رقیه کلاته میمری

بدون شک عدم توجه به تخلیه جمعیتی آبادی ها می تواند عواقب جبران ناپذیری بر سکونتگاه های انسانی وارد آورد. بررسی و شناخت کمّ وکیف این موضوع می تواند به برنامه ریزان و تصمیم گیران در حوزه برنامه ریزی فضایی در ممانعت از تخلیه کامل جمعیتی سکونتگاه های روستایی کمک شایانی کند. مطالعه حاضر از نوع کاربردی با روش توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری آبادی های کمتر از 100 نفر سکنه در استان خراسان رضوی طی سه دهه (1365 1395) بودند. به منظور بررسی ابعاد فضایی از تحلیل فضایی محلی موران و به منظور بررسی جهت و محدوده پراکنش از تحلیل میانگین مرکزی و توزیع جهت دار استفاده شد. نتایج نشان داد در سرشماری های سال های 1365، 1375، 1385، 1395 به ترتیب 2/92، 1/90، 8/94، 7/79 درصد آبادی های تخلیه شده در دهه قبل جمعیتی کمتر از 100 نفر داشته اند. نتایج تحلیل خودهمبستگی فضایی موران نشان داد الگوی پراکنش آبادی های در معرض تخلیه طی سه دهه خوشه ای است. همچنین، نتایج تحلیل میانگین مرکزی و توزیع جهت دار نشان داد 68 درصد از آبادی هایی که در معرض تخلیه جمعیتی قرار دارند در محدوده بیضی قرار گرفته اند و جز دهه 1365 1375 که جهت توزیع آبادی های در معرض تخلیه شمال غربی جنوب شرقی بوده در سایر مقاطع زمانی، یعنی 1375 1395، شمال شرق جنوب غرب بوده است.

توزیع مناسب کاربری ها و خدمات در شهرها تاثیر بسزایی در اجرای عدالت اجتماعی و رضایت شهروندان دارد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. داده های مورد نیاز پژوهش به دو روش اسنادی و میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شده؛ با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه جامعه آماری معادل383 نفر برآورد شد و اطلاعات بدست آمده با استفاده از تحلیل های مکانی نرم افزار ArcGIS و Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. به منظور تحلیل توزیع خدمات شهری از شاخص دسترسی به خدمات شهری استفاده شده است که از طرح های کاربری اراضی شهر مشهد و اطلاعات شهرداری بدست آمده است و از مدل تحلیل شبکه (ANP) و آزمون های آمار فضایی بدست آمد. همچنین به جهت بررسی میزان رضایت شهروندان از توزیع خدمات شهری از طریق پرسشنامه و با استفاده از آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار Spss بدست آمده است. همچنین به جهت رتبه بندی محلات منطقه 11 مشهد به لحاظ برخورداری از عدالت اجتماعی از روش تحلیل خاکستری (GRA) استفاده شده است. شاخص نهایی توزیع خدمات شهری حاکی از توزیع مطلوب خدمات شهری در محلات دانشجو، شریف، تربیت، فرهنگ و بخش هایی از آزادشهر و فارغ التحصیلان می باشد. و محلات زیباشهر، شهیدرضوی و بخش هایی از فارغ التحصیلان و آزادشهر به لحاظ توزیع خدمات شهری از وضعیت نامطلوبی برخوردار می باشند. همچنین بر اساس آزمون خودهمبستگی فضایی، الگوی شاخص ها در محدوده مورد مطالعه دارای خود همبستگی فضایی و داری الگوی خوشه ای می باشد. تحلیل الگوی توزیع خدمات شهری در منطقه 11 شهر مشهد با استفاده از آماره عمومی جی نشان می دهد که توزیع خدمات شهری در محدوده مورد مطالعه از الگوی خوشه ای با تمرکز بالا برخوردار است. بر اساس اصل تجزیه و تحلیل رابطه خاکستری محلات دانشجو، آزادشهر، فرهنگ و شریف دارای سطوح بالای برخورداری از عدالت اجتماعی می باشند و سایر محلات به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. در ادامه نتیجه آزمون tمشخص می کند که محلات دانشجو، شریف، فرهنگ، تربیت و آزادشهر به ترتیب بیشترین رضایت را از توزیع خدمات شهری داشته و محله زیباشهر کمترین رضایت را از توزیع خدمات شهری دارد. نتایج تمامی مدل های استفاده شده در مقاله دارای همخوانی و مطابقت بالایی می باشند.

توسعه ی هوشمند تضمینی است در این که توسعه ی محلات، شهرها، مناطق و توسعه مسکن ازلحاظ اقتصادی دقیق، مسئول محیط زیست و حامی جامعه برای توسعه زیست پذیری است که نتیجه ی آن افزایش کیفیت زندگی می باشد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر در شکل گیری توسعه هوشمند روستایی با استفاده از مدل کیفی شوارتز در شهرستان جوین تدوین شده است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل کیفی شوارتز استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق به تفکیک ابعاد بدین صورت می باشد: در بعد اقتصاد خلاق روستایی: کاهش هزینه های خدمات رسانی به روستاها و امکانات و تأسیسات زیربنایی با توسعه فشرده، کاهش هزینه ها و حمل ونقل کارآمد در روستا، ایجاد جوامع خوداتکا با بهبود خدمات و امکانات موردنیاز در روستا، ایجاد شرکت ها و تشکل های مردم نهاد در روستا، راه اندازی و رشد کسب وکار محلی در روستا، جذب فعالیت های اقتصادی جدید در روستا، در بعد کالبدی فضایی: افزایش سهم و سرانه کاربری مسکونی (واحدهای جدید و بزرگ مقیاس) در روستا، افزایش سرانه فضای سبز و پارک ها در روستا، دسترسی به فضای باز و مناظر طبیعی متنوع در روستا، در بعد اجتماعی فرهنگی: افزایش تراکم خالص و ناخالص جمعیت و خانوار در محدوده خدماتی روستا، ایجاد توازن بین مشارکت بخش دولتی و خصوصی در فعالیت های عمرانی روستا، توسعه روابط متقابل روستا با بیرون (ارتباط با مؤسسات و شرکت های تجاری، جریان بازار کار و حرکت سرمایه به ویژه شهرهای بزرگ و میانی)، پیشران های کلیدی در شکل گیری توسعه هوشمند روستایی و پیشران های بحرانی اثرگذاری- عدم اطمینان توسعه هوشمند روستایی در افق1410 می باشند. نوآوری تحقیق حاضر در موضوع و همچنین مدل استفاده شده در تجزیه وتحلیل های تحقیق می باشد.

در ادبیات علمی کارآفرینی، «آموزش» به عنوان ابزاری بسیار مهم برای افزایش مهارت های کارآفرینی معرفی می شود. از این رو، هدف پژوهش حاضر تحلیل تأثیر آموزش های فنی وحرفه ای در تقویت مهارت های کارآفرینانه روستاییان بود؛ و بدین منظور، از روش توصیفی- تحلیلی به شیوه مطالعه اسنادی و پیمایشی در روستاهای شهرستان جوین استفاده شد. جامعه آماری پژوهش صد نفر از کارآفرینانی بودند که دوره های مهارت آموزی فنی وحرفه ای را گذرانده بودند. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات، از آزمون تی (t) تک نمونه ای و رگرسیون استفاده شد. نتایج آزمون t نشان داد که مهارت فنی (با میانگین 93/20) نسبت به بقیه مهارت ها از وضعیت مناسب تری برخوردار است؛ به دیگر سخن، پاسخ گویان در دوره های آموزشی از مهارت های فنی رضایت بیشتری داشتند، که هم راستا با رسالت های آموزش فنی وحرفه ای است. همچنین، بررسی رابطه متغیرهای پژوهش نشان داد که بین متغیرهای مدت دوره های آموزشی، تعداد دوره های آموزشی و مهارت های کارآفرینانه رابطه معنی دار وجود دارد، به گونه ای که با افزایش مدت و تعداد دوره های آموزشی، مهارت های کارآفرینانه افزایش می یابد. افزون بر این، مقدار ضریب همبستگی متغیرها (733/0=R) نشان داد که بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته همبستگی قوی وجود دارد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که آموزش های فنی وحرفه ای در افزایش مهارت های فنی روستاییان علاقه مند به شرکت در این دوره ها تأثیرگذار است.

هدف از تحقیق حاضر بررسی شاخص های موجود توسعه هوشمند روستایی و تحلیل فضایی آنها در روستاهای شهرستان جوین است. روش تحقیق در نوشتار حاضر بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی (منابع کتابخانه ای، مجله های علمی) و میدانی(پرسشنامه) و اطلاعات مورد نیاز در زمینه توسعه هوشمند روستای و شاخص های آن با استفاده از پیشینه مطالعاتی، با توجه به شرایط منطقه بومی سازی شد. پرسش نامه به جهت بررسی وضعیت توسعه هوشمند روستایی در روستاهای نمونه، در قالب طیف پنج گزینه ای لیکرت تهیه و در بین روستاییان توزیع و تکمیل شده است. از مجموع 5716 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران با خطای 065/0 درصد، حجم نمونه 210 خانوار بدست آمد. برای سنجش توسعه هوشمند روستایی با توجه به نوع داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون، تی تک نمونه ای استفاده شد. در ادامه به جهت سطح بندی روستاهای مورد مطالعه به لحاظ دست یابی به توسعه هوشمند روستایی از تحلیل رابطه خاکستری(GRA) استفاده شد. در نهایت به جهت بررسی تاثیر شاخص های مورد بررسی بر توسعه هوشمند روستایی از روش معادلات ساختاری(Smart PLS) استفاده شد. براساس نتایج آزمون T، شاخص کالبدی و اقتصادی به ترتیب با میانگین های 18/4 و 03/4 به عنوان مهم ترین شاخص های توسعه هوشمند روستایی در روستاهای مورد مطالعه بوده اند. بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل رابطه خاکستری، روستای کلاته میمری دارای رتبه اول، روستای حاجی آباد دارای رتبه دوم هستند و سایر روستاها به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. همچنین نتایج معادلات ساختاری(Smart PLS) نشان داد که با توجه به ضریب مسیر 0.913 و مقدار آماره t 65.053 شاخص های مورد بررسی در منطقه مورد مطالعه بر توسعه هوشمند روستایی تاثیر مثبت و قوی دارد.

گسترش فیزیکی شهرها یک فرایند پویا و پیوسته است که در آن مرزهای شهر و فضای فیزیکی در جهت های عمودی و افقی از نقاط کمی و کیفی افزایش می یابد. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است تحقیق حاضر در پی ارزیابی و گسترش شهر مشهد در طی سال های ۱۳۷۹-۱۳۹۵ و سپس پیش بینی تغییرات تا سال ۱۴۰۴ است. داده های مورد نیاز پژوهش به روش اسنادی؛ و برای پی بردن به نوع و میزان تغییرات رخ داده در منطقه مورد مطالعه از تصاویر ماهواره لندست، سنجنده ETM سال های، ۱۳۸۸، ۱۳۷۹ و سنجنده OLI استفاده شده است. پس از عملیات طبقه بندی که از روش نظارت شده و الگوریتم حداکثر مشابهت استفاده شده است، در ادامه جهت پی بردن به تغییرات صورت گرفته در کاربری اراضی شهر مشهد که شامل کاربری های باغات و زمین های کشاورزی، محدوده های ساخته شده، اراضی بایر و مراتع مد نظر قرار گرفته از مدل زنجیره مارکوف استفاده شد؛ همچنین برای پیش بینی روند تغییرات تا سال ۱۴۰۴ از مدل CA استفاده شده است. همچنین در این پژوهش جهت اعتماد به طبقه بندی صورت گرفته از شاخص کاپا استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بیشترین تغییر، در سال های ۷۹ تا ۸۸ مربوط به محدوده باغات و اراضی کشاورزی بوده است، اراضی بایر در سال ۱۳۸۸ به نسبت سال ۱۳۷۹ کاهش یافته است اما در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۸۸ افزایش یافته است. مساحت مراتع در سال ۱۳۸۸ به نسبت سال ۱۳۷۹ کاهش یافته است اما در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۸۸ و ۱۳۷۹ افزایش چشمگیری داشته است. همچنین در طی ۳ بازه زمانی ۱۳۹۵، ۱۳۸۸، ۱۳۷۹ بیشترین تغییر در کاربری ها مربوط به محدوده های ساخته شده است که بر اساس پیش بینی مارکوف در افق ۱۴۰۴ این کاربری حدود ۱۲۱٫۵۷% دچار تغییر خواهد شد؛ بنابراین نتایج مقاله حاضر می تواند به عنوان هشدار و تلنگری برای برنامه ریزان و مدیران شهری باشد تا با برنامه ریزی مناسب مانند سیاست های عمودی سازی و به عبارت دیگر گسترش در ارتفاع و نه در سطح، از گسترش بی رویه شهر به سمت باغات و اراضی کشاورزی جلوگیری نمایند.