عذرا یزدی مهر

ابوتمّام حبیب بن أوس طائی یکی از بزرگ ترین شعرای عرب و پرچم دار شاعری و یگانه ع صر خویش در استحکام استعمال الفاظ، زیبایی و فصاحت شعر و نیکویی اسلوب آن بود. بسیاری از ابیات دیوان ابوتمّام به مَثَل سائر تبدیل شده و در زبان مردم جاری گشته و به کتب مختلف راه یافته و جزو شواهد لغوی، صرفی، نحوی، بلاغی و شعری نویسندگان بزرگ شده است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته شده است، مذهب ابوتمّام است که تاکنون محل بحث و اختلاف میان محققان بوده است، لیکن در اینجا با توجه به اشعاری که از ابوتمّام در خلال سه قصیده یافت شده درحالی که بعضی از آنها قبلاً از دیوان وی حذف یا تحریف شده بود، می توان به مذهب شیعه امامیه وی پی برد. مقاله حاضر در پی انتشار کتاب سه چکامه ولائی از ابوتمّام طائی ارائه می شود که در آن سه قصیده فوق از روی 11 نسخه خطی تصحیح و شرح شده است و در انتهای مقاله تصویر برخی نسخ خطی مربوطه جهت استناد بیشتر اشعار ارائه شده است. تلاش نویسندگان برآن بوده تا خلاصه ای از مهم ترین نکات ارائه شده در کتاب درخصوص مذهب شیعه امامیه ابوتمّام را در این مقاله گردآوری و ارائه نمایند.

نقد ادبی در دوره عباسی با ظهور چند تن از نقادان و علمای ادب در فن بحث و مناظره و کتابت و بلاغت به شکوفایی رسید و آثار ارزشمندی در آن دوره بوجود آمد که منشا شکل گیری جریانات و آثار بعدی در این فن شد. نویسندگان در نوشتار حاضر تاش کرده تند دو اثر پیشگام در نقد ادبی، المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر تالیف ضیاءالدین ابن اثیر جزری و کتاب الفلک الدائر علی المثل السائر اثر ابن ابی الحدید را که در نقد آن نگاشته شده، مورد بررسی قرار دهند. در راستای این هدف، پس از معرفی دو نویسنده و آثار آن ها، به بررسی جدا گانه هر یک از آثار پرداخته و به چند مورد از نقدهای ابن ابی الحدید به کتاب ابن اثیر اشاره شد هاست.