زهرا راجی

امروزه گردشگری یکی از حقوق مسلم شهروندی به شمار می رود. اشاعه این گفتمان به تلاش های گسترده برنامه ریزان، سیاست گذاران و مجریان حوزه گردشگری و رفاه اجتماعی به منظور بهره مندی آحاد جامعه از این حق منجر شده است. به رغم این تلاش ها، همچنان شاهد موانع و مسائل شایان توجهی پیش روی گروه های خاصی از جامعه هستیم. سالمندان ازجمله گروه های جمعیتی هستند که به رغم نیاز برای کسب تجربه مطلوب از سفر، با چالش ها و موانعی جدی مواجه اند. با هدف رفع این موانع و تحقق تام گردشگری دردسترس لازم است گام هایی دقیق در قالب سیاست گذاری برداشته شود. بدیهی است سیاست گذاری صحیح برای رفع موانع، در گرو شناسایی دقیق آن هاست؛ بدین منظور در پژوهش پیش رو تلاش شده است با اتکا به روش کیفی و ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته به واکاوی و تحلیل موانع گردشگری سالمندان (گردشگری نقره ای) پرداخته شود. در پژوهش حاضر، داده ها به روش تماتیک تحلیل شده و نرم افزار استفاده شده برای تحلیل اطلس تی آی است. بنابر یافته های پژوهش، موانع گردشگری سالمندان در قالب مقوله های فردی، اقتصادی، مدیریتی و ساختاری سامان دهی می شوند.

حمایت اجتماعی یکی از متغیر های مورد مطالعه در علوم روانشناسی و اجتماعی است. حمایت اجتماعی با تأثیر گذاری بر عرصه های مختلف فردی و اجتماعی سلامت روانی و بهروری افراد را ارتقا می دهد و فرد را برای مواجه با مشکلات یاری می رساند. این پژوهش در مورد شناسایی مضامین اثر گذار بر حمایت اجتماعی از منظر روان درمانگران بود. پژوهش از منظر هدف کاربردی و از نوع روش جز تحقیقات کیفی محسوب می شود. نمونه پژوهش را ۱۸ نفر از روانشناسان و درمانگران که در سال ۱۴۰۰در استان قم مشغول به فعالیت بودند تشکیل دادند. نمونه گیری به شکل هدفمند صورت گرفت. برای جمع آموری اطلاعات از مصاحبه های نیمه ساختاریافته بهره گرفته شده است. جمع آوری اطلاعات تا اشباع نظری و نیافتن یافته جدیدی ادامه داشت. از روش تحلیل تماتیک برا تحلیل مصاحبه ها استفاده شد. نتایج نشان داد عوامل در سطح درمانگر (عناصر مهارتی )، در سطح مدرسه ( عناصر آموزشی )، در سطح اجتماع (عناصراجتماعی _ قانونی)، در سطح خانواده (عناصر تعاملاتی) در سطح والدین (عناصر بین فردی _ معیشتی )، در سطح فرد ( عناصر شخصیتی) مضامین اثر گذار بر حمایت اجتماعی از منظر روان درمانگران بود. بحث: حمایت اجتماعی از ابعاد و زوایایی مختلف زندگی بشر قابل تحلیل و ارزیابی است و لزوم توجه به این مؤلفه از نگاه متخصصان و اندیشمندان حوزه های مختلف مرتبط با انسان ضروری است.

تحصیل و یادگیری به عنوان بخش مهمی از پیشرفت و هویت هر فرد از جایگاه ویژه برخوردار است. از این رو توجه به این مقوله و موانع تحقق آن در موقعیت های متفاوت و دارای ساختار ویژه آموزشی مانند روستاها ضروری است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه کیفی ادراک معلمان از موانع تحصیل اثربخش در روستاها بود. پژوهش حاضر کاربردی و از نوع کیفی و تحلیل محتوا بود و از تکنیک تحلیل مضمون براون و کلارک (۲۰۰۶) استفاده شد. جامعه آماری معلمان استان قم در سال ۱۴۰۰ بودند که سابقه خدمت در روستا را داشته اند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ۲۴ معلم انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود که حاوی سوالات مربوط به موانع تحصیل اثربخش در روستاها بود. نتایج نشان داد که موانع تحصیل اثربخش در روستاها از منظر معلمان در ۶ حوزه قابل بررسی است: ۱) مشکلات و موانع زیر ساختی ۲) موانع خانوادگی ۳) موانع درون شخصی ۴) موانع آموزگار ۵) موانع موقعیتی ۶) موانع اقتصادی. همچنین معلمان برای برون رفت از این مشکلات راه کارهایی را ارائه داده اند که از آن تحت عنوان مولفه های پیشگیرانه مشکلات و عوامل ترمیم کننده یاد شده است. می توان نتیجه گرفت موانع تحصیل اثربخش در روستا از منظر معلمان از زوایای گوناگون که در نتایج به آن اشاره شده است قابل بحث و برنامه ریزی است. از این رون توجه بیشتر به مقوله آموزش و یادگیری در روستاها از اهمیت زیادی برخوردار است.

امروزه گردشگری از حقوق مسلم شهروندی به شمار می رود. بااین حال، گروه هایی در جامعه نمی توانند از این حق مسلم به سادگی بهره ببرند. سالمندان، افراد ناتوان جسمی و حرکتی، افراد با آسیب ها و ضعف های بینایی یا اختلالات ذهنی از جمله این گروه ها هستند که در بهره مندی از خدمات فعلی گردشگری و سفر با مشکلات بی شماری مواجه اند. در پژوهش پیش رو، موانع گردشگری برای نابینایان بررسی شده اند. واکاوی نیاز ها و موانع گردشگری و سفر برای این گروه جمعیتی از راه مصاحبه نیمه ساختار یافته با ایشان یکی از روش های متقن برای نیاز سنجی و برنامه ریزی متناسب با نیاز های ویژه این گروه است. ازاین رو، درباره موانع سفر با نوزده نفر از نابینایان کشور مصاحبه نیمه ساختار یافته صورت گرفت. داده ها با روش تحلیل تماتیک و به وسیله نرم افزار تحلیل داده های کیفی اطلس تی آی تحلیل شده است. بنابر یافته های پژوهش، موانع گردشگری نابینایان را می شود در قالب موانع فرهنگی، مالی و اقتصادی، فردی و فیزیکی دسته بندی کرد. همچنین، برای برون رفت از این موانع و تحقق گردشگری در دسترس، لازم است حوزه های فردی، اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و زیرساختی در قالب برنامه ای منسجم مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران قرار گیرد.

طی سال ها ی اخیر با دسترسی عمومی و حداکثری به اینترنت و بستر های آن امکان گردشگری مجازی بیش از پیش فراهم شده است.همچنین مواردی چون افزایش آلودگی های زیست محیطی، شیوع ویروس کرونا و افزایش هزینه های سفر، اهمیت توجه به این شکل از گردشگری را دو چندان کرده است.در مطالعه حاضر تلاش شده است به مرور نظام مند مطالعات پیشین در حوزه گردشگری مجازی(مطالعات منتشر شده از سال 1384 تا 1399) پرداخته شود. . مطالعات مربوط با موضوع گردشگری مجازی به زبان فارسی در پایگاه های اطلاعاتی معتبر به زبان فارسی جستجو شده و پس از بررسی و تحریر بر اساس موضوع دسته بندی شدند. دسته بندی موضوعی مطالعات پیشین به این شرح است: 1-مطالعات توصیفی در حوزه گردشگری مجازی2-مطالعه تطبیقی در حوزه گردشگری مجازی 3-بیان ضعف ها و چالش های گردشگری مجازی4-بیان عوامل موثر بر توسعه و گسترش گردشگری مجازی 5-بیان تاثیرات مثبت گردشگری بر ابعاد مختلف6-ارائه مدل گردشگری مجازی

رفاه ذهنی از جمله مسائل قابل بحث از جنبه های گوناگون است که می تواند نظریه پردازان رشته های مختلف را برای فهم بهتر این مفهوم به تحقیق و پژوهش مشتاق کند . رفاه را بیش از آنکه بتوان صرفا از دیدگاه های اقتصادی و کمی نگر به مرحله تحلیل آورد می تواند جنبه های روانشناختی و اجتماعی را نیز در بر بگیرد . تحقیق حاضر در مورد مضامین روانی _ اجتماعی رفاه ذهنی بر اساس شواهد تحقیقاتی آزمون شده می باشد . هدف از پژوهش استخراج مضامین روانی _ اجتماعی رفاه ذهنی در مقالات و پژوهش های علمی پیشین در بازه زمانی سال های 2000 تا 2021 است . پژوهش از نوع کاربردی و کیفی و در آن از روش تحلیل مضمون و تکنیک آتراید _ استرلینگ استفاده شده است. با استفاده از روش هدفمند و انتخاب متون و استفاده از معیار اشباع نظری 34 مقاله انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل مضامین و ترسیم شبکه از نرم افزار MAXqda 2018 استفاده شده است. نتایج نشان داد عوامل رضا مندی شغلی، سرمایه روانشناختی ، مولفه های اجتماعی، کیفیت زندگی ، تخریب گرها و بازدارنده ها و مدرنیته مضامین روانی_ اجتماعی رفاه ذهنی را تشکیل می دهند. نتیجه گیری: همسو با یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت رفاه ذهنی در محور های مختلف زندگی اثر گذار بوده و از زوایا ی گوناگون مرتبط با حیات بشر قابل ارزیابی است .

پژوهش حاضر با هدف کشف عوامل شکل دهنده ی تصویر از ایران در گردشگران آلمانی انجام شد ه است . پژوهش از نوع کیفی و اکتشافی و با رویکرد تحلی مضمون انجام گرفته است . نمونه ی پژوهش به صورت هدفمند از بین دانشجویان آلمانی شرکت کننده در مدرسه زمستانه با محوریت آب و توسعه پایدار در تاریخ 24 نوامبر تا 1 دسامبر 2018 است. نتایج پژوهش نشان می دهد عوامل متعددی بر شکل گیری تصویر از ایران در این گردشگران موثر می باشد که شامل عوامل سیاسی، تبلیغات، نگرش به مقصد، جو حاکم، زیرساخت ها، فرهنگ و تاریخ و... بوده است. هر کدام از این عوامل به زیرمقوله هایی تقسیم شده اند که در مجموع شامل عوامل متعددی می شوند. به نظر می رسد برخی از این عوامل می توانند با اقدامات موثری در جهت ایجاد تصویر مثبت در گردشگر عمل نمایند و برخی دیگر نیاز به آموزش های و اقدامات بلندمدتی دارند که بتوانند شکل دهنده تصویر مثبت در دیدگاه گردشگر باشد.

امروزه صنعت گردشگری در دنیا، یکی از عوامل موثر در تبادلات بین فرهنگی محسوب می شود و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان جایگاه ویژه ای دارد. گونه های متفاوتی از گردشگری با استقبال فراونی از سوی گردشگران روبرو شده است.گردشگری روستایی، یکی از گونه های گردشگری فرهنگی است.در خصوص مفهوم گردشگری روستایی می توان آن را شامل هر نوع فعالیت تفریحی و گذران فراغت یا دریافت خدماتی از قبیل غذا، محل اقامت و محصولات ساکنین محلی ، در مکانی که از نظر قوانین و مقررات جاری کشور روستا است در نظر گرفت (افتخاری و قادری،1381: 28) این نوع از گردشگری، همانند سایر انواع گردشگری با آثار مختلف اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی روبرو بوده است.آثار زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی گرشگری نقش به سزایی را در جامعه ی میزبان و گردشگر دارند.از سوی دیگر درک افراد از آثار گردشگری در جامعه محلی نقش به سزایی را در توسعه گردشگری دارد.پژوهش حاضر با هدف مطالعه آثار اجتماعی و فرهنگی گردشگری روستایی از منظر جامعه محلی در روستای طایقان و چشمه علی استان قم، با روش کیفی صورت گرفته است.پژوهشگر با حضور در میادین تحقیق به مصاحبه و سپس ثبت و تحلیل مشاهدات خود پرداخته است.روش تحلیل مضمون نیز روش تحلیل داده های پژوهش حاضر است. مصاحبه ی نیمه ساختار یافته ی فردی و مشاهده از فنون گرداوری داده اند.همچنین در این پژوهش از تحلیل زمینه ای برای تحلیل داده های پژوهشی استفاده شده است. جامعه ی پژوهش شامل ساکنین روستای چشمه علی و طایقان -واقع در قم- هستند که از این میان پژوهشگر 30 نفر را به عنوان نمونه ی هدف انتخاب نموده است .نمونه به صورت هدفمند انتخاب شده و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است.نتایج تحقیق در قالب مفاهیم متعدد و 6 مقوله ارائه شده است.