الهه شمس کوشکی

امروزه شبکه های اجتماعی به مهد افکار عمومی و ارتباطات میان فردی جامعه ایرانی تبدیل شده و از همین رو مورد توجه پژوهشگران بسیاری قرار گرفته اند. این شبکه ها با تأثیرات اجتماعی متعدد و عمیق، تبدیل به خوراک اطلاعاتی نسل های مختلف جامعه شده و عموم مردم غالب داده های اطلاعاتی خود را صحیح یا نا صحیح از طریق شبکه های اجتماعی دریافت می کنند. پرسشی که در اینجا مطرح می شود آن است که با توجه به میزان اثرگذاری این شبکه ها در میان آحاد جامعه، نقش آنها بر حافظه تاریخی جامعه ایرانی تا چه حد بوده است؟ روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای کاربردی و از نظر زمان گردآوری داده ها، پیمایشی مقطعی است. همچنین در این تحقیق جامعه آماری تمامی کاربران شبکه اجتماعی تلگرام در کل کشور و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 360 تعیین شده و نمونه ها به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در انتها نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که از نظر پاسخگویان شبکه های اجتماعی با تمامی شاخص هایی که حافظه تاریخی را سنجش کردند رابطه معناداری دارد.

امروزه اهمیت سینما بر کسی پوشیده نیست. سینما از طریق هنجارها و ارزش های اجتماعی الگویی را در اختیار مخاطبانش قرار می دهد و جامعه و ارزش های آن را دستخوش تغییر می سازد. سینما به دلیل ابعاد فراگیرش به طور خاص از ارزش های ویژه ای برخوردار است. تصویر ارائه شده از هر گروهی در سینما، هم جنبه ایدئولوژیک دارد هم می تواند سبب شکل گیری عقاید عامه مردم نسبت به آن گروه باشد. امروزه سینما به یکی از مهم ترین عوامل جامعه پذیر کردن افراد بدل شده است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه میان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی شهروندان تهرانی و الگوی مصرف آنها بوده است. چهارچوب نظری بر مبنای آرای نظریه پردازانی چون وبلن، گیدنز و بوردیو تدوین شده است و تلاش شده تا با بهره گیری از نظریه های این افراد و استفاده از مفاهیم و متغیرهای طرح شده در نظریه های آنها، مدل نظری پژوهش تدوین گردد و با طرح فرضیه های مستخرج از مدل در طول پژوهش به آزمون آنها اقدام گردد. رویکرد پژوهش حاضر، کمّی و روش پژوهش از نظر مسیر، توصیفی- تبیینی و از نظر هدف، کاربردی است. اطلاعات با استفاده از روش پیمایش و بهره گیری از ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل شهروندان بالای پانزده سال شهر تهران بوده که با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونه، با 600 نفر از آنها گفت وگو شد. در بُعد عینیِ موضوع مورد مطالعه، نتایج نشان داد که مصرف فرهنگی از جمله متغیرهای تأثیرگذار در الگوی مصرف شهروندان است و علاوه بر آن، رابطه معناداری نیز میان مصرف فرهنگی و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی وجود دارد. از سوی دیگر، بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و الگوی مصرف پوشاک شهروندان تهرانی نیز رابطه وجود دارد. همچنین میزان استفاده شهروندان تهرانی از شبکه های اجتماعی مجازی بر پوشش آنها و نحوه خرید آنها تأثیرگذار بوده است. نتایج به دست آمده در بُعد ذهنیِ موضوع مورد مطالعه نیز بیانگر این است که میزان استفاده از شبکه های اجتماعی بر ارزش ها و نگرش های اجتماعی شهروندان تهرانی مبنی بر گرایش به مصرف گرایی، اثرگذار بوده است.

داعش به عنوان گروهی مرتجع و پیشا مدرن تلاش دارد تا با استفاده از فضای مجازی و امکانات مدرن ارتباطی برای خود هویت سازی مستقل نماید. از همین رو با ساخت فیلمهای تبلیغاتی و انتشار آن در فضای مجازی به دنبال آن است که دیدگاههای جامعه جهانی را نسبت به خود تغییر دهد و تبدیل به گروهی دارای هویت مستقل و اهدافی آرمانخواهانه شود. هدف از پژوهش پیش رو بررسی نحوه بازنمایی ابعاد مختلف هویت خودی و دیگری توسط گروه داعش در فضای مجازی است. از همین رو با استفاده از نظریه بازنمایی و کلیشه سازی به دنبال پاسخ این سؤال میباشد که بازنمایی هویت خودی و دیگری توسط گروه داعش در فیلمهای تبلیغاتی منتشر شده در فضای مجازی چگونه است؟ در این پژوهش توصیف کیفی نشانه ها در کلیپ ها به صورت نظامدار انجام شده و تحلیل محتوای کیفی فیلم ها به صورت کدگذاری شده در سه مرحله صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر فیلمهای تبلیغاتی در دسترس بوده که با روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس اهداف پژوهشی، از میان نمونه های موجود انتخاب شده اند. در یافته های استخراج شده از کلیپ های منتخب نشانه ها و مفاهیمی وجود داشت که تقابل هویت خودی و دیگری را بر اساس کلیشه سازی نشان میداد و ساختار داعش را در کلیشه سازی هویت بر حق و مطلوب به تصویر می کشید و نیز برخورد با دشمن را در رویکرد سلبی و بر اساس تمایز از هویت خودی تعریف کرده بود تا کلیشه دشمن در قالبی قرار گیرد که هیچ مرز مشترکی با هویت خودی نداشته باشد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه میان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی شهروندان تهرانی و الگوی مصرف آنها بوده است. چهارچوب نظری بر مبنای آرای نظریه پردازانی چون وبلن، گیدنز و بوردیو تدوین شده است و تلاش شده تا با بهره گیری از نظریه های این افراد و استفاده از مفاهیم و متغیرهای طرح شده در نظریه های آنها، مدل نظری پژوهش تدوین گردد و با طرح فرضیه های مستخرج از مدل در طول پژوهش به آزمون آنها اقدام گردد. رویکرد پژوهش حاضر، کمّی و روش پژوهش از نظر مسیر، توصیفی- تبیینی و از نظر هدف، کاربردی است. اطلاعات با استفاده از روش پیمایش و بهره گیری از ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل شهروندان بالای پانزده سال شهر تهران بوده که با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونه، با 600 نفر از آنها گفت وگو شد. در بُعد عینیِ موضوع مورد مطالعه، نتایج نشان داد که مصرف فرهنگی از جمله متغیرهای تأثیرگذار در الگوی مصرف شهروندان است و علاوه بر آن، رابطه معناداری نیز میان مصرف فرهنگی و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی وجود دارد. از سوی دیگر، بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و الگوی مصرف پوشاک شهروندان تهرانی نیز رابطه وجود دارد. همچنین میزان استفاده شهروندان تهرانی از شبکه های اجتماعی مجازی بر پوشش آنها و نحوه خرید آنها تأثیرگذار بوده است. نتایج به دست آمده در بُعد ذهنیِ موضوع مورد مطالعه نیز بیانگر این است که میزان استفاده از شبکه های اجتماعی بر ارزش ها و نگرش های اجتماعی شهروندان تهرانی مبنی بر گرایش به مصرف گرایی، اثرگذار بوده است.