فریدون قاسمی

هدف این تحقیق طراحی الگوی بومی سنجش سرمایه فکری با رویکرد آسیب شناسی در وزارت نفت بود . با مرور ادبیات موضوع و همچنین انجام مصاحبه های خبرگی و تحلیل زمینه(تم)، ابعاد و مؤلفه های کلیدی سرمایه فکری در وزارت نفت، احصاء شد و با برقراری ارتباط منطقی میان این ابعاد و مؤلفه ها، مدل اولیه تحقیق پیشنهاد شد. این مدل از طریق پرسش نامه خبرگی و با استفاده از نظرات 40 خبره آگاه به موضوع، به دست آمد. برای احصای مولفه های مدل نیز از نظرات 18 نفر از خبرگان استفاده شد. اعتبار مدل پیشنهادی بر اساس نظر خبرگان مورد تأیید قرار گرفت. بر اساس این مدل، سرمایه فکری وزارت نفت از سه جزء سرمایه انسانی، ساختاری و اجتماعی تشکیل می شود؛ سرمایه هایی که از هشت بُعد و 22 مؤلفه تشکیل شده اند. مدل ارائه شده می تواند به عنوان مبنایی برای سنجش سرمایه فکری در وزارت نفت مورد استفاده قرار گیرد.

هدف اصلی تحقیق آسیب شناسی سرمایه فکری وزارت نفت است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری 900 نفر از مدیران محققان وزارت نفت بوده و نمونه آماری 269 نفر برآورد شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه بوده و میزان اعتبار آن 94 درصد تخمین زده شد. نتایج نشان داد، شاخص های تشکیل دهنده سرمایه انسانی به ترتیب اهمیت تجربه و تخصص در رتبه اول، شایستگی و مهارت ها در رتبه دوم، انگیزش و رضایت کارکنان، روحیه کار تیمی، خلاقیت و نوآوری قابلیت حل مسئله و تصمیم گیری در رتبه های سوم تا ششم قرار دارند. مؤلفه های تشکیل دهنده سرمایه ساختاری به ترتیب روند ها و فرایندها در رتبه اول، ساختار سازمانی در رتبه دوم، فرهنگ سازمانی رتبه سوم، سیستم اطلاعاتی در رتبه چهارم، مدیریت دانش سازمانی در رتبه پنجم، اقدامات مدیریت منابع انسانی در رتبه ششم، مالکیت معنوی در رتبه هفتم، تحقیق و توسعه در رتبه هشتم و نوآوری در محصولات و فرایندها در رتبه نهم قرار دارند. مؤلفه های تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی ترتیب ارزش های مشترک در رتبه اول، زبان مشترک در رتبه دوم، اعتماد، تعهد، عمل متقابل و دوجانبه، تعاملات موجود در شبکه و تعدد تعاملات در رتبه سوم تا هفتم قرار دارند و نیز هر سه بعد سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه اجتماعی از وضعیت مناسبی در وزات نفت برخوردار بوده و سرمایه ساختاری در مقایسه با دو بعد دیگر وضعیت بهتری را داراست.