مسلم خسروی زارگز

هدف پژوهش حاضر تحلیل وبررسی وصیت نامه های شهدای خراسان جنوبی (109 وصیت نامه) است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده، در نظر دارد با استفاده از روش تحلیل محتوا انگیزه رزمندگان از رفتن به دفاع مقدس را بررسی و تحلیل کند. در این نوشتار علل و انگیزه های رزمندگان برای حضور در جبهه در سه بخش انگیزه های دینی، انقلابی و ملی به عنوان مفاهیم تحقیق تفکیک شد و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. انگیزه دینی با حدود 63.5 درصد بیشترین دلیل حضور رزمندگان در جبهه بوده، انگیزه انقلابی با حدود 33.5 درصد در رده دوم قرار گرفته و انگیزه های ملی با 3 درصد کمترین نقش را در تشویقِ رزمندگان به حضور در جبهه های دفاع مقدس به عهده داشته اند. در نهایت، سه انگیزه گفته شده مورد بررسی مقایسه ای قرار گرفت و در اینجا هم بیشترین انگیزه ای که در ترغیب رزمندگان برای رفتن به میادین جنگ تحمیلی نقش داشته انگیزه دینی بوده است. با توجه به فلسفه انقلاب اسلامی و فضای ناشی از آن که بر جامعه ایران اسلامی حاکم شده است، درک این مطلب چندان دشوار به نظر نمی رسد. با این وجود، باید در نظر داشت که هیچ کدام از این انگیزه ها بدون تکرار نبوده است.

گفتمان اصلاح دینی در صدد ارایه و بازتفسیراسلام متناسب با شرایط و مقتضیات زمان است تا بر این اساس آن را از گزند انحراف و جزم اندیشی رهایی بخشد. این گفتمان در سطح جهان اسلام علاوه بر اثرپذیری از تغییرات ناشی از فرآیندهای جدید فکری و عملی، شدیدا متاثر از ساخت قدرت سیاسی محل زایش و تکامل خود می باشد، به این معنا که اندیشه اصلاح گران دینی یک دوره زمانی با در نظرگرفتن محل زایش و تکامل آن ها، متمایز از یکدیگرمی باشد. اندیشه سیاسی سید احمد خان هندی به عنوان یکی از اصلاح گران دینی در هندوستان نیز شدیدا متاثر از ساخت قدرت سیاسی در این کشور است. براین اساس سوال این نوشتار آن است که ساخت قدرت سیاسی در هند چه تاثیری بر اندیشه سید احمدخان داشته است ؟ به نظر می رسد ساخت قدرت سیاسی هندوستان که برآیندی از سیطره استعمار انگلیس بر فرآیندهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این کشور است، بر جهت گیری های فکری سید احمدخان درجهت اصلاح دینی به منظور بهبود وضعیت مسلمانان جامعه هند تاثیرگذار بوده است. این نوشتار بر آن است تا با بهره گیری از نظریه دانش- قدرت فوکو و استفاده از روش توصیفی – تحلیلی بر مبنای منابع اسنادی و کتاب خانه ای به ارزیابی فرضیه فوق بپردازد.

از گذشته های دور، مسأله امنیت به عنوان یکی از دغدغه های جوامع بشری به شمار می آمده است تا جایی که حتی برخی از اندیشمندان حوزه مطالعات اجتماعی معتقدند یکی از دلایل چشم پوشی بشر از مقوله آزادی و حیات طبیعی و تن دادن به زندگی جمعی، مسأله امنیت اجتماعی بوده است. بر اساس رویکرد مکتب کپنهاک، امنیت اجتماعی مقوله ای ذهنی است. به عبارت دیگر، ذهنیت افراد حاضر در یک جامعه انسانی تعریف امنیت و نحوه تأمین آن را شکل می دهد. بنابراین در برقراری امنیت اجتماعی ذهنیت دو بازیگر مهم است، اول کسانی که از امنیت اجتماعی استفاده می کنند و دوم کسانی که در این امنیت نقش دارند. به نظر می رسد بتوان این مسأله را درباره امنیت مرزی هم قائل شد، یعنی ذهنیت مرزنشینان و مجریان تأمین امنیت می تواند در تعریف و تأمین امنیت اجتماعی مهم باشد. استان خراسان جنوبی به رغم همجواری با کشور افغانستان و استان سیستان و بلوچستان، بر اساس گزارش های سالیانه نیروی انتظامی، جزء امن ترین استان ها به ویژه در مسأله امنیت مرزی بوده است. نویسندگان این پژوهش در پاسخ به چرایی این مسأله، فرضیه خود را این گونه مطرح نموده اند که به نظر می رسد رابطه معناداری میان امنیت پایدار مرزی و ذهنیت عشایر مرزی و مجریان تأمین امنیت مرزی استان وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، ذهنیت این دو بازیگر درباره تعریف امنیت، نقاط ضعف امنیت و راه کارهای ارتقای امنیت اجتماعی دارای رابطه معناداری است. نوشتار حاضر با استفاده از رویکرد مکتب کپنهاک به روش پیمایشی (پرسشنامه)، از جامعه آماری عشایری مناطق مختلف مرزی استان خراسان جنوبی، حجم نمونه را انتخاب و مورد پرسش قرار داده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، نشان دهنده اثبات فرضیه پژوهش است، یعنی رابطه معناداری میان ذهنیت عشایر و مجریان تأمین امنیت استان در مسأله امنیت اجتماعی وجود دارد.

ادب نامه و شهریار را می توان دو اثری دانست که در آن ها توصیه هایی به پادشاه از سوی اندیشمندانی به دور از عرصه قدرت شده است. اولین اثر، از سوی نزاری قهستانی در ایران عصر مغول و توسط ادیبی طرد شده از دربار آل کرت و دومی توسط ماکیاولی، فیلسوف ایتالیایی و مورد غضب نظام سیاسی بیزانس، نگاشته شد. به رغم تفاوت زمانی و محیطی، عزلت سیاسی، دلگیری از صاحبان قدرت و سودای بازگشت به قدرت از جمله دغدغه های اساسی نگارندگان بوده است که سبب شکل گیری نگاه مشابهی به عرصه ی سیاست از سوی این دو اندیشمند شده است. در این نوشتار تلاش می شود با روش هرمنوتیک اسکینر و با تأکید بر تأثیر زمینه های اجتماعی و سیاسی ظهور متن، به تحلیل نحوه نگرش به مفهوم سیاست در ادب نامه و شهریار پرداخته شود.

خاندان علم از گذشته دور موقعیت ویژه ای در شرق ایران داشته که با به قدرت رسیدن حکومت قاجاریه جایگاه آنان به عنوان یک حکومت محلی تثبیت و تحکیم گردیده است. در این دوره علی رغم وجود کشاکش قدرت میان دو ابرقدرت آن دوره یعنی انگلستان و روسیه، جریان داشتن مسأله شرق (بازی بزرگ) و کشمکش برخی حکام محلی با دولت قاجار، خاندان خزیمه نه تنها بقا می یابند؛ بلکه موقعیت و جایگاه خود را فزونی می بخشند. سؤال این تحقیق بررسی چرایی حفظ موقعیت خاندان علم تا پایان دوره قاجاریه در این منطقه است، فرضیه این نوشتار این است که در جریان بازی بزرگ دو ساختار وجود دارد. ساختار اول دولت های استعماری روس و انگلیس و ساختار دوم دولت مرکزی قاجار می باشد؛ نقش خاندان علم به عنوان کارگزار، واسطه گر و تعادل بخش منافع ابرقدرت ها و دولت مرکزی است و همین امر بقا و گسترش حیطه قدرت آنان را تضمین می نماید.