سعید هوشیار

بانکداری اجتماعی حوزه ای نوین در صنعت بانکداری و در بستر رسانه است و به مثابه بانک های پاسخگو و با مسئولیت اجتماعی محسوب می شوند که پایبند به اصول مالی اسلامی هستند. هدف اصلی پژوهش ارائه الگوی بومی و ایرانی اسلامی بانکداری اجتماعی در بانک سپه است. روش پژوهش، آمیخته اکتشافی متوالی است که ترکیبی از روش کیفی داده بنیاد به شیوه هم ساخت گرایی چارمز روی 13 نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند و با ابزار مصاحبه ساختارنیافته و روش کمّی در بین 289 نفر از خبرگان مرتبط برای آزمون فرضیه ها و مدل استفاده شده است. نتایج بخش کیفی پژوهش نشان داد برنامه ریزی بانک سپه در خصوص نحوه جلب مشارکت مردمی و اعتمادسازی در نظام بانکی به صورت تعامل دوسویه بایستی با بازنگری در نظام اطلاع رسانی و ارتقای روابط عمومی همسو شود. ضمناً تدوین برنامه ای در خصوص نحوه حمایت های مالی و تسهیل گری حاکمیت به همراه بازنگری در قوانین و سیاست های بانکداری اجتماعی خواهد توانست بانکداری اجتماعی را با رویکرد فرهنگ محور توأمان سازد. از طرفی، بازنگری در سیاست های اجتماعی و فرهنگی در راستای استقرار هم آفرینی ارزش، خلق ارزش افزوده اجتماعی و بهره گیری از راهبردهای مبتنی بر نظام مندسازی بوروکراسی بانکداری سپه سبب خواهد شد با بهره گیری از عقلایی سازی نظام گزینش نیروی انسانی، نظام مندی دستگاه اداری و دیوانی بانک و فضای سازمانی چابک به همراه هوشمندسازی نظام بانکداری در بستر شبکه های اجتماعی در وضعیت بانکداری اجتماعی تحول ایجاد کند. نتایج آزمون فرضیه ها در مدلسازی معادلات ساختاری و نتایج تحلیل مسیر اثر عوامل مذکور را معنادار نشان داده است.

این پژوهش با هدف مفهوم پردازی بانکداری اجتماعی در اکوسیستم بانک سپه و به روش کیفی نظریه داده بنیاد هم ساخت گرایی چارمز انجام گرفته است. مشارکت کنندگان شامل خبرگان بدنه نظام بانکی و دانشگاهی به روش نمونه گیری هدفمند متوالی (نمونه گیری گلوله برفی و نظری) و با رعایت حداکثر تنوع به تعداد 13 نفر بودند که با تکنیک مصاحبه ساختارنیافته، داده ها در سه مرحله کدگذاری اولیه، متمرکز و نظری در نرم افزار مکس کیودا 2020 تحلیل شدند. نتایج ارزیابی کیفیت نشان داد 85 درصد تطابق پاسخ ها یا مفاهیم موجود در ذهن مصاحبه شوندگان با مفاهیم مدنظر محققان وجود دارد. یافته ها نشان داد می توان فرآیند استقرار بانکداری اجتماعی را با دو بُعد مسئولیت و تکالیف اجتماعی به همراه بانکداری مردم مدار در خوشه های معنایی تسهیل کننده ها (نظام اطلاع رسانی و روابط عمومی کارآمد، سرمایه اجتماعی و سیاست های حاکمیتی و دولتی)، عوامل شکل دهنده (قوانین و سیاست های بانکی، نظام پاسخ گویی در حکمرانی مطلوب، بانکداری فرهنگ محور)، عوامل مداخله گر در انتخاب راهبرد (بانکداری مبتنی بر سود، هم آفرینی ارزش و مدیریت مبتنی بر ارزیابی عملکرد و بازاریابی)، راهبردهای مواجهه با پدیده بانکداری اجتماعی (بانکداری دیجیتال و نظام بوروکراسی عقلانی) و پیآمدها و پسآیندهای ناشی از ظهور بانکداری اجتماعی تبیین و تلخیص کرد. بنابراین، بانک سپه می تواند با برنامه ریزی روی اهداف اجتماعی، به بازطراحی ساختار سازمانی خود متناسب با مشکلات اجتماعی اقدام کند تا امکان تحکیم سرمایه اجتماعی، استقرار حکمرانی پاسخ گو با بهره گیری از فنآوری های نوین فراهم شود.

صنایع خلاق با داشتن مدل اقتصاد رسانه ای در فضای شبکه اجتماعی، دارای کارکردهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوده و پتانسیل های تولید ثروت را در ابعاد مختلف دارند. هدف این پژوهش، طراحی مدل اقتصاد رسانه ای صنایع خلاق در شبکه های اجتماعی با استفاده از رویکرد فراترکیب است. روش پژوهش به صورت کیفی و با رویکرد فراترکیب انجام گرفته است. در این راستا، 221 پژوهش مرتبط با موضوع به عنوان نمونه اولیه ارزیابی شدند که در پایگاه های علمی معتبر از سال 2010 تا 2020 قابل دسترسی بودند. پس از غربال گری مطالعات مرتبط، 18 مطالعه به روش نمونه گیری هدفمند بررسی و انتخاب شدند تا نتایج و یافته ها با استفاده از نرم افزار کیفی اطلس تی آی با هم ترکیب و تحلیل شوند. نتایج بررسی باهدف سنتزپژوهی، با استفاده از روش کیفی گرانددتئوری (نظریه داده بنیاد) نشان داد 167 کُد اولیه، 30 مفهوم محوری و 9 مقوله اصلی شامل مقوله محوری «اقتصاد رسانه ای صنایع خلاق» بود که «اقتصاد محوری»، «دانش محوری»و «هویت محوری» به عنوان عوامل علّی تأثیرگذار بر مقوله محوری،«اطلاع رسانی و آموزش محوری» به عنوان عوامل زمینه ای (بسترها)، «خلاقیت و نوآوری» و «سیاست گذاری در شبکه های اجتماعی» به عنوان راهبردها و «ایده محوری» به عنوان عامل مداخله گر منجر به پیامدهای «حکمرانی فرهنگی» و «اکوسیستم رسانه ای» شناسایی شدند. پیشنهادها و توصیه های سیاستی پژوهش به برنامه ریزی نظام مند در شیوه کسب درآمد با رویکرد اقتصاد محوری، تدوین برنامه های دانش محور با هدف دانش اندوزی، تسهیم آن، هویت محوری با دادن هویت به کاربران در حوزه صنایع خلاق، دادن اطلاعات و آموزش های لازم به کاربران و عناصر سازمانی، با راهبرد نوآوری و خلاقیت و سیاست گذاری در عرصه شبکه های اجتماعی مرتبط است.