احمد بیگلری

در عصرجهانی شدن و حکمرانی جهانی، نظریه های حکمرانی خوب بصورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد و عدم تجانس و همخوانی آن با شاخص های فرهنگی و سیاسی جوامع اسلامی، اندیشمندان اسلامی را برآن داشت که به تبیین مفهوم حکمرانی متعالی و مولفه های آن بر ساختار های یک حکومت با الگو گیری ازسیره حکومت داری نبوی و سبک زندگی مفاخر بپردازند. دراین جستار، ابتدا «حکمرانی متعالی و حکمرانی خوب» و مولفه های آن با روش «توصیفی-تحلیلی» مورد بررسی قرار گرفته و سپس در گام بعدی «اثرات تمرکز زدایی بر شاخص های اقتصادی و فرهنگی در فضای تقسینات سیاسی کشور و چگونگی کارکرد آن در توانمند سازی دولت جهت نیل و دست یابی به حکمرانی متعالی» با رویکرد تجزیه و تحلیل داده های آماری مورد تحقیق قرار داده و نهایتا چشم اندازی بر مبنای تجزیه و تحلیل روند ها برای اولویت بندی مدیریت و سیاست گذاری راهبردی در این حوزه ارائه شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ی دولت شکننده و گسترش سلفی گری در یمن است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که دولت های شکننده به دلیل ناتوانی در انجام کارویژه های حیاتی دولت، یعنی اعمال اقتدار و ارائه ی خدمات، از مشروعیت کافی برخوردار نبوده و در بهره گیری از منابع کشور قابلیت اندکی دارند. در نتیجه، همبستگی ملی و هویت ملی در کشورهای مزبور با بحران مواجه است. در مجموع، می توان گفت شکنندگی دولت در یمن به علت اختلال در اقتدار، مشروعیت و نهایتاً قابلیت دولت، سبب گردیده تا کارویژه های دولت را بازیگران غیردولتی به ویژه گروه های اسلام گرا انجام دهند. با توجه به پشتوانه ی منطقه ایِ سلفی گری به خصوص از سوی عربستان سعودی از یک طرف، و نیز بازی سیاسی بازیگران بین المللی و استفاده ابزاری از سلفیه ی جهادی، این گروه ها از پتانسیل ایدئولوژیک و نیز توانایی ارائه ی برخی خدمات در مناطقی که حاکمیت و اقتدار دولت دچار ترک شده و مشروعیت آن کاسته شده، برخوردارند. همین امر به گسترش آن ها کمک کرده است. در عین حال، نباید تأثیر عوامل دیگر را در رشد و یا افول این گروه ها نادیده گرفت.

هدف نویسنده کتاب مورد بررسی، یافتن پاسخی برای شکست پروژه نوسازی در خاورمیانه از طریق ردیابی ناسازواری های مبنایی توسعه با فرهنگ این منطقه است. لؤی صافی ابتدا شکل گیری ذهنیت توسعه در آراء دکارت و کانت را مرور کرده، سپس به مقایسه دو مدل مارکسی و وبری توسعه از حیث نظری پرداخته است. او با اولویت دادن به ساختارهای آگاهی و فرهنگ، موضع خود را در این زمینه مشخص می کند. سطح تحلیل نویسنده، اندیشه متفکران و روشنفکران جهان اسلام از ابتدای رویارویی آنها با دو رویه ی تمدن مدرن غرب، یعنی استعمار و پیشرفت تکنولوژیک است. او تلاش کرده تا مواجهه ی اندیشمندان مسلمان و عمدتاً عرب با معضله ی سنت-مدرنیته را از طریق نحوه برخورد آنان با میراث اسلامی و عربی نمایان سازد. درنهایت، صافی برآنست که راه توسعه تنها از غرب نمی گذرد و می توان با بازگشت فعالانه و انتقادی به میراث اسلامی و عربی به توسعه بومی دست یافت. باوجودی که نویسنده ادعا می کند از مدل های غربی فراتر رفته، اما در نهایت، خود به ارائه یک نظر کلی، یعنی همان ضرورت رجوع به میراث در امر توسعه بسنده می کند. ازاین رو، می توان این اثر را صرفاً به عنوان مدخلی در باب ضرورت توسعه بومی در نظر گرفت. به علاوه، از حیث روش شناختی نیز ابهامات و ایهاماتی در کتاب دیده می شود.