بابک شیرازی

انتخاب سبد پروژه مساله اصلی در سازمان های پروژه محور می باشد. در انتخاب پروژه مسئله تصمیم گیری بهینه به منظور استفاده حداکثری از منابع محدود و دستیابی هرچه بیشتر به اهداف سازمان با رعایت محدودیتها مطرح می باشد. ازینرو جهت تسهیل انتخاب سبد پروژه در سازمانهای پروژه محور، به ارائه یک مدل کاربردی که بتواند با لحاظ کردن محدودیتها، اهداف و الویت های سازمان مربوطه ترکیب بهینه ای از پروژه ها را انتخاب کند، پرداخته ایم. مدل پیشنهادی این مقاله مدلی ترکیبی و منعطف و متشکل از چهار مرحله اصلی می باشد. در ابتدا با غربالگری اولیه تعدادی از گزینه های کاندید نامناسب جهت صرفه جویی در زمان و هزینه با استفاده از روش غیرجبرانی حذف می شوند. و در ادامه به دلیل چند معیاره بودن ذات اینگونه مسائل و کمی و کیفی بودن معیارها و عدم قطعیت داده ها در دنیای واقعی با کمک تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و با بکارگیری قضاوتهای غیرقطعی تصمیم گیرندگان به رتبه بندی پروژه ها می پردازیم. برای تولید سبدهای پروژه با استفاده از برنامه ریزی خطی عددصحیح (ILP)، با بکارگیری مدلی کوله پشتی به تغییر ضرایب تابع هدف هر پروژه در مدل ILP ، به منظور محفوظ ماندن امتیاز چندمعیاره پروژه ها روی آورده و در ادامه سبدهای تولید شده را ارزیابی و رتبه بندی می نماییم. برای بررسی اعتبار روش پیشنهادی، انتخاب سبد پروژه را در صنایع پالایش نفت به اجرا در آورده ایم.

در بیش از نیم قرن گذشته، به منظور افزایش توان تولیدی کشور با تکیه بر منابع طبیعی طیف گسترده ای از انتقال فناوری در صنعت فولاد تحقق یافته است. هر چند هدف غالب آن ها افزایش ظرفیت تولید بوده اما دستاوردهای مهمی در زمینه ارتقا و توسعه فناوری نیز داشته است. مروری تاریخی بر مسیر طی شده و نظر افکندن بر تجربیات موفق و ناموفق می تواند درس هایی برای آینده به همراه داشته باشد. بدین جهت این مطالعه با وام گیری از مفهوم همپایی فناورانه تلاش دارد نکات برجسته این تجربه را شفاف سازد. برای این منظور مطالعه حاضر، با انجام پژوهشی کیفی و با استفاده از روایت پژوهی و مصاحبه با متولیان و خبرگان فعال در پروژه های انتقال فناوری صنعت فولاد، پنج موج توسعه صنعت فولاد در کشور را معرفی کرده است. نتایج نشان می دهد احداث پلنت های فولادسازی که به عنوان محصولات و سامانه های پیچیده در نظر گرفته شده است، عامل اصلی ارتقا توانمندی و توسعه بخش فولاد بوده است. با توجه به مکانیزم متفاوت همپایی فناورانه در محصولات و سامانه های پیچیده همپایی فناورانه در توسعه صنعت فولاد به صورت مرحله ای انجام شده است. در هر پنج موج توسعه پنجره های فرصت متفاوت ایجاد شده و نوع مکانیزم یادگیری مختلف و نحوه تلاش در جهت توسعه این بخش از صنعت متفاوت بوده است. روند تاریخی صنعت فولاد حکایت از آن دارد که همکاری بین المللی علاوه بر ایجاد ظرفیت تولیدی به ارتقای توانمندی فناورانه منجر شده که کانون انباشت آن شرکت های فنی-مهندسی صنعت فولادسازی در کشور بوده است.

با افزایش مخاطرات زیست محیطی و وضع قوانینی در این زمینه از سوی دولت ها و همچنین محدودیت منابع تولیدی، پژوهشگران توجه ویژه ای به طراحی شبکه های زنجیره تأمین حلقه بسته و سبز داشته اند. در این پژوهش، یک شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته دو هدفه، چند دوره ای، چند محصولی و چند سطحی در شرایط عدم قطعیت ارائه شده است. عدم قطعیت در تقاضا و هزینه حمل ونقل در نظر گرفته شده و برای مقابله با این عدم قطعیت از بهینه سازی استوار استفاده شده است. شبکه زنجیره تأمین ارائه شده شامل چهار سطح در زنجیره تأمین روبه جلو و چهار سطح در زنجیره تأمین معکوس است. مدل ارائه شده یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط خطی باهدف حداکثر سازی سود و حداقل کردن آلایندگی ایجادشده ناشی از حمل ونقل محصولات و مراکز عملیاتی است. مدل پیشنهادی توسط نرم افزار لینگو حل شده و سپس مدل چند هدفه با استفاده از برنامه ریزی آرمانی چندگزینه ای بر پایه مطلوبیت بهبود داده شده است؛ درنهایت نتایج به دست آمده تجزیه وتحلیل شده است. مقایسه سناریوهای مختلف نشان می دهد، تابع هدف به شدت به پارامترهای عدم قطعیت حساس است و اثر عدم قطعیت در پارامترها را به طور هم زمان نشان می دهد؛ ازاین رو مدل سازی شبکه بر مبنای سناریو های مختلف می تواند ابزار مناسبی برای تصمیم گیری در رویارویی با پارامترهای غیرقطعی و مبهم باشد.

تجزیه و تحلیل ارتباطات میان فناوری ها می تواند بینشی برای اتخاذ استراتژی های فناورانه و به حداکثر رساندن سود فراهم کند. پتنت ها، بخشی جدایی ناپذیر از حقوق مالکیت فکری هستند و اطلاعات قابل توجهی درباره فناوری های توسعه یافته را در بر می گیرند. باتوجه به حجم فزاینده پتنت ها، روش داده کاوی برای تحلیل پتنت پیشنهاد شده است. در روش پیشنهادی، از قوانین وابستگی وزن دار برای تحلیل پتنت استفاده می شود و اهمیت نابرابر پتنت ها و همچنین سطوح فناوری از نظر اهمیت تجاری و تاثیر فناورانه در نظر گرفته شده است. هدف این پژوهش، یافتن روشی پایدار برای شناسایی ارتباطات میان فناوری ها براساس تحلیل پتنت است، که وابسته به دانش ذهنی متخصصان یک حوزه ی خاص فناوری نباشد. برای دستیابی به این هدف یک فرآیند چهار مرحله ای شامل جمع آوری داده، تشکیل پایگاه داده ساخت یافته، اجرای داده کاوی، شناسایی و تعیین میزان ارتباطات میان فناوری ها و ترسیم گرافیکی آن ارائه شده است. رویکرد تحلیلی پیشنهادی با یک مطالعه موردی اجرا و ارزیابی شده است .

تحولات روزافزون فضای کسب وکار، دگرگونی سریع بازارها و افزایش رقابت پذیری سبب شده تا نقش نوآوری در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی سازمان ها و ایجاد مزیت رقابتی برای آنها، بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. در فرآیند نوآوری، همواره بخش مهمی از تحقیقات شرکت مربوط به تولید ایده های جدیدی است که قابلیت تجاری داشته باشند. به منظور تولید ایده های جدید و نوآورانه می بایست دیدگاه ها نسبت به محصول جدید گسترش یابند. یکپارچه سازی مشتریان مختلف در مراحل اولیه فرآیند نوآوری که اصطلاحاً به آن «مقدمات نوآوری» می گویند می تواند منجر به افزایش خلاقیت و موفقیت نوآوری شود. در نتیجه، در این مقاله با مرور ادبیات، مدل جدیدی از نوآوری مبتنی بر مشتری با تلفیق و توسعه مدل های معتبر ارائه شد که با تمرکز بر روی مقدمات نوآوری، علاوه بر مشتریان سازمان موجود، مشتریان سازمان های رقیب و مشتریان صنایع دیگر (صنایع حاشیه ای) را به منظور تولید ایده های خلاقانه در مورد محصول جدید نیز به صورت همزمان با یکدیگر ادغام می کند. از طرفی، بدیهی است که بکارگیری چنین رویکردی، بدون توانمندی گشودگی و بکارگیری پارادایم نوآوری باز، امکان پذیر نخواهد بود. هدف این مقاله، طراحی مدلی نظام مند است بطوری که مدیران بتوانند با اطمینان نسبت به موفقیت محصول جدید در مقدمات نوآوری وارد گام های بعدی فرآیند نوآوری شوند.