فیضان جعفرعلی

پس از تسلط انگلیسی ها بر سرزمین اوده در شمال هند در سال 1276ه.ق، شیعیان برای رویارویی با شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جدید، بیش از گذشته به فعالیت های فرهنگی روی آوردند و با تأسیس مراکز علمی به سبک جدید، موجب ایجاد تحولی مهم در میان شیعیان شبه قاره هند شدند. مراکزی هم چون مدرسه ناظمیه، سلطان المدارس، مدرسه الواعظین و شیعه کالج از مراکزی هستند که در این چارچوب از اواخر سده نوزدهم میلادی و به ویژه در سده بیستم میلادی، فعالیت خود را در اوده آغاز کردند. این مراکز که نمونه ای از کوشش برای کنار هم نهادن روش های سنت گرایانه و نوگرایانه هستند در گستره جغرافیایی وسیعی از شبه قاره هند، دانش آموختگانی تربیت کردند که به عنوان مبلغ، واعظ و خطیب در حوزه های مختلف اجتماعی و فرهنگی به شکلی فعال حضور یافتند و مجموعه ای از مدارس دینی را بر اساس مبانی مذهب شیعه در شبه قاره هند پدید آوردند. نوگرایان شیعی با بهره گرفتن از نظام آموزشی انگلیسی در این مراکز، جامعه شیعه را با علوم جدید آشنا ساختند

جغرافیا دانش دریافتن روابط و وابستگی های میان عوامل محیطی یعنی زمان و مکان، و اشکال گوناگون زندگی بشر در بستر تاریخ است. همانند جغرافی دانان، مورخان نیز موضوعاتی همچون وضعیت و موقعیت طبیعی زمین، مرزها و نوع راه ها و ... را مورد مطالعه قرار داده اند که همه از عوامل تاثیرگذار زندگی بشر در طول زمان و در بستر تاریخ هستند. همچنین آنان اهمیت یک منطقه را به لحاظ نظامی، اقتصادی، اجتماعی، مذهبی و ... در طول تاریخ شناسایی می کنند. جغرافی دانان و مورخان نخستین اسلامی گزارش های ارزشمندی درباره ساخت و موقعیت شهرهای اسلامی داده اند؛ از جمله منصوره (Mansora) که بعد از فتح سند ساخته شده و از شهرهای مهم قرون نخستین به شمار می رود. اینکه موقعیت جغرافیایی منصوره کجا بوده و چه کارکردهای سیاسی ای در سند داشته است، مسئله ای است که ما را به بررسی جغرافیای تاریخی منصوره با تمام توصیفات در این مقاله کشانده است.

در میان پژوهشگران غیرمسلمان، محققان هندو مذهب توجه خاصی به قرآن و مفاهیم آن داشته اند. نوشتار حاضر ترجمه مقاله ای است که در اوایل 2014 میلادی در یکی از مجله های مذهبی و فرهنگی دهلی هند، به نام مجله «ناصر» به زبان اردو، منتشر شده است. با توجه به اهمیت موضوع که نوعی منبع شناسی راجع به تحقیقات قرآنی توسط پژوهشگران هندو مذهب است، مترجم اقدام به ترجمه مقاله مذکور کرده است. نویسنده مقاله، کارهای پژوهشی محققان هندو مذهب در زمینه علوم قرآنی را به دو بخش تقسیم کرده است: بخش نخست، متعلق به ترجمه های قرآن است و بخش دوم، مربوط به پژوهش های مستقل محققان می باشد.