محمد راهبریان یزدی

هدف این پژوهش که با مشاهده تعدادی از آثار مستند  - به منظور تحلیل ساختار و محتوای آن ها - در ترکیب با روش پژوهش کتابخانه ای انجام شده، تعیین الگویی کاربردی برای تولید فیلم مستند آموزشی تعاملی بر مبنای نظریه دیوید آزوبل(1918-2008) ( نظریه پرداز آمریکایی حوزه روان شناسی آموزش) است.گروهی از فیلم های آموزشی مورد استفاده در نظام آموزش وپرورش ایران و سایت های تولیدکننده محتوای آن ها (برای نمونه سایت فرا درس) همچنین مستندهای وبی (Web documentary)  تعاملی «مردی با دوربین فیلم برداری: یک نسخه جهانی» (2010)، « سفر به انتهای زغال سنگ» (2008) به عنوان نمونه های هدفمند، در این پژوهش بررسی شده اند. تعیین مهم ترین یا اصلی ترین معیارها و اصول تولید فیلم مستند آموزشی تعاملی، همچنین شناخت ویژگی ها و معرفی انواع ساختارهای آن ، عمده ترین هدف این پژوهش است که در کانون آن ، نظریه روانشناسی آموزش آزوبل برای تعلیم مخاطب قرار دارد. الگوی پیشنهادی مقاله برای ساخت مستند آموزشی تعاملی متوجه پاسخ به این پرسش کلیدی است : در شیوه های نوین آموزش با استفاده از رسانه های دیداری- شنیداری امروزی، چگونه می توان از فیلم مستند با ساختار تعاملی، به مثابه جانشین آموزگار ، در حیطه آموزش استفاده کرد؟  یافته های پژوهش نشان می دهد که در مرحله تولید این نوع مستند، انتخاب مخاطب فیلم اولاً باید منطبق با الگوی « یادگیری معنادار» صورت گیرد ، ثانیاً مستند آموزشی با ساختار تعاملی کاملاً باز ، مناسب ترین نوع فیلم در حیطه آموزش رسانه های دیداری - شنیداری با پلتفرم های دیجیتال است .  ثالثاً این فرم مستند می تواند یاد دهنده و یادگیرنده را از حضور فیزیکی در فضای سنتی آموزش - در کلاس درس -  بی نیاز کند و آن دو ، ارتباطی متقابل و پویا با یکدیگر داشته باشند.