ابوذر خوش بیان

گسترش روزافزون رسانه های نو، تلویزیون را به عنوان یک رسانه سنتی، با رقابت و چالش های سختی مواجه کرده است. اما این رسانه همچنان برای حفظ موقعیت و جایگاه خود نزد مخاطب، می تواند روش های مختلفی را به کار گیرد. از جمله، با بهره بردن از ساختارهای مختلف برنامه سازی می تواند محتوای مناسب و جذابی را در اختیار مخاطبانی با سلیقه های متفاوت قرار دهد. در این میان، تنظیم و چینش برنامه ها در کنداکتور پخش شبکه ها براساس قالب های متنوع برنامه سازی، از اهمیت خاصی برای حفظ این جایگاه یا این موقعیت برخوردار است. به این منظور، شناخت و استفاده از انواع برنامه های تلویزیونی غیرنمایشی، براساس یک دسته بندی معیار، برای برنامه سازان ضرورت دارد. پژوهش حاضر درصدد است گونه ها و ویژگی های مختلف این نوع برنامه ها را معرفی نماید. برای رسیدن به این هدف، مقاله از روش نظریه داده بنیاد یا زمینه ای کلاسیک استفاده کرده است. تجزیه و تحلیل داده ها در زمینه گونه شناسی برنامه های غیرنمایشی تلویزیون مبیّن این است که می توان برنامه های تلویزیونی را در پنج دسته اصلی تقسیم کرد. تلویزیون واقعیت نما (Reality TV)، برنامه های ترکیبی، برنامه های گفتگومحور، کلیپ و مستند.

هدف پژوهش حاضر، پیشنهاد راهبردهای مطلوب برای شبکه های تلویزیونی استانی صداوسیما است. این پژوهش در دو مرحله انجام شده است؛ در مرحلة اول پنج استان انتخاب و برای هر یک، به صورت جداگانه، پنج پژوهشگر مختلف، راهبردی تدوین کردند، سپس در مرحلة دوم، نتایج پژوهش های مرحلة اول به صورت فراترکیب، تجزیه و تحلیل شدند تا راهبرد نهایی تدوین شود. دو مرحلة این پژوهش، به صورت کیفی به همراه نمره دهی کمی انجام شد. روش گردآوری اطلاعات مطالعة کتابخانه ای و اسناد بالادستی به همراه مصاحبه با خبرگان بوده و در هر دو مرحله، تجزیه و تحلیل داده ها توسط ماتریس سوات (SWOT) انجام شد، که در نهایت به استخراج راهبردهای مطلوب منجر شده است. نتایج نهایی مشخص کرد که “ افزایش اعتماد و رضایت مخاطبان نسبت به شبکه های استانی”، “ ارتقاء جایگاه شبکه های هر استان نسبت به شبکه های ملی (رسیدن به حداقل رتبه پنجمین شبکة مورد استفاده مخاطبان هر استان)” و “ زنده نگه داشتن خرده فرهنگ های محلی هر استان” سه هدف اول شبکه های استانی از میان اهداف هفت گانه بودند، همچنین “ بازنگری الگوی ساختار سازمانی و بازطراحی شغلی در مراکز”، “ تلاش برای افزایش بودجه صداوسیمای مرکز استان ها” و “ توجه بیشتر به خواست و میل مخاطبان در چارچوب مصلحت آنها، از طریق دریافت بازخورد و تعامل بیشتر با مخاطبان” سه راهبرد اولویت دار شبکه های استانی صداوسیما از میان 28 راهبرد احصا شده، است

تغییرات فناورانه عاملی اساسی در حیات رسانه ها و نحوه عملکرد آن ها به شمار می رود. این مسئله که رسانه ها همواره در بستر یک تکنولوژی نوین، ایجادشده اند انکارناپذیر است و ظهور رسانه های جدید همیشه بر رسانه های پیشین تأثیرگذار بوده است. دراین بین، تأثیر و تعامل میان تلویزیون و رسانه های اجتماعی مبتنی بر بستر اینترنت بسیار موردتوجه قرارگرفته است. مسئله ای که می توان آن را ذیل نظریه همگرایی رسانه مطرح دانست. پژوهش حاضر در چارچوب همگرایی تلویزیون و فضای مجازی به دنبال شناخت و طراحی الگوی کارکردهای رسانه های اجتماعی در برنامه سازی تلویزیونی است. این پژوهش به روش ترکیبی نظریه داده بنیاد کلاسیک و مطالعه موردی و بر اساس نمونه گیری هدفمند از میان برنامه های تلویزیونی شاخص صورت پذیرفته است. پژوهشگران پس از کدگذاری و تجزیه وتحلیل یافته ها به احصاء 23 کارکرد پرداختند که درنهایت این کارکردها را ذیل طراحی یک مدل مفهومی ارائه کرده اند. این مدل کارکردهای مذکور را در چهار مرحله برنامه سازی شامل پیش تولید، تولید، پخش و پساپخش تبیین می کند. برنامه سازان تلویزیون می توانند با بهره بردن از یافته های این پژوهش، برنامه سازی خود را ارتقاء داده و از فرآیند همگرایی رسانه ها در تولیدات تلویزیونی خود بهره برند.