مریم شریفی دروازه

هدف این پژوهش، واکاوی تجارب زیسته آموزگاران و متخصصین علوم دینی و تربیتی درخصوص نقش های آموزگاران در آموزش دینی در دوره دوم دبستان است. برای دستیابی به این هدف از مصاحبه نیمه ساختاریافته با آموزگاران و متخصصین استفاده شد و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش کدگذاری و مقوله بندی استفاده شد. پس از تجزیه وتحلیل، داده های حاصل از مصاحبه درخصوص نقش های معلم در آموزش دینی، به سه مقوله متخصص و بادرایت، ارتباط عاطفی معلم (دوست و راهنما) و نقش الگویی دسته بندی شد. ایفای هریک از نقش ها نیازمند الزامات و تدابیری از جانب معلم است تا اثرگذار باشد. معلم به عنوان متخصص و مدبر باید دارای قابلیت های علاقه و تسلط لازم بر موضوعات دینی توانایی تشخیص و عملکرد مناسب در موقعیت های تربیتی باشد. برقراری ارتباط عاطفی و صمیمی با دانش آموزان نیز، با استفاده از عملکردهای مناسب آموزگار ازقبیل گفتگوی ساده و خودمانی با دانش آموزان، استفاده از روش های تشویقی متنوع، شوخ طبعی و روحیه شاد و فعالیت های محرک و غیررسمی میسر می شود. ازهمه مهم تر، معلم برای اینکه به عنوان الگو مورد توجه دانش آموزان قرار گیرد، باید بین گفتار و رفتارش تناسب وجود داشته باشد.

با توجه به اینکه بهره گیری از ابعاد یک موقعیت در رشد و شکل گیری افکار، بسیار مؤثر واقع می شود، هدف اصلی این پژوهش، واکاوی نظرهای متخصصان علوم دینی و تربیتی، و تجارب زیسته آموزگاران درخصوص نقش موقعیت های آموزش دینی در دوره دوم دبستان است و بدین منظور، از مصاحبه نیمه ساختاریافته با متخصصان و آموزگاران استفاده کرده ایم. تجزیه وتحلیل اطلاعات با استفاده از روش کدگذاری و مقوله بندی صورت گرفته است. یافته های حاصل از مصاحبه با متخصصان به صورت اصول ناظر بر انتخاب بهینه موقعیت های آموزش دینی تدوین شده که خود مشتمل بر سه قسم است: مغتنم شمردن فرصت ها، درگیریِ شناختی و عاطفی در موقعیت، و جذابیت و توسعه بخشی موقعیت ها. براساس تجارب آموزگاران، ابعادی از موقعیت که باید از آن ها در اجرای برنامه درسی آموزش دینی استفاده شود، به هشت مقوله تقسیم می شوند: موقعیت های برهم زننده عادت ها و نظم طبیعی، موقعیت های برانگیزاننده عواطف و احساسات، موقعیت های برانگیزاننده اندیشه و تعقل، موقعیت ها و فعالیت های جمعی، موقعیت های غیررسمی، موقعیت های زمان بروز مسائل و چالش های اخلاقی، موقعیت های زمان بروز پدیده های طبیعی، و موقعیت های اماکن و آثار تاریخی.

هدف اصلی این پژوهش، واکاوی تجربه های زیسته آموزگاران و متخصصان علوم دینی و تربیتی، درباره روش های تدریس دینی در دوره دوم دبستان است. برای دستیابی به این هدف، از مصاحبه نیمه ساختاریافته با آموزگاران و متخصصان، استفاده شد و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، از روش کدگذاری و مقوله بندی بهره گرفتیم. آموزگاران و متخصصان بر استفاده از روش هایی در آموزش دینی تأکید داشتند که بستر لازم برای تفکر و استدلال و قضاوت در دانش آموزان را ایجاد کند. روش های آموزش دینی، باید افزون بر بهره برداری از مفاهیم دین در تلفیق با علوم دیگر، فرصت بحث، مناظره، تجربه دینی و عملیاتی کردن مفاهیم دینی را در اختیار دانش آموزان قرار دهد. همچنین پرکاربردترین روش هایی که آموزگاران در آموزش دینی استفاده می کردند، شامل داستان گویی، تلفیق با دروس مختلف، پروژه یا واحدکار، ایفای نقش  ونمایشی، مباحثه و پرسش و پاسخ، فرصت تجربه، قضاوت عملکرد و تمثیل وتشبیه می باشد.

محیط آموزشی دومین محیط بعد از خانواده است که انسان در آن، اجتماعی شده، در معرض آموزش هایی قرار می گیرد. اما زمانی این آموزش ها مؤثرخواهند بود که قضاوت درخصوص کیفیت آموزش مطلوب تلقی شود و دانش آموزان از آموزش و محصول آن، یعنی یادگیری احساس رضایت و شادمانی داشته باشند. مقالة حاضر به بررسی نقش سه عامل «معلم و سبک های تدریس او» ، «محتوای برنامة درسی» ، و «سبک یادگیری دانش آموز» به عنوان عوامل مؤثر بر ایجاد کلاس شاد پرداخته است. در گردآوری اطلاعات از روش «توصیفی- تحلیلی» از منابع کتابخانه ای و مقالات استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که استفاده از سبک های تدریس دوجانبه و یا سبک تعاملات منعطف، که در دسته سبک های غیرمستقیم قرار می گیرد، می تواند فضای پذیرش و آزادی ایجاد کند که منجر به افزایش سطح خلاقیت و نگرش مثبت به دیگران در دانش آموزان شود. همچنین اگر محتوای آموزشی برخاسته از نیاز دانش آموزان باشد و کاربرد عملی آن در زندگی به خوبی تبیین گردد، قطعاً درآنان برای همراهی با معلم ایجاد انگیزه خواهد کرد. معلم در برخورد با یادگیرندگان گوناگون، باید بپذیرد که هریک از آنان ممکن است با سبک خاصی از یادگیری به انجام تکالیف یادگیری در موضوع های گوناگون بپردازد. بنابراین، باید آماده باشد تا با هریک از آنان برخوردی متناسب با سبک یادگیری اش داشته باشد.