سعید انصاری

این پژوهش با هدف بررسی میزان تاکید کتب درسی پایه دوم ابتدایی بر مفهوم تخیل صورت گرفته است. روش تحقیق پژوهش حاضر، تحلیل محتوای مقوله ای است که به روش کل شماری انجام گرفته استو جامعه آماری شامل کلیه کتب پایه دوم ابتدایی می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این طرح، چک لیست سنجش مؤلفه های تخیل محقق ساخته و واحد تحلیل، مضمون می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها باشاخص های آمار توصیفی وآزمون خی دو انجام شد. نتایج حاصل نشان دادکه از میان مؤلفه های تخیل، بازنمایی تصورات بیشترین فراوانی و مؤلفه ناآشنا کردن مفاهیم آشنا کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند همچنین نتایح آزمون خی دوبا اطمینان 95% نشان دادکه بین کتب درسی پایه دوم ابتدایی از نظر میزان توجه به مفهوم تخیل تفاوت معنی داری وجود دارد. بر اساس این نتایج، لزوم بازنگری در کتب درسی به ویژه در کتاب آموزش قرآن، فارسی و علوم تجربی در جهت توجه به مولفه های توانایی همانندسازی، پیش بینی و ناآشنا کردن مفاهیم ضروری به نظرمی رسد.

آموزش سواد رسانه ای به عنوان یک روش توانمندسازی کودکان در برابر رسانه های متکثر ، از ضروریات عصر تغییرات و دگرگونی های مداوم است. هدف اصلی این پژوهش، تبیین چیستی، چرایی و چگونگی آموزش سواد رسانه ای در دوره ی ابتدایی است. پژوهش حاضر به روش مرور سیستماتیک انجام شدکه بر اساس مراحل شناسایی، غربالگری، شایستگی و شامل شدن 20 مورد از منابع جستجو شده، انتخاب شدند . یافته های پژوهش علاوه بر تبیین مولفه های آموزش سواد رسانه ای(تفکر مراقبتی، انتقادی و خلاقانه)، بر ویژگی های روانشناختی دانش آموزان دوره ی ابتدایی از یک سو و مخاطب خاص رسانه ای بودن کودکان از سوی دیگر در جهت ضرورت آموزش سواد رسانه ای تاکید دارد. همچنین مطالعه و تحلیل مدل های آموزش سواد رسانه ای نشان می دهد که آموزش سواد رسانه ای در دوره ی ابتدایی باید بر مبنای تعقل و پژوهشگری صورت گیرد و لازمه ی آن قرار گرفتن کودک در فضای اجتماع پژوهشی مبتنی بر گفت وگو است که در آن صورت محتوای چالش انگیز با قابلیت پژوهش و متناسب با تجربه ی زیسته کودکان و ارزیابی خودآگاهانه از عناصر برنامه درسی این حوزه خواهد بود.

هدف اصلی این پژوهش، تبیین الگوی آموزش سواد رسانه ای برای دانش آموزان دوره ی دوم ابتدایی بر اساس اصول فبک است. رویکرد پژوهش از نوع ترکیبی (کیفی و کمی) و با استفاده از روش های تحلیل مفهومی، استنتاجی پیش رونده و توصیفی-پیمایشی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ارتباط قابل ملاحظه ای بین مؤلفه های فبک و شاخص های سطوح سواد رسانه ای (مصرف کارکردی، مصرف انتقادی، تولید-مصرف کارکردی و تولید-مصرف انتقادی) وجود دارد. از سوی دیگر اصول فبک شامل عقلانیت چون عامل سازمان دهنده، تعلیم و تربیت چون فرایند پژوهش، کلاس درس چون اجتماع پژوهشی و تفکر خودآگاهانه است که متناظر با آن ها ارتقای خود رهبری از طریق پرورش تفکر مراقبتی، انتقادی و خلاقانه، محتوای چالش انگیز با قابلیت پژوهشی، روش اجتماع پژوهشی مبتنی بر گفت وگو و شیوه ی خودارزیابی به عنوان عناصر ضروری الگوی سواد رسانه ای بر اساس فبک در دوره ی دوم ابتدایی استنتاج می گردد.