مهدی ماهان نژاد

ویژگی های زبانشناختی اطلاعات تهیه شده توسط مدیریت واحد تجاری، می تواند موجب تسهیل در نیل به اهداف انتقال واقعیت های اقتصادی شود. بر همین اساس در سالیان اخیر این ویژگی ها همواره مورد توجه پژوهش های حوزه حسابداری و مالی رفتاری بوده است. بنابراین هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر لحن گزارشگری مالی بر حق الزحمه حسابرسی می باشد. قلمرو زمانی پژوهش، دوره زمانی 1390 تا 1397 بوده و نمونه پژوهش شامل 63 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. لحن گزارشگری مالی، براساس الگوی محمد و همکاران (2019) اندازه گیری شده است. همچنین، به منظور محاسبه حق الزحمه حسابرسی از لگاریتم طبیعی آن بهره گرفته شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها با بهره مندی از الگوی رگرسیون چند متغیره و داده های ترکیبی انجام شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه حاکی از آن است که لحن گزارشگری مالی تأثیر منفی و معناداری بر حق الزحمه حسابرسی دارد. به بیانی، هر چقدر لحن گزارشگری مالی خوش بینانه تر باشد، حسابرسان مبلغ کمتری به عنوان حق الزحمه مطالبه می کنند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که لحن گزارشگری مالی معیارهایی را منعکس می کند که حسابرسان در ارزیابی ریسک حسابرسی آنها را مد نظر قرار می دهند.

تنوع ساختار مالکیت و افزایش چشمگیر شرکت های دارای مالکیت خانوادگی در سال های اخیر، انجام پژوهش های متعدد در این خصوص را ضروری ساخته است، به همین دلیل، پژوهش حاضر به بررسی نقش ساختار مالکیت (خانوادگی یا غیر خانوادگی بودن شرکت) بر رابطه بین ویژگی های کمیته حسابرسی و عملکرد شرکت ها می پردازد. نمونه آماری پژوهش شامل 32 شرکت خانوادگی و 144 شرکت غیرخانوادگی است که برای دوره زمانی 1393 تا 1397 از میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها با بهره مندی از الگوی رگرسیون چندمتغیره و داده های ترکیبی انجام گرفته است. عملکرد شرکت ها بر اساس دو معیار بازده دارایی ها و ارزش افزوده بازار اندازه گیری می شود و منظور از ویژگی های کمیته حسابرسی نیز تخصص مالی اعضا و استقلال آن ها است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها حاکی از آن است که مالکیت خانوادگی، رابطه بین استقلال و تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی را با بازده دارایی ها تعدیل می کند. در حالیکه مالکیت خانوادگی بر رابطه بین استقلال و تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی با ارزش افزوده بازار تأثیرگذار نیست.

در این پژوهش، تأثیر تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی در رابطه میان استراتژی کسبوکار و اجتناب مالیاتی شرکت بررسی میشود. بهمنظور ارزیابی نوع استراتژی انتخابی شرکتها (تهاجمی یا تدافعی) از سیستم امتیازدهی اینتر و لرکر (1997)، برای اندازهگیری اجتناب مالیاتی از دو متغیر نرخ مؤثر مالیات و تفاوت دفتری مالیات و از نسبت متخصصان مالی به تعداد اعضای کمیته حسابرسی برای محاسبه میزان تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی استفاده شده است. قلمرو زمانی پژوهش، دوره زمانی 1393 تا 1397 بوده و نمونه پژوهش شامل 154 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران است. تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیهها با بهرهمندی از الگوی رگرسیون چندمتغیره و دادههای ترکیبی انجام شده است. نتایج بهدستآمده نشان میدهند متخصصان مالی کمیته حسابرسی، تنها نقش مشاورهای را (تشویق به فعالیتهای اجتناب مالیاتی) برای شرکتهای تدافعی ایفا میکنند. همچنین، نتایج بیان میکنند متخصصان حسابداری در نتایج بهدستآمده همانند نقش متخصصان مالی کمیته حسابرسی عمل میکنند و در برنامهریزی مالیاتی برای شرکتهای تهاجمی، نقش نظارتی خود را انجام نمیدهند.