حمیرا زمردی

حمیرا زمردی

مدرک تحصیلی: دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران 

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۴ مورد.
۱.

هرمنوتیک و حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گادامر تأویل هرمنوتیک حافظ ماخر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵۰ تعداد دانلود : ۱۴۰۵
یکی از روش های مدرن نقد ادبی هرمنوتیک یا علم تفسیر و تأویل متن است . این روش دارای دو دوره کاملأ مجزا از هم است: 1. هرمنوتیک سنتی که درآن از اصل قطعیت معنی سخن گفته می شود.معروفترین فرداین دسته ‘شلایر ماخر است. 2. هرمنوتیک جدیدکه معنارا همان چیزی میداند که خواننده درک می کند . از این گروه نیز گادامر و آیزر معروف هستند. هر چند می توان شعرهای حافظ را از دید مکاتب مختلف نقد ادبی مثل نقد فرمالیستی و اسطوره گرا بررسی کرد ‘ اما یکی از بهترین روشهای تحلیل شعر او هنوز هم روش هرمنوتیکی است.
۲.

وصف اطلال و دمن در شعر فارسى و تازى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منوچهری دامغانى وصف اطلال و دمن معلقات سبع شعر دوره جاهلى ادبیات تطبیقى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹۷ تعداد دانلود : ۱۵۱۸
در این مقاله موضوع "وصف اطلال و دمن " در شعر فارسى و عربى مورد بحث واقع شده است. پس از ذکر مقدمه اى کوتاه، ابتدا نمونه هائى از شعر عرب دوره جاهلى- مقدمه معلقات سبع- در این زمینه ذکر شده و سپس از شعراى فارسى زبان که اشعارى در این زمینه سروده اند یاد شده است. برجسته ترین شعراى مورد نظر، منوچهرى دامغانى، امیر معزى، عبدالواسع جبلى و لامعى گرگانى مى باشند. تحلیل برخى از مضامین اشعار شعراى فوق بخش بعدى مقاله را تشکیل مى دهد و در پایان، مقایسه اى تطبیقى میان ویژگى هاى محتوایى اشعار عربى و فارسى مورد بحث در این زمینه صورت گرفته است.
۳.

سیر اندیشه ولایت در تصوف اسلامی(بر پایه امهات کتب نثر صوفیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان کامل ولایت ولی مرید و مراد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی سبک شناسی مفاهیم کلی سنتی سطح ادبی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی مفاهیم دینی و مذهبی
تعداد بازدید : ۲۴۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۱۲
این مقاله سیر تطور اندیشه ولایت و مباحث مرتبط با آن را بر اساس امهات کتب نثر صوفیه نشان می دهد؛ گرچه در برخی موارد از اشعار بزرگان عرصه عرفان نیز بهره می گیرد. به سبب گستردگی فضای کار، پایه تحقیق عمدتاً بر آثار نثر بوده است؛ آن هم آثاری که در حوزه جغرافیایی دو مکتب عرفانی خراسان و بغداد آن روزگار شکل گرفته اند و اگر در این میان از مکتب عرفانی ابن عربی، برخی شاگردان او و آثارشان – که مربوط به حوزه اندلس هستند – صحبت به میان آمده به این علت است که ابن عربی مهم ترین نظریه پرداز عرفان اسلامی است؛ بویژه که محور و اساس همه اندیشه ها و آثار او را مساله انسان و ولی کامل و ولایت او بر تمامی کائنات تشکیل می دهد. از جهت زمانی نیز مقاله پیدایش نخستین نظریات را در باب ولایت از قرن سوم هجری و اندکی پیش از آن را تا آغاز دوره معاصر یعنی زمان مشروطیت به شکل مجمل بررسی می کند.
۴.

بررسی تطبیقی شخصیت، زندگی، احوال و اقوال ابراهیم ادهم و بودا

کلید واژه ها: عرفان ابراهیم ادهم و بودا شباهتها و تفاوتها

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات عرفا و صوفیه
تعداد بازدید : ۲۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۰۶۶
از دیرباز، بودا و ابراهیم ادهم به عنوان دو شخصیت موثر در تفکرات عرفانی دو قوم هند و ایرانی مطرح هستند. بودا متولد شمال هند است و با پایان دادن به دوران ریاضت خود، راهی را انتخاب کرد که بعدها ، آن را «راه میانه» نامید. ابراهیم بن ادهم نیز از قبیله ای منسوب به بکربن وائل در بلخ است که عمل قهرمانانه او در ترک تعلقات دنیایی و روی آوردن ایشان به زهد و فقر و عالم درون، از او چهره ای محبوب و متفاوت از دیگر صوفیان ساخت. شباهتهای موجود در خصوص نحوه تحول و زندگی عرفانی این دو در طول ایام، باور افراد را به این نکته نزدیک ساخته است که ابراهیم، بودای عرفان اسلامی است. لذا در این مقاله بر آن شده ایم که ضمن بررسی کامل زندگی این دو عارف، شباهتها، تفاوتها و ویژگیهای خاص آنها را از متون معتبر استخراج نموده و در پایان به این نکته دست یابیم که نشانه های موجود در شخصیت و زندگی آنها، بیانگر تفاوت آنهاست، نه یکی بودنشان.
۵.

منابع ناآشنای کشف المحجوب هجویری

کلید واژه ها: امثال و حکم کشف المحجوب فلسفه یونان فلسفه نوافلاطونی فرهنگ مسیحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۵۶ تعداد دانلود : ۸۵۰
کشف المحجوب هجویری یکی از قدیم ترین و عمده ترین منابع عرفانی ادب پارسی است، از این رو می تواند در جستجوی مآخذی که در ایجاد عرفان ایرانی-اسلامی نقش داشته اند، موثر باشد. مآخذی که مؤلف ـ گاه بدون آنکه از نام و نشان اصلی آنها آگاه باشد ـ استفاده کرده است، یعنی کتبی که در نهضت ترجمه از زبان های گوناگون به ویژه یونانی به تازی در آمده اند و بعضاً نام صحیح اثر و مولف در نزد نویسندگان اسلامی ناشناخته بوده است. زیرا مطابق رسم قدما ایشان کمتر به ذکر نام منبع قول خود می پرداخته و اقوال منقول را به صورت عام در مطاوی گفتار خویش مندرج می ساخته اند و همین امر موجب شده که مؤلف را صاحب قول بدانند. در این مقاله سعی بر آن است که علاوه بر ذکر منابع برخی عبارات، از آبشخور های مشترکی که در شکل گیری عرفان اسلامی و مسیحی تاثیرگذار بوده اند، سخن به میان آید و تاثیر آن ها در کشف المحجوب بررسی شود. بدیهی است که در این طریق، توارد و تداعی معانی در ایجاد افکار مشترک مؤثر است و نمی توان هر شباهتی را قطعا حاکی از برداشت و اقتباس دانست.
۶.

نمادهاى اندامى نباتات در دیوان شاعران پارسى گوى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اعضاء بدن کاربردهاى ادبى درخت گیاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۵۸ تعداد دانلود : ۷۹۲
در این مقاله به بررسى نمادهاى اندامى به کار رفته از نباتات در ادبیات فارسى پرداخته ایم و دیوان شاعرانى چون رودکى، فرخى، منوچهرى، ناصرخسرو، سنایى، سعدى، مولوى و حافظ بر این اساس مورد مطالعه و بررسى قرارگرفته است. مطابقت این گونه کاربردهاى ادبى بر پایهء تشبیه و در قالب یک ارتباط تثلیثى آنیمیسم، تناسخ گیاهى و باور اساطیرى تبدیل انواع از گیاه پیکرى به انسان پیکرى، سیر تصویرگرایى اندامى انسان را در ادب فارسى نشان مى دهد.
۸.

تناسخ و قداست گیاهى در شعر سپهرى و شاملو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تناسخ شاملو سپهرى تجلیات قدسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۱۴
در این مقاله بر مبناى نقد اسطوره اى به تئورى تناسخی گیاهى در شعر شاعران معاصر همچون سهراب سپهرى واحمد شاملو پرداخته ایم و جلوه هاى قداست گیاهان در پرتو استحاله روحانى و معنوى باز نموده شده است. همچنین نگرش اساطیرى و شاعرانه سپهرى و شاملو در این بعد با ارائه شواهد شعرى ایشان تبیین شده است. هدف از این پژوهش آن است که نشان دهیم آموزه هاى عرفانى و معنوى در قالب یک ارتباط تثلیثى متشکل از تئورى چرخه زایش، زنده بینى و آنیمیسم گیاهى و انگاره هاى انسانى، نباتات جهت بیدارى و اگاهى انسان و رسیدن به شناخت واقعى در تفکر برخى از شاعران بزرگ به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه نمودار شده است.
۹.

سودابه، بازمانده ای از یک مادر- خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاوش سودابه مادرسالاری مادر – خدا ( الهه آب و زمین) خدای نباتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۹ تعداد دانلود : ۹۱۱
هدف مقاله حاضرآن است که نشان دهد «سودابه» درساخت کهنِ اساطیری اش یک مادر- خداست و وی دراصل افسانه « سودابه و سیاوش » مادرِاساطیری سیاوش بوده است ونه نامادریِ او.این شخصیت درطول هزاران سال دچار تغییر و تحولات بسیارشده ودرنهایت، به صورتی که اکنون درشاهنامه فردوسی می بینیم به روزگارمارسیده است. دراین مقاله به فرضیاتی که پیش ازاین درباره سودابه ارائه شده،پرداخته ایم و وجوه تشابه و تفاوت فرضیه خودراباآن هابیان کرده ایم. دراین پژوهش ازشیوهاسطوره شناسی تطبیقی سود جسته و شخصیت سودابه رابادیگراساطیر مشابهش درسایر ملل مطابقت داده ایم؛علاوه براین،دراثبات این فرضیه از موضوعات دیگری نیز سخن گفته ایم،ازجمله:مجهول بودن هویت مادر سیاوش درشاهنامه،ماهیت مادرسالارانه وغیرزردشتی داستان سیاوش و دو چهرگی سودابه درشاهنامه فردوسی.
۱۰.

خواجه یوسف همدانی (بررسی انتقادی احوال و آثار و روایات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۰ تعداد دانلود : ۷۸۳
خواجه یوسف همدانی از عارفان بزرگ قرن پنجم هجری است. او یکی از موجدان بزرگ طریقت نقشبندیه و پیشرو طریقت خواجگان و از عارفان صاحب کرامت است و به اعتبار کراماتش از ارتباطات ذهنی خاصی برخوردار بوده است. در این مقاله با استناد به اقدم منابع، به بررسی و نقد و تحلیل زندگی، احوال، آثار، شاگردان، روایات و کرامات او می پردازیم.
۱۱.

دوآلیسم جدید سپهرى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عصیان مرگ بودیسم شب دوآلیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۸ تعداد دانلود : ۹۲۹
بینش دوگانه پرستى یا دوآلیسم، نمودار جدال مستمر میان قواى دوگانه در طبیعت است. در پرتو این نمایش آیینى، همواره نیکى، روشنى، زندگى، فرشته و... بر بدى، تاریکى، مرگ، دیو و... پیروز مى شود. اما بر مبناى عصیان و نواندیشى در شعر معاصر خصوصا در اندیشه سپهرى تاریکى، مرگ، شب، مرداب، لجن و... مقولاتى قابل ستایش هستند و همواره روشنى از دل تاریکى بر مى آید و مرگ پایان حقیقت تصور نمى شود. در این مقاله این نازنین بینى و بینش عارفانه که تا اندازه اى مطابق با تفکرات بودائى است در هشت کتاب سپهرى مورد بررسى و پژوهش قرارگرفته است.
۱۲.

تجلیات قدسى درخت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: درخت صورت مثالى تجلیات قدسى درخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۰۱
در این مقاله درخت به عنوان نماد انسان و آرزوهاى انسانى مورد تحقیق و بررسى قرارگرفته است. وگونه هاى مختلف قداست درخت با برخى از اساطیر و ادیان ملل، مانند اساطیر ایران، هند، یونان، ژاپن... و نیز برخى از ادیان مطابقت داده شده است و این موارد در بعضى از متون ادب فارسى هم چون شاهنامهء فردوسى، کلیات خمسا نظامى و منطق الطیر عطار مورد بررسى قرارگرفته و نمایانده شده است که درخت در میان سمبل هاى ادبى ما از جایگاه ویژه اى برخو ردار است.
۱۳.

نمادهاى تمثیلى و اساطیرى گیاه و درخت در مثنوى مولوى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: وحدت وجود رستاخیز آیینى نماد قدسى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۰ تعداد دانلود : ۹۲۳
در این مقاله به نمادهاى قدسى نباتات اعم از رستاخیز آیینى نباتات، وحدت وجود و بازگشت به اصلى واحد، باورهاى دینى و عامیانه درباره درختان و جنبه هاى قداست گیاه در مثنوى مولوى پرداخته ایم.
۱۴.

تجلیات قدسی خورشید

نویسنده:

کلید واژه ها: تجلیات قدسی مرگ آیینی نوزایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۴ تعداد دانلود : ۷۶۳
در این مقاله تجلیات قدسی خورشید به عنوان نماد ذات اعظم در سه شاهکار بزرگ منظوم ادب فارسی‘ شاهنامه فردوسی ‘ کلیات خمسه نظامی ومنطق الطیر عطار مورد بررسی قرار گرفته و گونه های مختلف قداست خورشید با اساطیر ایران‘چین‘هند‘مصر‘یونان‘و... نیز برخی از ادیان پیش از اسلام مطابقت داده شده است. موارد مورد نظر در این مقاله عبارتنداز: بررسی خورشید به عنوان نمادی از ذات خداوند‘فرهمندبودن خورشید‘تشابه ساختاری خورشید به مرغ و سیمرغ علی الخصوص در منطق الطیر عطار‘فرآیند مرگ آیینی روح و مردن پیش از مرگ جسمانی با الهام گرفتن از طلوع و غروب خورشید‘ رمز پردازی خورشید به عنوان نظام روزانه روح و همسانی خورشید با روح‘تمهیدات زمانی اسطوره با مقیاسهای طلوع و غروب خورشید ونقش خورشید در تعیین محدوده های مکانی اسطوره که تمام این موارد با شواهدی از سه متن مذکور مطابقت داده شده است
۱۷.

تجلیات قدسی؛ تمهیدات عددی اسطوره؛ سمبل ونماد

نویسنده:

کلید واژه ها: تجلیات قدسی سمبل ها تمهیدات عددی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۶ تعداد دانلود : ۹۲۹
در این مقاله ‘ تجلیات قدسی اعداد به عنوان سمبل هایی در عرفان و اسطوره در سه شاهکار بزرگ ادبیات فارسی : شاهنامه فردوسی(در قرن پنجم ) ‘ خمسه نظامی ( در قرن ششم ) ومنطق الطیر عطار( در قرن ششم ) مورد نظر قرار گرفته است و نیز در همین حال گونه های مختلف اعداد عرفانی و اساطیری با اساطیر ایران ‘چین‘هند‘مصر ویونان ونیز برخی ادیان پیش از اسلام مطابقت داده شده است . موارد مورد توجه در این مقاله عبارتند از: بررسی اعداد به عنوان سمبل هایی در اساطیر ایران‘ چین ‘هند ‘ مصرو یونان ‘ تجلیات قدسی اعدادی چون : سه‘شش‘هفت‘سی‘چهل‘و... تمهیدات عددی اسطوره و... همه این موارد با داستانهای چون گیل گمش‘یوسف‘یعقوب‘موسی‘نوح‘وایلیای نبی هماهنگ شده و سرانجام همه موارد فوق با شواهدی از سه متن مذکور نیز مطابقت داده شده اند.
۱۹.

اسطورهء حیات جاوید، مردن پیش از مرگ و نوزایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: حیات جاوید مرگ آیینى تولد دوباره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۶ تعداد دانلود : ۸۰۸
در این پژوهش، اسطورهء حیات جاوید و مردن پیش از مرگ جسمانى، به عنوان یکى از آمال و آرزوهاى بشرى با استناد به اساطیر برخى از ملل و ادیانى که به این اندیشه اهتمام مى ورزند، مطرح شده است. در مقالهء حاضر، مرگ آیینى و نوزایى و رسیدن به حیات جاودان در متون ارزشمند ادب فارسى، شاهنامهء فردوسى، خمسهء نظامى و منطق الطیر عطار بررسى شده و شواهد مختلفى از این آثار با روشى تطبیقى و استناد به مدارک فوق الذکر به دست داده شده است. همچنین نمادهاى تصویرى مردن پیش از مرگ جسمانی مانند مرگ و حیات دوبارهء عناصرى چون خورشید، ماه، ققنوس و... مورد نظر قرارگرفته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان