لیلی آقایی میبدی

هدف: یکی از روش های مطرح در حوزه تصمیم گیری چندشاخصه مبتنی بر تئوری مطلوبیت، مدل مطلوبیت جمع پذیر (UTA) است که طی زمان با رفع نواقص بسیار توسعه یافته است. از مهم ترین مشکلات این روش ها عدم توجه به عدم اطمینان مقادیر معیارها و عدم توجه به امکان وجود وابستگی میان معیارهای مختلف است. درباره مشکل عدم اطمینان از انواع مختلف فازی و احتمالی، به ترتیب در توسعه های مختلف شامل مدل های فازی و تصادفی بحث و تبادل نظر شده است. با این حال از مفروضات اصلی تمامی این مدل ها استقلال معیارها از یکدیگر است، در حالی که در مسائل دنیای واقعی این امر تا حدی بعید به نظر می رسد. از این رو، هدف از این پژوهش توسعه مدل مدل مطلوبیت جمع پذیر تصادفی به نحوی است که مشکل عدم توجه به وابستگی میان مقادیر گزینه ها در شاخص های مختلف را مد نظر قرار دهد. روش: در این پژوهش از مفهوم احتمال شرطی برای توسعه مدل مطلوبیت جمع پذیر تصادفی بهره گرفته شده است، به طوری که احتمال ارزش هر مقدار در هر شاخص با توجه به ارزش های محتمل در سایر شاخص ها مد نظر قرار می گیرد. یافته ها: مدل توسعه یافته در قالب دوازده گام ارائه شده و قابلیت کاربرد آن با استفاده از یک مثال واقعی و بر اساس داده های مربوط به سه معیار اصلی در سرمایه گذاری سهام برای سه شرکت در حوزه پتروشیمی نشان داده شده است. نتیجه گیری: مدل پیشنهادی حاصل مشکل عدم توجه به وابستگی محتمل میان شاخص ها در مدل مطلوبیت جمع پذیر تصادفی را برطرف می کند و شکاف تحقیقاتی مطرح شده توسط محققان پیشین را پوشش می دهد.