یوسف مسلمی مهنی

مساله شناسی در سیاستگذاری شهری یکی از مهارت های ضروری جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و انجام اقدامات عملی جهت رفع مسائل و مشکلات شهری است. مسأله محوری در سیاست گذاری شهری دولت ها را برآن داشته است که با احصاء مسائل شهری اولویت دار به تعمق حکمرانی خوب شهری کمک شایانی نمایند. شهرهای جهان درگیر مسائل عدیده ای هستند که این مسائل از ابعاد گوناگونی برخوردارند. دولت ها به ناچار فرصت کافی جهت پرداختن به همه حوزه ها برخوردار نمی باشند. سیاستگذاری شهری یکی از حوزه های کاربردی و بین رشته ای است که به دولت ها در پرداختن به مشکلات اصلی شهری مدد رسانده است. پژوهش حاضر در پی یافتن پاسخ مناسب به این سوال است که سیاستگذاری های مناسب با هر کدام از مسائل کلان شهرها کدام است. مسائل عمده سیاست گذاری شهری شامل فقر شهری، زنان شهری، عدالت شهری... است که هر کدام از این حوزه ها با روش مساله شناسی تحلیلی در سیاست گذاری قابل تحلیل است. مساله شناسی تحلیلی در سیاستگذاری شهری با تبدیل شهرها از مکان هایی کوچک در گذشته به مکان هایی بزرگ توجه بیشتر سیاستگذاران را جلب کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد هر کدام از کلان شهرهای کشور با توجه به اهمیت و جایگاه منطقه ای خود از مسائل خاصی برخوردارند نیازمند سیاست گذاری های ویژه همان شهر است. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از جمع آوری داده های دست دوم، اسناد کتابخانه ای و بهره گیری از منابع معتبر، به اهمیت مسئله شناسی در سیاستگذاری شهری پرداخته است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی روند توسعه اقتصادی کره جنوبی در دهه 1990-1960 درصدد پرداختن به نقش مؤسسات بزرگ خصوصی (چائبول) در توسعه اقتصادی این کشور است. روش پژوهش در این مقاله، کیفی- تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش بررسی اسناد و مدارک، منابع ثانویه و تحلیل متون علمی تولید شده استفاده شده است. این پژوهش تلاش می کند در چارچوب مدل دولت توسعه گرا لفت ویچ به بررسی علل توسعه اقتصادی کره جنوبی بپردازد. یافته ها حاکی از آن است که پیشرفت اقتصادی کره جنوبی حاصل قدرت یافتن نخبگان توسعه گرا، استقلال نسبی دولت، وجود بوروکراسی قدرتمند، ضعف جامعه مدنی، تحکیم اقتدار دولت پیش از افزایش اهمیت سرمایه داران و شرایط مساعد بین المللی بود که این امر با حمایت همه جانبه دولت از چائبول محقق شد، اما در نهایت به دلیل عدم نظارت و کنترل دولت بر این مؤسسات، اقتصاد کره جنوبی با بحران مواجه شد و دولت مجبور به ایجاد اصلاحات ساختاری و اقتصادی گردید. تجربه دولت توسعه خواه کره جنوبی در بکارگیری چائبول ها در رونق بخشی به حوزه اقتصاد در این کشور راهنمای عمل خوبی برای دولت جمهوری اسلامی ایران در بخش اقتصاد تعاونی خواهد بود.

هدف اصلی این پژوهش شناسایی بسترهای زمینه ساز تداخل سیاست در آموزش و پرورش استان کرمان است. روش شناسی تحقیق، کیفی و مبتنی بر روش نظریه زمینه ای بوده و برای جمع آوری داده ها نیز از مصاحبه عمیق بهره گرفته شده است. مشارکت کنندگان این پژوهش را 35 نفر از آموزگاران،کارکنان، مدیران، بازنشستگان آموزش و پرورش استان کرمان تشکیل می دهند که بر اساس نمونه گیری هدفمند و راهبردهای نمونه گیری با بیشترین تنوع و نیز گلوله برفی انتخاب شده اند. تحلیل یافته های کیفی منجر به خلق هفت مقوله محوری شامل «استان سیاست زده»، «سرمایه اجتماعی معلمان؛ لقمه چرب سیاست»، «ترکیب پرنفوذ قومی و سیاسی»، «آموزش و پرورش ارتش ذخیره میدان سیاست»، «حزب گونگی نهادهای نظارتی و دینی»، «نمایندگانِ صحنه گردان، سیاست همه کاره» شده است. فراکاوی یافته های برآمده از کدگذاری مقولات نشان می دهد سه تسهیلگر شرایط علی، شرایط زمینه ای و شرایط مداخله گر زمینه تداخل سیاست در آموزش و پرورش را فراهم می کند. مقوله هسته پژوهش نیز عبارت بود از آموزش به مثابه اسب راهوار سیاست. در واقع، گروه های سیاسی و نهادهای سیاسی مختلف از جمله نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نهادهای دینی و نظارتی و دیگر گروه ها به صورت گسترده در محتوا، ساختار تشکیلاتی و عزل و نصب مدیران آموزش و پرورش به دخالت می پردازند و در این دخالت ها بیشتر به دنبال خواسته حزبی، گروهی و شخصی هستند.

تبیین موضوع: از دهه آخر قرن بیستم فنآوری اطلاعات و استفاده از شبکه های کامپیوتری به عنوان یک ابزار قدرتمند در دست جامعه قرار گرفت و به عنوان پارادایمی مهم در مدیریت و اداره کارآمد جوامع در اقصی نقاط جهان مطرح شده است. از سوی دیگر، حکمرانی خوب به مثابه مقوله ای است که از دیرباز در بحث کارآمدی حکومت ها مطرح بوده و امروزه مورد توجه دولت ها قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین گرایش به دولت الکترونیک و تحقق حکمرانی خوب در کرمان است. روش: پژوهش از منظر هدف از نوع کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده از نوع پژوهش های توصیفی بوده که به روش پیمایشی انجام شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از ضریب همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار SPSS و Amos استفاده شده است. داده های پژوهش، شامل نمونه ای 103 نفری از کارکنان دبیرخانه استانداری و ادارات کل مستقر در کرمان که شامل کلیه کارکنان مسئول سایت مکاتبات دولت الکترونیک و بین دستگاهی دبیرخانه ای ادارت کل شهر کرمان است با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی گردآوری شده است. ابزار مورد استفاده برای گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که روایی آن از طریق روایی سازه و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. یافته ها: گرایش به دولت الکترونیک، توانسته است 71 درصد از تغییرات حکمرانی خوب را تبیین کند. گرایش به دولت الکترونیک بیشترین تاثیر را بر ظرفیت سازی داشته است. گرایش به دولت الکترونیک به تحقق حکمرانی خوب در نظام مدیریت دولتی کلان شهر کرمان منجر می شود. نتایج: گرایش به دولت الکترونیک، شفاف سازی، پاسخگویی، اثربخشی نقش ها و وظایف، نتیجه گرایی، ارتقاء ارزش ها، ظرفیت سازی را در نظام مدیریت دولتی کرمان ارتقاء می دهد.

در سال های اخیر، مقوله حکمرانی شهری به مسئله ای بنیادین در سیاستگذاری شهری تبدیل شده است. با توجه به ظرفیت های قانون اساسی ایران، هنوز چنان که باید به امر سیاستگذاری تبدیل نشده است. در پژوهش حاضر از منظر سیاستگذاری عمومی و با تأکید بر مرجعیت ها به انطباق برنامه های پنجم و ششم توسعه با حکمرانی خوب شهری پرداخته می شود. سؤال اصلی تحقیق عبارت است از مرجعیت سیاستگذاری شهری در برنامه توسعه (پنجم و ششم) در ایران امروز چگونه است ؟ چارچوب نظری تحقیق استفاده از نظریه حکمرانی خوب شهری مرکز سکونتگاه های بشری سازمان ملل متحد است. روش تحقیق تحلیل محتوای مضمونی و گردآوری اطلاعات اسنادی - کتابخانه ای است. براساس یافته ها، چهار مضمون فراگیر کارآمدی، برابری، پاسخگویی و مشارکت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد مرجعیت سیاست های شهری؛ تعریف روشنی از جایگاه بخش حکمرانی شهری در ایران ارائه نمی کند، خواست و انتظار مسئولان از حکمرانی شهری به خوبی تبیین نشده و نگاه تمرکز گرایانه هنوز وجود دارد. در نتیجه ابهام مرجعیت بخش حکمرانی شهری، بر فرایند تدوین، اجرا و ارزیابی سیاست ها تأثیر گذاشته و موجب محقق نشدن اهداف توسعه حکمرانی خوب شهری شده است.

در چند دهه اخیر سیاستگذاری شهری به عنوان موضوع مهم علمی در کلان شهرهای دنیا مطرح شده و بخش وسیعی از مطالعات شهری را به خود اختصاص داده است. ایجاد تعادل بین مراکز شهری بزرگ و کوچک، همکاری بین دولت مرکزی، دولت محلی و بخش های عمومی و خصوصی و نیز تدوین راهبرد محلی در زمره سیاستگذاری های شهری پایدار قابل تأمل است. از آنجا که دولت، محور سیاستگذاری عمومی است، موضوع قدرت در شهر در شیوه اتخاذ سیاست ها و برنامه ریزی های شهری اهمیت بسیاری می یابد. تکثر قدرت و اعمال سیستم فدرالی در سیاستگذاری های شهری به منظور بهبود کارایی و اثربخشی این گونه سیاست ها مطرح می شود که این موضوع در نوشتار حاضر با استفاده از چارچوب نظری و تئوریک پلورالیستی- به عنوان یکی از نظریه های سیاست شهری- قابل بیان و توضیح است. دست آخر به ارائه مدل پلورالیستی سیاستگذاری شهری جمهوری اسلامی در کلان شهرها و معرفی مدل کاربردی سیاستگذاری شهری در شهر کرمان پرداخته شده است.