حامد فاردار

تاریخ سینمای صامت، از یک جهت کارنامه تلاش ها، رنج ها، پیروزی ها و شکست هایی است که برای به ثمر رسیدن آنچه که امروز تحت عنوان سینما و قواعدش می شناسیم موثر و اساسی بوده اند و از جنبه دیگر داستان روایت هایی است که به مرور زمان و با کشف ابعاد نادیده آن سال ها به مرور صیقل خورده اند و درک ما را در این حوزه وسعت داده اند. کتاب سینمای صامت، ترکیبی از دو کتاب مجزای لیام اولیری و پل شرودر رودرگیث، روایتی مختصر و فشرده از آن سال های اولیه است. کتاب اول که متعلق به لیام اولیری است به تاریخ سینمای صامت در غرب اختصاص دارد وکتاب دوم به قلم پل رودریگث به تاریخ سینمای صامت در آمریکای لاتین. در این متن سعی شده با نگاهی به حذفیات و کاستی های کتاب در نسخه فارسی، نشان داده شود چه بخش هایی از آن برای کتاب خوان امروزی، تکراری و نابسنده و چه قسمت هایی مفید و تازه و آگاهی بخش است.

متن حاضر به بررسی کتاب تصویر و ذهن؛ فیلم، فلسفه و علوم شناختی تالیف گریگوری کوری می پردازد.رویکرد شناختی یکی از دیدگاه های نسبتا متاخر در زمینه روایت شناسی و نیز مطالعات سینمایی است که از دهه 1980 پا گرفت و در پی بررسی فرایندهای ذهنی مخاطب از طریق کاوش عینی در ساز و کار ادراکی و شناختی انسان است. از آنجا که در دو حوزه روایت شناسی و علوم شناختی منابع موجود به زبان فارسی اندک بوده است و کتاب های موجود هم در زمینه مطالعات سینمایی، اعم از تالیف و ترجمه کمتر به نگره شناختی پرداخته اند، ترجمه و چاپ چنین منابعی مغتنم است. در این مقاله سعی شده است پس از معرفی خاستگاه بیرونی اثر و شرح فشرده ای از محتوای آن، با بررسی شکلی و محتوایی کتاب، ضمن برشمردن امتیازها و نکات آموختنی از روش شناسی مولف، برخی از نتیجه گیری ها و خطوط محتوایی کتاب به لحاظ انتقادی سنجیده شود. بویژه آن که در فاصله چاپ نسخه اصلی و ترجمه آن به زبان فارسی، دگرگونی های بسیاری درحوزه فن آوری های سینمایی صورت گرفته که می توانند موجب بازاندیشی در برخی از نظریات طرح شده در کتاب باشند.

در این نوشتار سعی شده است تا کتاب ژانر فیلم؛ ازکلاسیک تا پساکلاسیک در محورهای: معرفی کلی اثر و مولف، تحلیل بیرونی، تحلیل درونی و جایگاه اثر، بررسی و امتیازات و کاستی های آن تبیین شود. احساس کمبود در تولید و تنوع ژانر در سینمای ایران و نیاز به آگاهی بیشتر در زمینه مطالعات ژانر، چاپ کتاب های بیشتری در این حوزه را ضروری کرده است. به همین دلیل کوشش ناشر و مترجم در ارائه اثری تحلیلی که فرایند تحول ژانر هالیوود از کلاسیک به پسا کلاسیک را بررسی کرده و ژانرهای فیلم را در زمینه های مختلف تاریخی، فرهنگی، سیاسی و صنعتی تبیین و معرفی می کند، ستودنی است. دراین متن، نگارنده تلاش کرده است با ارائه برخی از عمده ترین مسائل نظریه ژانر در ارتباط با کتاب و شرحی مختصر از انواع کتاب های چاپ شده در حوزه ژانر، به اشکالات شکلی، ترجمه ای و ویرایشی کتاب، اشاره کند تا مواردی را که بایسته اصلاح هستند، نشان دهد.