدایی میان لفظ و معنی و یکی دانستن یا وجود اتحاد و همبستگی میان این دو مؤلفه توجه داشته است تا بدین وسیله به روش هایی دست یابد که بتواند از آن برای آموزش زبان عربی به غیر عرب زبان ها استفاده کند. در مقاله حاضر بر آن بوده ایم تا به روش تحلیلی و با توجه به معیارهای تعریف شده برای نقد و ارزیابی آثار پژوهشی، مقاله «علاقه اللفظ بالمعنی وتعلیم العربیّه» مورد نقد و ارزیابی قرار دهیم. نتیجه پژوهش نشان می دهد که نویسنده سعی داشته است تا با معرفی دو عنصر لفظ و معنی به عنوان عناصری مهم از مطالعات زبانشناسی بر این نکته تأکید کند که آموزش زبان عربی به غیر عرب زبان ها باید همانند مؤسسات آموزشی اروپا با تکیه بر رویکرد زبانشناسی باشد؛ این در حالی است که مکالمه محوری در پژوهش های اخیر مورد تأکید مدرسان بوده و به عنوان نکته مهم تری تلقی شده است.

مترجمان قرآن کریم در ترجمه های خود به واحدهای زبان اعم از واج، واژه، ترکیب، عبارت و جمله توجه کرده اند و روش ترجمه خود را لفظ به لفظ، تحت اللفظی، آزاد (اقتباسی)، تفسیری و معنایی (مفهومی، گویا، محتوا به محتوا) انتخاب نموده اند. هر یک از روش های ترجمه، به یک واحد زبانی متکی است و مترجمان رویکرد خود را بر اساس آن تعریف می کنند. پژوهش حاضر با رویکرد درزمانی و به روش توصیفی- تحلیلی، فرآیند تحولی واحدهای زبانی را در انواع روش های ترجمه قرآن کریم و سیر تحولی آنها را در طول زمان و با تکیه بر ترجمه های سوره فاتحه توضیح و تمایز هر کدام را با دیگری بررسی کرده و از طریق تعیین واحد های زبانی، نکات مثبت و منفی هر یک از این روش ها را به همراه چالش های موجود در فرآیند ترجمه قرآن تببین نموده است. نتیجه نشان می دهد تحولات مربوط به روش ها ی ترجمه قرآن کریم در دو زمینه رویکرد و واحدهای زبانی بوده است؛ به این معنی که از نویسنده محوری یا مخاطب محوری به واحدهای زبانی تکیه داشته و از کلمه به جمله تحول یافته است؛ همچنین مترجمان قرآن کریم در ابتدا برای رعایت دقت و امانت، از واحد زبانی کلمه بهره مند شدند و روش ترجمه لفظ به لفظ را پیشنهاد کردند، سپس به جمله محوری روی آورده و روش هایی از قبیل ترجمه معنایی و تفسیری را به کار گرفتند؛ بنابراین تفاوت غالب ترجمه های سوره فاتحه در سطح معانی اولیه کلمات، آیات و کل سوره می باشد که این مسأله از نگاه نویسنده محوری یا مخاطب محوری به قرآن ناشی شده است.

الصحافه وأثرها فی الأدب العربی المعاصر فی مصر بین 1798- 2000 الملخص الصحافه فی حقیقتها تتغیر بتغییر الأحداث وهی الصوت الذی یخاطب الرّأی العام، وسلاحها الوحیده هی اللغه نثرا أو شعرا کی توصِل ما فی دفَّتیها إلی أبناء الشعب، ومنذ انتشارها فی البلاد العربیه فقد رأینا لها أثرها فی الأدب العربی المعاصر خاصه بمصر، بمعنی أنّها ساقت الأدب التقلیدیّ مِن بعض القیود فی صیاغته الأدبیه ووزنه وقوافیه إلی التحرر والتجدید سواءا کان فی بنیویته أو فی موضوعاته. وذلک یتمثل فی الأعمال الکامله لکل من مصطفی لطفی المنفلوطی، محمد عبدالقادر المازنی، طه حسین و توفیق الحکیم. یسعی البحث إلی التطرّق إلی مدی التأثیر والتأثر بین الصحافه والأدب ولاسیما النثر المصری اعتمادا علی المنهج الوصفی التحلیلی. ومن جمله معطیات البحث الکشف عن القضایا المتحوله فی الأسلوب الأدبی مستعرضاً دور الصحف فی الأدب ومکانتها، کما ومن معطیاته الأخری هی أنّ الموضوع الأدبی قد لعِبَ دوراً هاماً فی متناول الصحفیّین إلی جانب اللغه الفصحی المستعمله فی کتابه الأدب فی مؤلفات ومن ذکرت أسماؤهم أعلاه.