سید محمود سادات بیدگلی

سید محمود سادات بیدگلی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
۱.

تحلیل تبعید مخالفان سیاست های سه گانۀ نظام اجباری، اتحاد البسه، و کشف حجاب، در دورۀ پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۳۲) 6 - 24

کلید واژه ها: تبعید رضاشاه تبعیدگاه قانون نظام اجباری اتحاد البسه کشف حجاب مخالفان سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۵
هدف: شناخت ویژگی های تبعید مخالفان سیاست های سه گانه نظام اجباری، اتحاد البسه، و کشف حجاب، در دوره پهلوی اول شامل انتخاب محل تبعیدگاه، مدت تبعید، و شناخت گروه های اجتماعی تبعیدیان.روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با کمک اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی تنظیم شده است.یافته ها و نتیجه گیری: در دوره پهلوی اول برای انتخاب تبعیدگاه معیارهای تفاوت اقلیم، مذهب و عقاید، و شغل تبعیدی مدنظر بوده است؛ ولی درباره تبعیدیان مخالف نظام اجباری، اتحاد البسه و کشف حجاب این معیارها رعایت نشده است. تبعید مخالفان سیاست های سه گانه جنبه تنبیهی و تنبّهی داشت. مدت زمان آن کوتاه بود و با اظهار ندامت تبعیدی، تبعید به پایان می رسید. روزنامه نگاران، فعالان کمونیست، ملّاکان و ایلات و عشایر، اتحاد البسه و کشف حجاب را پذیرفتند. در این دوره اتحاد البسه و کشف حجاب مسئله عشایر نبود تا با آن مقابله کنند؛ ولی مسئله مردم محلی بود و بدین سبب است که بیشترین تبعیدی از شهرهای استان خراسان و نیز شهرهای قم، یزد و کرمان است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که واکنش مخالفان سیاست های نوسازی درقبال تبعید، رویه یکسانی را نشان نمی دهد. برخی از گروه های مردمی با نوشتن ندامت نامه به تبعید خود خاتمه دادند؛ ولی در بین روحانیون تبعیدی که در جریان واکنش به اتحاد البسه در تهران «حبس در تبعید» شده بودند نشانه ای از ندامت دیده نمی شود. تحلیل محتوای تبعیدنوشته های این افراد که در قالب شعر، نثر و یادگاری بر دیوارهای زندان قصر باقی مانده است از قیاس زندان آن ها با زندان امام موسی بن جعفر حکایت دارد و نشانه ای از تأسف از عملکرد در این تبعیدنوشته ها دیده نمی شود. درنهایت می توان به این جمع بندی رسید که حکومت با استفاده از ابزار تبعید توانست که این سیاست های سه گانه را به پیش ببرد و ازاین جهت ابزار تبعید برای اجرای این سیاست ها برخلاف تبعید ایلات و عشایر کارآمد بود.
۲.

کاربست شایعه در کنش سیاسی مخالفان حکومت پهلوی (1356 و 1357)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۶) 17 - 33

کلید واژه ها: شایعه انقلاب اسلامی ایران ساواک جنگ روانی دوره پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۷۶
شایعه به عنوان یکی از ابزارهای مؤثر در عملیات روانی در زمان انقلاب ها و ناآرامی ها استفاده می شود. در انقلاب اسلامی ایران، انقلابیون از شایعات برای اهداف خود استفاده کردند. این پژوهش با استفاده از روش تاریخی و تحلیلی، مستند به اسناد مرکز بررسی اسناد تاریخی به صورت سندخوانی و سند پژوهی نحوه استفاده از شایعات در مبارزات انقلابی علیه دستگاه امنیتی حاکمیت پهلوی را بررسی می کند. پرسش پژوهش این است که شیوه بهره گیری و استفاده از شایعه در بستر مبارزات انقلابی علیه دستگاه امنیتی  و حاکمیت پهلوی چگونه بود؟ یافته ها نشان می دهد که انقلابیون در استفاده از شایعات برای ایجاد هراس در نیروهای امنیتی و برانگیختن جامعه موفق تر بودند. انقلابیون با ایجاد باور «ایران بدون شاه» در جامعه و ایجاد هراس در نیروهای نظامی و انتظامی، از شایعات بهره بردند. آن ها با استفاده از فن هایی مانند عددسازی تعداد معترضین، شایعات را ایجاد کردند  که در نهایت موجب فروپاشی پهلوی و  پیروزی انقلاب  شد.
۳.

تحلیل چالش مشروعیت خواهی حکومت اشرف افغان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 225 - 246

کلید واژه ها: اشرف افغان صفویان مشروعیت بخشی ضرب سکه عثمانی روسیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۳۷
حکومت صفوی از چنان مشروعیتی در میان مردم برخوردار بود که کمتر کسی فکر می کرد کسی جز دودمان صفوی بتواند بر ملک ایران حکمروایی کند. سایه سنگین حکومت صفوی تا سال ها بعد از انقراض آن هم گسترده بود. چنانکه مشکل اصلی اشرف افغان عدم مشروعیت حکومتش از سوی مردم بود و همه اقدامات او در جهت حل این مشکل بود. این مقاله با روش تاریخی و با استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی و با تکیه بر اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که چالش مشروعیت خواهی اشرف افغان چه بود و وی برای رفع آن چه اقداماتی کرد و آیا این اقدامات قرین موفقیت گشت. یافته های این مقاله نشان می دهد سایه مشروعیت حکومت صفوی بر حکومت اشرف افغان سنگینی می کرد و او مجبور بود به طرق مختلف به کسب مشروعیت بپردازد. صدور امان نامه به اهالی اصفهان، تثبیت وقف نامه اماکن مورد احترام رعایای شیعه، ضرب سکه با سجع مهری که حساسیت رعایای شیعه را تحریک نکند، ایجاد رابطه زوجیت با منبع مشروعیت یعنی خاندان صفوی و و سرانجام کسب مشروعیت از طریق شناساندن حکومتش به دولت عثمانی و حکومت روسیه از جمله این اقدامات بود. اما این اقدامات نتوانست به اشرف کمکی کند و عدم همراهی رعایای شیعه با او باعث شد که وی نتواند از پس لشکر نادرشاه برآید و طومار حکومتش با حملات نادر درهم پیچیده شود. 
۴.

بررسی تاثیر بحران های پس از انقلاب اسلامی ایران در تغییر نقش جهادسازندگی (1358- 1368)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 85-109

کلید واژه ها: نهادهای انقلابی جهادسازندگی بحران های اجتماعی و سیاسی محرومیت زدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۴۶
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به فرمان امام خمینی جهادسازندگی با هدف محرومیت زدایی از مناطق روستایی تشکیل شد. وظایف و مسئولیت های این نهاد در مدت دو دهه فعالیتش (1358-1378)، بارها دچار تغییر و تحولات بنیادی شد. تغییر در ماهیت فعالیت های جهاد در دهه نخست حیات این نهاد، ابعاد گسترده ای را شامل می شد. به طوری که از یک سو با تغییر در صحنه سیاسی_اجتماعی ایران، جهاد سازندگی نیز دچار تغییر و تشویش وظایف محوله شد و از سوی دیگر تغییر نقش جهادسازندگی نخست سبب تغییر در ساختار اداری این نهاد و درنهایت منجر به فروپاشی و انحلال آن شد. مسئله اصلی پژوهش حاضر تبیین و تحلیل چگونگی مواجه این نهاد با بحران های است که در دهه نخست انقلاب اسلامی روی داد و اینکه تأثیر این بحران ها بر تغییر نهادی نقش جهادسازندگی چه بوده است. پژوهش حاضر با بهره گیری از اسناد آرشیوی، مصاحبه ها، گزارش های دولتی و منابع کتابخانه ای و با استفاده از روش پژوهش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که جهادسازندگی هرچند ابتدا با هدف محرومیت زدایی از روستاها تشکیل شد اما با درگیر شدن در بحران های دهه نخست پس از انقلاب اسلامی، از انجام وظیفه اصلی خود دور ماند و با بر عهده گرفتن برخی نقش های حاشیه ای هرچند باعث تثبیت انقلاب اسلامی در مناطق محروم و روستایی شد، اما به دلیل تنوع وظایف و تغییر نقش نهادی، دچار نوعی بی نظمی اداری در درون شد و درنهایت این بی نظمی سبب تغییر نگاه کارگزاران نظام ج.ا به این نهاد شد تا مسیر انحلال و فروپاشی این نهاد هموار شود
۵.

تحلیل کتاب های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (1357-1345ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 49 - 72

کلید واژه ها: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتابخانه کودک کتاب کودک سیاست گذاری فرهنگی ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۲۲۱
سازمان انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اسفندماه 1345 تاسیس شد. این سازمان توانست با گرد آوردن بهترین نویسندگان، مترجمان، مصوّران ادبیات کودک را به لحاظ کمی و کیفی تا حد زیادی غنا بخشد. سؤال اصلی پژوهش این است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چه رویکردی را در انتشار کتاب های خود مدّنظر داشت؟ پژوهش حاضر به روش تاریخی و مبتنی بر اسناد و گزارش های آرشیوی و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی درصدد تبیین این مسئله است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان طی سیزده سال فعالیت 146 عنوان کتاب منتشر کرد. کتاب های کانون به لحاظ موضوعی حوزه وسیعی چون باستان گرایی، میهن پرستی، حمایت از نهاد سلطنت و طرفداری از حکومت پهلوی، آشنایی با دیگر سرزمین ها اعمِّ از اروپا، آفریقا و آسیا و مطالب علمی را دربرمی گرفت. قالب بیشتر کتاب ها قصه، داستان، رمان و البته برخی هم علمی، غیر داستانی و مستندنگاری است.
۶.

تبعیدیان حزب توده (گروه های اجتماعی، تبعیدگاه ها با تاکید بر تحلیل تأثیر کیفر تبعید بر کنش سیاسی آنان (1320-1332 ش.))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 181-204

کلید واژه ها: حزب توده ایران تبعیدیان دوره پهلوی احزاب تبعیدگاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵
حزب توده در 10 مهر 1320 تأسیس شد. فعالیت گسترده این حزب در میان گروه های اجتماعی ، حکومت را وادار به کنترل آن نمود. تبعید یکی از ابزارهای حکومت برای کنترل اعضا و هواداران حزب توده بود. شناخت گروه های اجتماعی، تبعیدگاه ها و نیزمیزان تأثیر استفاده از کیفر تبعید بر عملکرد این افراد، هدف این پژوهش است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با کمک اسناد و منابع اصلی در پی پاسخگویی به این پرسش است که آیا استفاده از کیفر تبعید برای مجازات توده ای ها در دوره پهلوی دوم مؤثر بوده و توانسته آنان را از فعالیت به نفع حزب توده در تبعیدگاه و پس از آزادی از تبعید بازدارد؟ یافته ها نشان می دهد تبعیدیان حزب توده در اتفاقات تبعیدگاه مانند انتخابات و رویدادهای کشور از خود واکنش نشان دادند. تنظیم زندگی بر اساس تشکیلات، مطالعه و ترجمه، تحصیل مکاتبه ای، فشار سازمان یافته (اعتصاب) برای رسیدن به خواسته های خود و ارتقای آن از مسائل معیشتی به خواسته های حزبی و جلب سایر گروه های اجتماعی مانند دانشجویان و روزنامه نگاران نشان می دهد که تبعیدیان حزب توده، کنش سیاسی خود را ادامه دادند. تبعید این افراد باعث گسترش فعالیت های حزب توده در سراسر کشور و به ویژه در تبعیدگاه ها گردید. تبعید کارگران و رده های پایین حزب توده باعث ارتقای جایگاه آنان پس از پایان تبعید شد. دولت با تأمین معاش شان سعی کرد تا آنان، دست از کنش سیاسی بردارند اما ادامه یافتن فعالیت سیاسی این تبعیدیان چه در تبعیدگاه و چه پس از آزادی در زادگاهشان، نشان از عدم اثرگذاری کیفر تبعید در تغییر رویکرد آنان دارد.
۷.

تحلیل عملکرد انتشارات فرانکلین در حوزه کتاب کودکان و نوجوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 1-26

کلید واژه ها: کودکان و نوجوانان کتب درسی وغیر درسی حوزه نشر انتشارات فرانکلین همایون صنعتی زاده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳
تحلیل عملکرد انتشارات فرانکلین در حوزه کتاب کودکان و نوجوانان حسن شمس آبادی [1] حمید بصیرت منش [2] سید محمود سادات بیدگلی [3] چکیده به فراخور پیشرفت هایی که در صنعت نشر در کشور به وجود آمد، توجه به ادبیات کودک نیز در ایران بیشتر شد. در اوایل دهه 1340 این مسئله ابتدا خود را در حوزه کتاب های درسی برای دانش آموزان نشان داد و در ادامه، به کتاب های غیردرسی و مجلات و نشریات راه یافت. از جمله مراکزی که در این حوزه گام نهاد و توانست نقش مهمی ایفا کند، مؤسسه انتشارات فرانکلین بود. نگارندگان این پژوهش با تکیه بر اسناد و مدارک آرشیوی و با بهره گیری از رویکرد توصیفی- تحلیلی، سعی داشته اند با بررسی و تحلیل فعالیت های این مؤسسه، نقش و جایگاه آن را در این حوزه مورد واکاوی قرار دهند. یافته های پژوهش نشان می دهد که مؤسسه انتشارات فرانکلین به لحاظ شکلی و مسائل تخصصی چاپ، کیفیت انتشار کتاب های ویژه کودک و نوجوان را تا حدّ زیادی ارتقا بخشید؛ ضمن اینکه به لحاظ محتوایی نیز در حوزه کتاب های درسی و غیردرسی بیشتر بر فرهنگ و تمدن ایرانی و مؤلفه های وابسته به آن تأکید کرد. واژ ه های کلیدی: کودکان و نوجوانان، کتب درسی و غیردرسی، حوزه نشر، انتشارات فرانکلین، همایون صنعتی زاده [1] . دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی (نویسنده مسئول) hasanshamsabady@yahoo.com [2] . استادیار گروه تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی basirat1341@yahoo.com [3] . استادیار گروه تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی sadat@ri-khomeini.ac.ir
۸.

تحلیل نقش کمیسیون امنیت اجتماعی در جریان اصلاحات ارضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 30 - 53

کلید واژه ها: اصلاحات ارضی کمیسیون امنیت اجتماعی تبعید تبعیدیان مالک زارع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۳۶۴
هدف: حکومت ایران در اوایل دهه چهل به دنبال اجرای اصلاحات ارضی برآمد. اجرای این قانون مخالفت هایی را به دنبال داشت که میزان آن به دلیل عجله مجریان قانون و توجیه نبودن جامعه هدف، زیاد بود. حکومت از ابزار تبعید به دست کمیسیون امنیت اجتماعی برای تنبیه مخالفان استفاده کرد. هدف این مقاله پاسخ به این پرسش هاست: 1.آیا کمیسیون امنیت اجتماعی توانست با استفاده از ابزار تبعید بر نحوه اجرای قانون اصلاحات ارضی تأثیر بگذارد؟ 2. مؤلفه های تبعید مخالفان قانون اصلاحات ارضی چه بود؟ روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده گسترده از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: کمیسیون امنیت اجتماعی از ابزار تبعید برای تنبیه مخالفان حکومت استفاده می کرد. سرعت اجرای قانون اصلاحات ارضی باعث گسترش مخالفت ها و لزوم استفاده از کیفر تبعید برای مخالفان این قانون هم شد. علت عمده تبعیدها، ندادن بهره مالکانه، و ایجاد اخلال در امر زراعت بود. کنش سیاسی تبعیدیان بعداز پایان مدت تبعید نشان می دهد که جز در موارد استثنایی، مالکان و زارعان شرایط جدید را پذیرفتند. کاهش تعداد تبعیدها بعداز سال 1342 نشان می دهد که از میزان مخالفت ها کاسته شده است و به تبع آن تعداد تبعیدها هم کم شده است. بخشش تبعیدیان و تصویب ماده قانونی برای این کار نشان می دهد که حکومت فقط برای اجرای آسان تر قانون اصلاحات ارضی، به دنبال دورکردن موقتی مخالفان این قانون از محل زندگی خود بوده است و این تبعیدها جنبه پیشگیرانه داشته اند. عملکرد کمیسیون امنیت اجتماعی در جریان اصلاحات ارضی درمجموع مثبت ارزیابی می شود.
۹.

تحلیل مؤلفه های تبعید تبعیدیان جنگ جهانی دوم (1320-1324ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 75 - 100

کلید واژه ها: تبعید جنگ جهانی دوم بریتانیا شوروی بازداشتگاه اراک رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۹۷
بروز جنگ جهانی دوم و اشغال ایران، دو کشور بریتانیا و شوروی را در ایران فعال مایشاء کرد. متفقین برای کنترل مخالفان خود به دستگیری و تبعید آنان روی آوردند. تبعید در این مقطع، مؤلفه های خاص خود مانند ماهیت، علت، گروه های اجتماعی تبعیدیان و تبعیدگاه ها را دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع اصلی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که بازداشت و تبعید افراد توسط متفقین در ایران چه روندی را طی کرده است و مؤلفه های تبعید این افراد شامل ماهیت، علت تبعید، تبعیدیان و تبعیدگاه چه ویژگی هایی را نشان می دهد؟ تبعید ایرانیان در طول جنگ جهانی دوم شامل دستگیری و نگهداری آنان، مدت طولانی نگهداری و عدم تشکیل پرونده و جمع آوری ادله برای اثبات جرم، اختلاف بین محل وقوع جرم و محل نگهداری آنان (تبعیدگاه) و نوع نگهداری آنان بازداشت نیست بلکه «حبس در تبعید» است. زادگاه و تبعیدگاه تبعیدیان در مرکز و شمال کشور بود. معترضان به تبعید هم در این مناطق ساکن بودند. سیاست دو دولت شوروی و بریتانیا در باب تبعید اتباع ایرانی رویه یکسانی دارد. به علت تبعید نیروهای مؤثر، خلائی به وجود آمد که باعث لطمه به کشور و از عوامل زمینه ساز واگرایی آذربایجان و کردستان شد.    
۱۰.

بررسی و تحلیل ویژگی های تبعید از دورﮤ استبداد صغیر تا کودتای 1299ش/1921م(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 77 - 97

کلید واژه ها: تبعید قرارداد1919 مخالفان کودتای 1299 روسیه انگلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۴۹۸
استفاده از مجازات تبعید در دوره قاجار برای دور کردن فرد متنفذ از مرکز مورد استفاده قرار می گرفت. شاهزادگان و دیوانیان از این دسته از تبعیدیان بودند. در این میان تبعید دوران مشروطه یک استثناست. زیرا در هر دو سوی مشروطه خواه و مخالف مشروطه به دنبال تغییر در ساخت سیاسی بودند لذا هدف از تبعید آنان تنبیه بود و نه صرفا دور کردن از تهران. در این میان تبعید دوران گذار از قاجار به پهلوی که شامل تبعیدیان جنگ جهانی، مخالفان قرارداد1919و مخالفان کودتا1299 است. هدف مقاله بررسی موضوع تبعید در دوره گذار از قاجار به پهلوی و نیز مقایسه وضعیت تبعید در این دوره با دوره اول قاجار است. روش مورد استفاده در این پژوهش روش تحلیل تاریخی است و ابزار مورد استفاده اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی است. یافته این پژوهش نشان می دهد که تبعید در دوره گذار از قاجار به پهلوی متفاوت با دوره اول قاجار است. اقلیم تبعیدگاه، دوری از مرکز، کنترل تبعیدیان، دسته جمعی بودن تبعید و تنوع گروه های اجتماعی تبعیدیان، و نیز تبعید پیشگیرانه، مولفه هایی خاص از تبعید در این دوره هستند که در دوره قبل دیده نمی شود. تبعید به خارج از کشور و نیز دخالت دولتهای روسیه و بریتانیا در تبعید اتباع ایران هم در این دوره آغاز می شود.
۱۱.

تغییر مبدأ تقویم شمسی از هجری به شاهنشاهی در دورۀ محمدرضاشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 195-217

کلید واژه ها: تقویم تقویم هجری شمسی تقویم شاهنشاهی باستان گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۵۶ تعداد دانلود : ۸۰۶
در دورۀ محمدرضا شاه باستان گرایی شدید حکومت و تبلیغ اندیشة شاهنشاهی دیده می شود. شاه و اطرافیانش تصمیم گرفتند تا از سرمایة نمادین یعنی همان اندیشۀ باستان گرایی بیش ترین بهره را ببرند. یکی از این اقدامات، تغییر مبدأ تقویم شمسی کشور از هجری به شاهنشاهی با مبدأ سلطنت کوروش بود. هدف پژوهش حاضر بررسی روند تغییر مبدأ تقویم شمسی از هجری به شاهنشاهی در دورۀ پهلوی دوم و در پی رسیدن به پاسخی مناسب به سؤال اصلی این پژوهش است که زمینه ها، اهداف و روند تبدیل تقویم هجری شمسی به تقویم شاهنشاهی چه بود و آیا شاه با تغییر تقویم کشور از هجری (رویدادی مذهبی) به شاهنشاهی (رویدادی ملی) در پی مشروعیت بخشیدن به حکومت خود بود یا در فکر ضدیت با مذهب بود؟ روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. شاه در سال 1354ش هم زمان با جشن پنجاهمین سالگرد سلطنت خاندان پهلوی، تقویم کشور را تغییر داد. شاه با این کار در پی مشروعیت بخشیدن به قدرت خود چه در داخل کشور چه به غربی ها بود و درصدد اهانت به دین اسلام نبود؛ اما در عمل، شاه یک نماد اسلامی را حذف و یک نماد ملی را جایگزین کرده بود و این عمل باعث خشم نیروهای مذهبی شد.
۱۲.

بلیت های بخت آزمایی در دورة پهلوی و واکنش مخالفین حکومت (1313- 1357ش.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 225-251

کلید واژه ها: بلیت های بخت آزمایی سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی بلیت های اعانه ملی مخالفان حکومت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۲ تعداد دانلود : ۴۶۴
یکی از منابع درآمدی دولت در دورة پهلوی، فروش بلیت های بخت آزمایی بود. سازمان های دولتی فروش بلیت های بخت آزمایی را برعهده داشتند. اشخاصی که خواهان فروش بلیت های بخت آزمایی بودند، باید از دولت اجازه می گرفتند. تحلیل روند انتشار، کارکرد و فرایند فروش و مواضع و دیدگاه های مختلف در مورد بلیت های بخت آزمایی در دورة پهلوی اول و دوم مسئله و موضوع این پژوهش است. پرسش این است که علل انتشار و کارکرد این بلیت ها در این دورة تاریخی چه بودو چرا و چگونه مخالفت برخی ازاقشار اجتماعی را برانگیخت؟ این نوشتار با روش توصیفی –تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی، مطبوعات و منابع اصلی سعی به این پرسش پاسخ داده است. واکاوی نحوۀ فروش، دولتی بودن سازمان های مسئول فروش بلیت های بخت آزمایی و همچنین نوع استفاده از عواید حاصل از فروش آن در جامعه واکنش های مختلفی را به همراه داشت و باعث شکل گیری دیدگاه های مختلف و گاه متضادی در مورد خرید وفروش بلیت های بخت آزمایی گردید. اکثر مراجع دینی بلیت های بخت آزمایی را قمار و شرط بندی دانسته و خرید آنها را حرام اعلام کردند. سخت ترین واکنش ها به بلیت بخت آزمایی از سوی آیت الله خمینی و روحانیون انقلابی صورت گرفت. آیت الله طالقانی اعتقاد داشت که بنگاهبخت آزمایی ملی،بخشی از درآمد بلیت هارا صرف امورخیریه و بیمارستان ها می کند و نسبت به نحوۀ صرف عواید بلیت ها انتقاد داشت. آیت الله بروجردی اعتقاد داشت عواید بلیت های بخت آزمایی به شرطی که قمار نباشد می توان آن را در امور خیریه صرف کرد. جلال آل احمد به علت ورود آن از غرب به مخالفت با آن می پرداخت.
۱۳.

تحلیل و ارزیابی پایانِ جنگ ایران و عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۵) 68 - 98

کلید واژه ها: جنگ تحمیلی قطعنامه 598 صلح مرز جغرافیایی نظام بین الملل عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۷ تعداد دانلود : ۵۹۷
هدف : ارزیابی پایان جنگ ایران و عراق در چارچوب معیار «هدف-نتیجه» و به آزمون گذاشتن نظریه «برد-باخت». روش/ رویکرد پژوهش : پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و برپایه منابع اسنادی، کتابخانه ای و مصاحبه با فرماندهان جنگ تحمیلی انجام شده است. چارچوب نظری بر نظریه «برد-باخت» اچ. اف کالاهان مبتنی است. این نظریه برپایه دو مفهوم اصلی پیروزی و شکست بنا شده است و بیان می کند که کشورها تا زمانی می توانند برای تحقق اهدافشان به جنگ ادامه دهند که توان نظامی، سیاسی و روانی داشته باشند. یافته ها و نتیجه گیری : پذیرش قطعنامه 598 در 27تیر1367، سبب رفع ادعای جنگ طلبی ایران و صلح طلبی عراق شد. هم چنین روند تحولات منطقه ای در پایان جنگ، نشان دهنده تأمین اهداف سیاسی ایران در جنگ با عراق بوده است؛ زیرا ایران توانسته بود با حمایت و پشتیبانی مردم، ضمن حفظ تمامیت ارضی، جنگ را اداره و نظامی سیاسی خود را با شاخص های انقلابی-دینی تثبیت کند؛ ولی دولت عراق در دستیابی به هیچ کدام از اهدافش موفق نبود و فقط وابستگی اش را درزمینه اقتصادی و خرید تسلیحات نظامی به قدرت های بزرگ بیشتر کرد.
۱۴.

روند اصلاح تقویم هجری شمسی در 1304ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ علم دوره ۱۷ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 235 - 261
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۳۳۲
هدف پژوهش حاضر بررسی روند اصلاح تقویم رسمی ایران به تقویم هجری شمسی در 1304ش است. قبل از انقلاب مشروطیت معمولاً در جامعه از تقویم ها و سال شماری های متعددی چون تقویم هجری قمری، گاه شماری دوازده حیوانی و از بروج آسمانی استفاده می شد. این امر باعث به وجود آمدنِ مشکلات متعددی در تطبیق دادن تقویم ها می شد و هم چنین موجب بروز اختلافات بسیاری در تقویم ها می شد و هم در معاملات اقتصادی مشکلات فراوانی به وجود می آمد. روش این پژوهش توصیفی مبتنی بر اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی است و در پی پاسخی مناسب به سؤال اصلی این پژوهش است که زمینه ها، اهداف و روند اصلاح تقویم هجری شمسی چه بود و چگونه اتفاق افتاد؟ یکی از آنها، قانون محاسبات عمومی بود که در مجلس شورای ملی دوم به تصویب رسید و به موجب آن در محاسبات دولتی از تقویم هجری شمسی استفاده شد. از دیگر زمینه ها، فعالیت فرهنگی روزنامه کاوه بود. تقی زاده مقالاتی در باره لزوم اصلاح تقویم و استفاده از تقویم هجری شمسی نگاشت تا اینکه در پنجمین دوره مجلس شورای ملی، تقی زاده که یکی از نمایندگان مجلس بود طرح تغییر اسامی ماه ها را مطرح کرد. این طرح در 11 فروردین 1304ش به تصویب رسید هرچند برخی منابع تغییر تقویم را به رضا شاه منسوب می کنند.
۱۵.

تحلیل تبعید ایلات و عشایر در دوره رضاشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 87 - 104

کلید واژه ها: ایلات و عشایر تبعید قشقایی گلباغی دوره رضاشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۳ تعداد دانلود : ۵۶۳
حکومت رضاشاه با هدف کنترل ایلات و عشایر، تعدادی از ایلات متمرد را از مناطق خود به جاهای دیگر تبعید کرد تا آن ها در تبعیدگاه ، شیوه زندگی و معیشت خود را از کوچ روی به کشاورزی و شهری تغییر دهند و جذب زندگی جدید گردند. این سیاست به علل گوناگون با شکست مواجه شد. این پژوهش به دنبال واکاوی این علل است. پرسش اصلی این است که آیا تضاد اقلیم زادگاه و تبعیدگاه تبعیدیان ایلات و عشایر، تفاوت فرهنگی بین ایلات و عشایر و مردم تبعیدگاه و تضاد نوع زندگی کوچ روی با کشاورزی خرده مالکی مناطق کویری از عوامل شکست سیاست تبعید ایلات و عشایر در دوره رضاشاه بود؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با کمک فراوان از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی تهیه شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تفاوت اقلیم مناطق کوهستانی و سرد غرب و شمال غرب با مناطق گرم و کویری شرق، جنوب و جنوب شرق کشور و نیز تفاوت های فرهنگی ناشی از تفاوت مذهب، آداب ورسوم و نیز مشکل زبان و برقراری ارتباط بین تبعیدیان ایلات و عشایر و مردم تبعیدگاه و نیز تفاوت تأمین معیشت به شیوه زندگی کوچ روی با کشاورزی خرده مالکی مناطق کویری از علت های شکست سیاست تبعید ایلات و عشایر در دوره رضاشاه بود. تبعیدگاه ها، توان جذب نیروی کار جدید در قالب تبعیدی را نداشتند. تعویض املاک تبعیدیان نیز نتوانست مانع از ازجاکندگی آنان از مناطق خود شود. حوادث بعد از شهریور 1320 نشان از شکست این سیاست دارد. ایلات املاکشان را در تبعیدگاه فروختند، احشامشان را بخشیدند حتی در تل خسرو تأسیساتی را که برای رفاه آن ها ساخته شده بود ویران کردند و رو به سوی مناطق خود و زندگی کوچ روی آوردند.
۱۶.

رعایت استانداردهای نشر مؤسسه بین المللی ایزو در نشریه های فارسی رشته تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۳ (پیاپی ۱۰۸)

کلید واژه ها: استانداردهای نشر ایزو رشته تاریخ مجلات علمی پژوهشی استانداردسازی مجلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۴۵۸
مقالات فارسی منتشرشده در حوزه های علوم مختلف و انتشار آن به صورت چاپی و الکترونیک، از قواعد و قوانین خاصی پیروی می کند. قواعد حاکم بر نگارش و نشر مقاله در مجلات علمی ایران درحالی که از تشابهات ساختاری برخوردار است، بر طبق شیوه نامه هر مجله متفاوت است. همین امر سبب شده است تا در ایران استاندارد خاصی بر این موضوع حاکم نباشد، هرچند مقررات کمیسیون بررسی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باعث هماهنگی در انتشار مجلات علمی می شود؛ این مقررات حداقلی و تجربی است و خود از استاندارد جهانی انتشار مجلات علمی فاصله دارد. استاندارد بین المللی نشر از سوی مؤسسه بین المللی ایزو تهیه و تنظیم شده است و مجلات باید بر مبنای استاندارد جهانی به نشر مقالات بپردازند. لزوم رعایت استانداردهای نشر در مجلات فارسی باعث شده است تا در حوزه های مختلف از جمله کتابداری و پزشکی به این مسئله توجه شود؛ اما در حوزه مجلات تاریخ هنوز اینچنین نیست و ابهام علمی وجود دارد. بدین ترتیب پژوهش حاضر بر آن است تا میزان رعایت استانداردهای نشر مؤسسه بین المللی ایزو در مجلات علمی پژوهشی و علمی ترویجی رشته تاریخ را ارزیابی کند و عناصر تأکیدشده از سوی مؤسسه نشر ایزو که شامل اطلاعات موجود بر روی صفحه عنوان، فهرست مندرجات، عناوین مکرر، پانویس ها، چکیده، اطلاعات صفحه اول مقالات در مجله، ساختار استناد به منابع استفاده شده و فهرست منابع از جمله عناصر اطلاعاتی هستند، از نظر میزان رعایت استانداردهای ایزو بررسی شوند. از آنجاکه پژوهش حاضر از نوع کاربردی و در حیطه علم سنجی قرار دارد، روش استفاده شده در پژوهش حاضر، روش پیمایشی و از نوع توصیفی است. در این پژوهش با در نظر داشتن استانداردهای بین المللی نشر، 26 مجله علمی پژوهشی و علمی ترویجی رشته تاریخ شناسایی شده و جدول ارزیابی شامل ملاک های ارزیابی تنظیم شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد میزان همخوانی نشریات علمی پژوهشی و علمی ترویجی رشته تاریخ با استانداردهای نشر مؤسسه بین المللی ایزو ۵۵ نشریه، 47/69 درصد است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مجلات، مقررات مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را بیشتر از استانداردهای مؤسسه بین المللی نشر ایزو رعایت می کنند. لذا پیشنهاد می شود استانداردهای بین المللی نشر در قالب آیین نامه از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تمامی مجلات علمی ابلاغ شود تا مجلات و مقالات منتشرشده، به سوی استانداردسازی بین المللی هدایت شوند.
۱۷.

روزنامه خاطرات مهندس الممالک غفاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاشان شناسی دوره ۱۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۲) 115 - 142
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۳۷۵
میرزا نظام از نخستین محصلان ایرانی است که به فرنگ اعزام می شود و با تحصیل در رشته ریاضی و مهندسی معدن، یکی از فن سالارهای موفق دوره قاجار است. وی فردی منظم، متخصص در حوزه کار خود، اهل نوشتن و عملگرا بود. او در امور اداری نیز به عنوان امین ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه بارها به پست های وزارت و مقاطعه کاری راه های ایران رسید. مجموعه این خصوصیات در کتاب روزنامه خاطرات با عنوان «روزنامه خاطرات مهندس الممالک» منعکس که یادداشت های روزانه در سال های 1298 تا 1300ق است و حاوی اطلاعات ذی قیمتی برای شناخت وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دوره قاجار. دقت در ثبت وقایع و ثبت تاریخ روز به تقویم قمری و میلادی و نیز ذکر اینکه چند روز از نوروز گذشته و حتی تصحیح اشتباهات روزهای گذشته در ثبت رخدادها، جایگاه این کتاب را در منابع دوره قاجار برجسته می سازد. این مقاله به دنبال تحلیل مطالب مستخرج از نسخه خطی روزنامه خاطرات وی است.  
۱۸.

صحت سنجی گزارش های کتاب کلمات انجمن با اسناد آرشیوی در باب تاریخ کاشان در عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاشان شناسی دوره ۱۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۱) 3 - 30
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۱۸۸
هدف این پژوهش بررسی مطالب تاریخ کاشان مندرج در کتاب کلمات انجمن و سنجش آن با اسناد و مدارک آرشیوی در جهت تأیید یا تکذیب این مطالب است. در این پژوهش، از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده و اطلاعات مقاله از کتاب کلمات انجمن و اسناد و مدارک آرشیوی استخراج شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که روایت عبدالرسول از وضعیت سیاسی اجتماعی و اقتصادی کاشان در دوره قاجار به امر واقع در گذشته نزدیکی فراوانی دارد و این نکته را اسناد و مدارک آرشیوی تأیید می کند. انطباق مطالب مطرح شده وی در باب تاریخ کاشان در کلمات انجمن با اسناد و مدارک آرشیوی باعث اعتماد به گزارش های وی می شود. جامع نگری، نگاه به زندگی فرودستان و حتی عادات روزانه آنان مانند قلیان کشی، تریاک کشی، تقلب و عدم رعایت آداب معاشرت و... و همچنین نگاه دوسویه وی در این صحت سنجی مشخص می شود.
۱۹.

تأثیر تغییر مبدأ تقویم شمسی از هجری به شاهنشاهی بر نهضت اسلامی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق) سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ و ۴ (پیاپی ۴) 81 - 107

کلید واژه ها: قویم تقویم هجری شمسی تقویم شاهنشاهی واکنش امام خمینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۵۴۸
حکومت پهلوی در سال 1354ش مبدأ تقویم شمسی کشور را از هجری (هجرت پیامبر: رویدادی مذهبی) به شاهنشاهی (تاج گذاری کوروش: رویدادی ملی) تغییر داد. این تغییر باعث واکنش قشرهای مختلف جامعه به ویژه روحانیون شد. شاه درنهایت در سال 1357ش برای فرونشاندن اعتراضات مردم مبدأ تقویم را از شاهنشاهی به هجری بازگرداند. هدف : پژوهش حاضر دَرپیِ رسیدن به پاسخی مناسب برای این پرسش است که واکنش گروه های مختلف مردم اعم از مذهبی (روحانیون)، دانشگاهی و احزاب به تغییر تقویم چه بود و این واکنش چه تأثیری در پیروزی نهضت اسلامی داشت؟ روش : این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی انجام شده است. نتیجه : شاه با تغییر تقویم بیش تر دَرپیِ نشان دادن عظمت ایران باستان به غربی ها بود و به فکر اهانت به دین اسلام نبود؛ ولی چون نمادی اسلامی را حذف کرده بود و نمادی شاهنشاهی را جایگزین آن کرده بود، روحانیون این تغییر را توهین به اسلام و پیامبر قلمداد می کردند. دانشجویان این عمل را درجهت حذف اسلام می دانستند و احزاب هم این اقدام را زمینه تغییر قانون اساسی می پنداشتند.
۲۰.

تحلیل تبعید اشتراکی ها و کمونیست ها در دوره پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ (پیاپی ۸۳) 57-86

کلید واژه ها: تبعید کمونیسم ایران دوره رضاشاه خوزستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۲ تعداد دانلود : ۶۰۳
در دوره رضاشاه مبلغان اندیشه های اشتراکی و بعد کمونیستی دستگیر و تبعید می شدند. سیاست حکومت در تبعید این افراد با رویکرد آن در تبعید سایر مخالفان متفاوت بود. اینکه انتخاب این سیاست بر چه اساسی بوده و بر اساس چه مؤلفه هایی اتخاذ گردیده است هدف اصلی این پژوهش است. فرضیه این پژوهش نشان می دهد که درهم تنیدگی فعالیت های تبلیغی و جاسوسی اشتراکیون و کمونیست ها در دوره پهلوی اول بر نوع برخورد حکومت با آنان تأثیر داشته است که این تأثیر را می توان در انتخاب تبعیدگاه، تأمین شغل و معیشت آنها و مدت تبعیدشان مشاهده کرد.این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با کمک اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی تنظیم شده است. در هر جایی که امکان کمی شدن وجود داشته از اعداد و ارقام برای تحلیل بهره برده شده است.یافته های این پژوهش نشان می دهند که درهم تنیدگی فعالیت های تبلیغی و جاسوسی شوروی در دوره رضاشاه، واکنش حکومت را در انتخاب تبعیدگاه برای تبعیدیان اشتراکی و کمونیستی برانگیخت و تبعیدگاه هایی با اقلیم نامناسب برای آنان در نظر گرفته می شد. فعالان کمونیست از مناطق عمدتاً سردسیر به شهرهای مذهبی، گرم و خشک و کم جمعیت داخلی تبعید می شدند. همچنین به علت اختلاط فعالیت های تبلیغی و جاسوسی این تبعیدیان و با وجود اینکه آنان از نیروهای متخصصی بودند که می شد از وجودشان در نوسازی دوره رضاشاهی استفاده کرد، اما به دلیل انتخاب رویکرد امنیتی، در برخورد با آنان سختگیری صورت می گرفت و از ظرفیتشان استفاده نمی شد. حکومت رضاشاه تبعیدیان کمونیستی را برخلاف سایر تبعیدیان مدت بیشتری در تبعید نگه می داشت؛ تبعیدیان معترض به اصلاحات سه گانه معمولاً از چند ماه تا یک سال در تبعید به سر می بردند اما پایان مدت تبعید تبعیدیان فعالیت های اشتراکی مشخص نبود و اجازه آزادی به آنان داده نمی شد. مجازات تبعید در آن دوره، کیفری محل محور بود؛ برخلاف حبس که زمان محور بود و فرد مدت مشخصی را در زندان سپری می کرد. اما در باب تبعید در آن دوره و در خصوص تبعیدیان اشتراکی و کمونیستی، زمان اصلاً مدنظر نبود، بلکه مکان تبعید اهمیت داشت و زمانی برای پایان تبعید تعیین نشده بود و بدین خاطر است که زمان پایان تبعید تبعیدیان و آزادی آنان شهریور 1320 ش/اوت 1941 م است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان