معصومه شرف الدین الموسوی

یکی از مهمترین مسائل فقه و حقوق و جامعه شناسی، نکاح درصورت اختلاف مذهب بین زوجین است. یکی از شاخه های مهم این بحث که امروزه بیش از هر زمان دیگر  با آن مواجه هستند، نکاح بین زوجه امامیه و زوج حنفی است، اما با توجه به اینکه نکاح در هر یک از این دو مذهب، ارکان و شرایط متفاوت دارد و صحت نکاح منوط بر آن است. از جمله مذهب حنفی صحت ازدواج را منوط بر وجود شاهد دانسته است درحالی که امامیه چنین رکنی را برای صحت نکاح قرار نداده است. در چنین صورتی زوجه امامیه می تواند با زوج حنیفه ازدواج کند. هدف از نوشتار حاضر بیان حکم نکاح زوجه امامی و زوج حنفی در فقه امامیه و حنفیه است تا با آگاهی سازی بسیاری از مسائلی که نسل جوان به علت عدم آگاهی پیش رو دارند، حل شود. روش، تحلیلی-توصیفی و گردآوری کتابخانه ای است. دستاوردی پژوهش حاضر این است: فقهای امامیه اجماع بر صحت  نکاح زوجه امامیه با زوج حنفی را دارند، درصورتی که زوج غیر ناصبی و عدم خوف و ضرر به دین را داشته باشد و فقهای حنفی هرچند که بحث زیادی در این مورد در کتب آنها دیده نمی شود، اما با توجه به نظرات فقهای حنفی، بیشتر آنها بر صحت نکاح قائلند. منتهی در هر دو مذهب باید نکاحی که بر اتفاق آنها است، جاری شود.

یکی از مهمترین مسائل علم فقه وحقوق و جامعه شناسی مسئله جستار نو در حکم پوشش گردشگری بانوان است. رواج روزافزون گردشگردی در میان بانوان در عصر حاضر به ویژه در کشورهای غیر اسلامی  بنابر دلایلی مانند علم آموزی، سیاحت و... و با توجه به موقعیت جغرافیایی وآداب رسوم مختلف آن مناطق، نوع پوشش بانوان از یک طرف امکان  شهرت یافتن آن و از طرفی  اضطرار و حتی به واسطه تبلیغ اسلام هراسی در میان مردم آنجا از جمله مسائلی است که موجب تحقیقات نو در احکام شده است. در نوشتار حاضر، حکم پوشش بانوان در دو محور کیفیت و کمیت پوشش بررسی می شود و با ژرف نگری در نقش موضوع شناسی و پویایی فقه اسلامی به دست می آید که نحوه پوشش و کیفییت آن در مناطق مختلف، متفاوت است اگرچه مقدار پوشش در همه جا یکسان و غیر قابل تغییر است.

یکی از مهمترین مسائل علم فقه و جامعه، مسئله تزلزل خانواده در بستر فقر از منظر فقه است. در عصر کنونی که ساختار خانواده با توجه به بحران معنا، تغییر و تحول اساسی یافته است تنها فقر اقتصادی برای خانواده یک تهدیدی جدی نیست بلکه فقر دینی، فقر اخلاقی، فقر اجتماعی و فرهنگی بیش از فقر مالی باعث فروپاشی خانواده شده است. هدف از نوشتار حاضر آگاه سازی و ارتقای خانواده در این مسئله است که هر نوع بستر فقر، نقش مؤثری در تزلزل خانواده دارد. پژوهش حاضر نشان می دهد که فقهای امامیه در ارتباط خانواده با فقر و تأثیر آن، بیشتر در باب فقر اقتصادی و اجتماعی تمرکز داشته اند. در بخش فقر روحی و معنوی به فقر اخلاقی و فقر دینی اشاره می شود و ازآنجاکه رویکرد فقهی است، مصادیق سوء معاشرت به نوعی فقر اخلاقی را به همراه دارد و دسته بندی براساس آن انجام شده است. در فقر دینی، عدم کفویت و معنویت مطرح است. فقر اقتصادی و فقر اجتماعی با توجه به آیه: «الرجال قوامین علی النساء» و «قو انفسکم اهلیکم» و قاعده لاضرر چنین فقری که منجر به تزلزل خانواده می شود مذموم شمرده شده است.

یکی از مهمترین مسائل تربیت، اخلاق و فقه، مؤلفه های صلح در نظام خانواده است. صلح، مقوله ای مهم در ایجاد امنیت و آرامش نظام خانواده بوده و نقش بسزایی دارد. هرچه زوجین درک درستی از مؤلفه صلح در نظام خانواده داشته باشند در نوع رفتارشان نسبت به یکدیگر آن را به کار می بندند. نگارندگان با رجوع به منابع فقهی و با روش تحلیلی-توصیفی بعد از جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای به نتایج ذیل دست یافته اند. که از این مؤلفه صلح در نظام خانواده باتوجه به منابع فقهی جست وجو نموده شده است برای ما واضح وآشکار می شود که این مؤلفه تا چه مقدار در نظام خانواده ضرورت دارد وچگونه با پیاده نمودن آن درمتن زندگی صلح و امنیت را به خانواده و جامعه به ارمغان خواهد آورد. همچنین همیشه صلح در مقابل خشونت منطقی نیست بلکه در فقه اسلامی برای ایجاد صلح در خانواده و برقراری عدالت برخی مواقع صلح همراه با تادیب را توصیه می نمایند.