سید جواد رضایی

امروزه مراکز علمی و پژوهشی با برقراری جریان دانش و اطلاعات و تبادل آن میان بازیگران حوزه صنعت، بستر مناسبی را جهت تولید، توسعه و اشاعه علم و فناوری و ایجاد فضای نوآوری در کشور و صنعت فراهم می سازند. از این رو، مراکز علمی و پژوهشی نیازمند استفاده از شاخص هایی جهت سنجش نوآوری و بلوغ آن می باشند. در این پژوهش پس از مرور ادبیات و نظرسنجی از خبرگان، شش شاخص اصلی شامل: فرهنگ نوآوری، توسعه و زیرساخت نوآوری، شبکه سازی، فرایندهای نوآوری، نیروی انسانی و سیاست ها و راهبردهای یک سازمان علمی و پژوهشی دفاعی شناسایی گردید. پس از تایید شاخص ها، با استفاده از بار عاملی سؤالات، میزان اهمیت هر گویه و با استفاده از میانگین نظرات، وضعیت (عملکرد) گویه مورد نظر شناسایی شد. سپس با استفاده از ماتریس اهمیت- عملکرد متغیرها سنجش گردیده و راهبرد هدایت هر شاخص مبتنی بر تحلیل ماتریس اهمیت- عملکرد پیشنهاد گردید. پژوهش انجام گرفته از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش پژوهش توصیفی پیمایشی است. نتایج نهایی سنجش نشان می دهد، میانگین تمامی شاخص های نوآوری کمتر از میانگین نظری است و تنها شاخص نیروی انسانی مرکز مورد مطالعه نزدیک به میانگین و از سطح مطلوبی برخوردار می باشد.

در سال های اخیر آموزش عالی کشور در ابعاد کمی و کیفی رشد نموده است اما نکته قابل تأمل آن جاست که با وجود آنکه ظرفیت سازی مناسبی در دانشگاه ها از بعد کمی صورت گرفته، اغلب دانشگاه های کشور به سبک سنتی توسعه یافته اند و با شرایط زمان خود همگام نشده اند. به همین دلیل نتوانسته اند از حداکثر ظرفیت های فناورانه بهره برده و نیازهای جامعه را پاسخ دهند. هم اکنون به دلیل تغییرات وسیع در فناوری های نوین این معضل غامض تر شده است و برای بازنگری و اصلاح این روند لازم است تا دورنمای روشنی از دانشگاه های موفق در آینده تعریف گردد تا بتوان بر مبنای آن مسیر توسعه دانشگاه های کشور را طرح ریزی نمود. به همبن منظور سعی گردیده است تا سناریوهای محتمل برای دانشگاه ها در دهه های آینده ارائه شود. دانشگاه های کشور می توانند با توجه به این سناریوها، خط مشی خود را طراحی و برنامه های خود را جهت حرکت در راستای هر یک از سناریوها، سامان دهند.