علیرضا ثاقبی

یکی از فعالیت های کشورهای در حال توسعه برای ساخت زیر بناهای اقتصادی خود، اجرای طرح های عمرانی زیر بنایی است که سالانه بخش عمده ای از بودجه کشور را به خود اختصاص می دهد و لذا برنامه ریزی اصولی در خصوص این طرح ها از ملزومات و ضروریات بوده تا بتوان کم ترین نسبت هزینه به بهره وری را از آن استحصال نمود. هر ساله بخش عظیمی از اعتبارات و منابع مالی کشور، صرف سرمایه گذاری در پروژه های بزرگ عمرانی و زیر بنایی می شود. مهم ترین شاخص موفقیت این پروژه ها علاوه بر دستیابی به اهداف مورد نظر و مقرون به صرفه بودن، اتمام آن در زمان پیش بینی شده می باشد. هدف از انجام مقاله حاضر شناسایی عوامل کلیدی افزایش هزینه در پروژه های عمرانی شهرداری تهران با استفاده از آنالیز حالات خرابی (FMEA) و تعیین میزان ریسک آن ها و وزن دهی و رتبه بندی آن ها با استفاده از مدل AHP فازی است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد عواملی که بر افزایش هزینه های پروژه های عمرانی موثر بودند عبارتند از: بالا رفتن هزینه در اثر تورم های به وجود آمده در کشور، عملکرد نامناسب پیمانکار، مشکل تخصص مهندسان مشاور و ناظر و عدم مطالعه کافی در ابتدای پروژه، نبود نیروی انسانی کارآمد، عدم ثبات مدیریت کارگاه از شروع پروژه، عدم وجود سیستم کنترل پروژه قوی، نبود سیستم مدیریت پروژه مناسب، نبود تعهد کاری در میان کارکنان پروژه، برآورد اشتباه هزینه ها در ابتدای پروژه که با استفاده از تحلیل FMEA، بالاترین ریسک مربوط به شاخص بالارفتن هزینه در اثر تورم های به وجود آمده در کشور است و با استفاده از سیستم مدیریت پروژه مهم ترین شاخص نبود سیستم مدیریت پروژه مناسب می باشد.

ارزیابی بلوغ مدیریت پروژه مزیت های متعددی را برای سازمان های پروژه محور به همراه خواهد داشت. اصلی ترین خروجی آن ارزیابی درجه بلوغ و تعالی نظام مدیریت پروژه در سازمان و امکان برنامه ریزی جهت بهبود با هدف ایجاد مزیت رقابتی در بازارهای داخلی و بین المللی می باشد. هدف از انجام مقاله حاضر، شناسایی مدل های مختلف بلوغ مدیریت پروژه و انتخاب مدل بهینه با استفاده از تکنیک فرآین د تحلیل شبکه ای فازی و شناسایی شاخص های بلوغ مدیریت پروژه و رتبه بندی شاخص ها در پروژه های عمرانی شهرداری تهران، می باشد. جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر را 20 نفراز مدیران ارشد شهرداری و اساتید دانشگاهی، تشکیل می دهند. ابتدا مدل ها و شاخص های ارزیابی بلوغ مدیریت پروژه از ادبیات موضوع و پیشینه ی پژوهش شناسایی سپس با استفاده از نظر خبرگان مدل مفهومی شناسایی شد. آن گاه با استفاده از پرسش نامه های مقایسات زوجی ابعاد و شاخص ها وزن دهی و مدل های بلوغ مدیریت پروژه رتبه بندی شد. مدل OPM3 در بین مدل های بلوغ مناسب ترین مدل را بین مدل های سنجش بلوغ پروژه در شهرداری تهران کسب نمود. نتایج این تحقیق می تواند دید جامعی را به مدیران و کارشناسان ارشد شهرداری تهران و شرکت های عمرانی را در شناخت شاخص ها و تعیین اهمیت این شاخص ها و انتخاب مدل سنجش بلوغ بهینه مدیریت پروژه را ارائه نماید.

با تشدید رقابت در بازار، تمرکز بر داد و ستد، مهم ترین عامل ادامه ی حیات شرکت ها تلقی می شود. بنابراین در چنین محیطی شرکت ها راهبرد برون سپاری را به کار می برند که عامل مهمی در کاهش هزینه ها و افزایش رقابت اصلی شرکت ها است. عوامل بحرانی موفقیت، عواملی است که شناخت و توجه به آن ها در موفقیت یا شکست سازمان ها در آن حوزه ها بسیار نقش تعیین کننده ای را ایفا می نماید. هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی عوامل بحرانی موفقیت در برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات شهرداری تهران با استفاده از تکنیک غربالگری فازی، وزن دهی و اولویت بندی آن ها با استفاده از تکنیک بهترین- بدترین فازی است. بدین منظور ابتدا با مرور دقیق مبانی نظری و پیشینه پژوهش ابعاد و مؤلفه های برون سپاری فناوری اطلاعات شناسایی سپس با توجه به نظر 15 نفر از اساتید حوزه و دانشگاه مدل بومی برون سپاری فناوری اطلاعات در شهرداری تهران طراحی گردید. آنگاه با استفاده از نظرات خبرگان و ماتریس های مقایسات زوجی و روشBWM فازی به اولویت بندی مؤلفه های تحقیق پرداخته شده است. نتایج تحقیق حاضر می تواند دید جامعی را به مدیران فناوری اطلاعات در شناخت بیشتر مؤلفه های برون سپاری IT در شهرداری تهران ارائه نماید.