فاطمه محققی

احمد عزیزی به دلیل خلق سبک و زبانی نو و مخصوص به خود، آفرینش مضامین و ترکیبات مبتکرانه و سرشار بودن آثارش از موضوعات اجتماعی متنوع، در میان شعرای پس از انقلاب، چهره ای شاخص و ممتاز به شمار می آید. یکی از مهمترین موضوعات اجتماعی مطرح در آثار عزیزی، موضوع زن و مسائل مرتبط با زنان است. هدف این جستار آن است که با رویکردی توصیفی – تحلیلی به تبیین جنبه های گوناگون این موضوع در گستره آثار ادبی منظوم و منثور این شاعر می باشد. بر اساس نتایج این پژوهش، رویکرد عزیزی به زن از سویی کاملاً متأثّر از عقاید و آموزه های اسلامی، فرهنگ تشیع و ارزشهای انقلابی است و از سوی دیگر جنبه تعلیمی دارد؛ یعنی او با بازآفرینی سیما و منزلت زن در جهان نگری و انسان شناسی اسلام و مکتب تشیع، در هیأت جذّاب هنر و تصاویر و تلمیحات شاعرانه، کوشیده است تا نگاه جامعه به زن و نگاه زن به خودش را با تعالیم قرآن، سیره اهل بیت (علیهم السلام) و ارزشهای انقلاب اسلامی منطبق سازد. او برای نیل به این هدف، از دو ابزار آموزشی الگو سازی و ایجاد تقابل سود جسته است.

یکی از رویکردهای مورد توجه در پژوهش های مربوط به ادبیات در دهه های اخیر مطالعات بینامتنی است. بینامتنی یادآور این نکته است که متون به نوعی همواره در تعامل با یکدیگرند. یافتن این روابط ما را به خوانشی نو از متون رهنمون می سازد. از جمله این متون کتاب مجمع البحرین ناصیف یازجی نویسنده و شاعر معاصر است. این تحقیق به روش تحلیلی– توصیفی و با استقراء آیات کریمه قرآنی در مجمع البحرین انجام شده است. هدف از پژوهش، شناخت و معرفی چگونگی و اندازه تأثیر قرآن کریم بر لفظ و محتوای مقامات ناصیف است. ناصیف در مقامات خود رویکرد قابل توجّهی به قرآن دارد. این امر وقتی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد که بدانیم او یک مسیحی است. استفاده از مَثَل های رایج و مرسوم، اشاره به حوادث، داستان ها و اسامی شخصیت های قرآنی نیز که از آن به تلمیح یاد می شوند، نوعی از بینامتنی مقامات ناصیف با قرآن است. با تحلیل و بررسی عملیات بینامتنی در مقامات(متن حاضر) و قرآن(متن غایب) در می یابیم که این تعامل هر چند بیشتر به صورت نفی متوازی و نفی جزیی است، اما نفی کلی نیز در آن کم نیست.