بهروز بیک بابایی

در این مقاله سعی شده است در مورد جایگاه فرهنگی علیشیر نوایی در ترکی غربی بررسی شود، سپس تأثیرات ارزنده ای که نوایی در ترکی و علی الخصوص در ترکی غربی گذاشته پرداخته شده است. همچنین ویژگی های زبانی ترکی جغتایی که مانند ترکی عثمانی یک زبان ساختگی است مورد بحث قرار گرفته و همین طور در این مورد تأثیرات زبانی و ادبی که نوایی با ملهم شدن از زبان و ادبیات فارسی بر ترکی جغتایی و ترکی غربی علی الخصوص بر ترکی عثمانی گذاشته ، بررسی شده است. در بخش دیگری از این مقاله نحوه شکوفایی زبان و ادبیات ترکی در کنار ادبیات پیشرفته فارسی از نظر نوایی و همچنین نوع نگرش نوایی به زبان، ادبیات و فرهنگ فارسی در کنار زبان، ادبیات و فرهنگ ترکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در ادامه نیز دیدگاه ها و نظریات ترک شناسان برجسته ترکیه مانند کؤپرولوزاده، سماء باروتچو اؤزاؤندر، احمد بیجان ارجیلاسون، احمد جعفر اوغلو، کمال اراسلان و... در مورد زبان و ادبیات به کار گرفته شده در نوشته های نوایی، تأثیرگذاری و آینده نگری نوایی آورده بیان شده است. نتایج این تحقیق نشا می دهد که زبان می تواند در تقویت ارتباطات میان فرهنگی نقش به سزایی داشته باشد

ترجمه ابزاری است برای برقراری ارتباط بین فرهنگ های مختلف و مترجمان نیز نقش مهمی را در کسب شناخت صحیح از فرهنگ و ادبیات یک کشور ایفا می کنند. در حقیقت، این ترجمه است که باعث می شود فاصله بین ملت ها و فرهنگ های مختلف کاهش یابد. با گردآوری داده های مربوط به آثار ترجمه شده از زبان ترکی (ترکیه) به فارسی میزان شناخت این دو ملت و فرهنگ از یکدیگر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که اکثر آثار ترجمه شده به حوزه ادبی محدود شده است و ادبیات فارسی رویکردی محافظه کارانه در پیش گرفته است. نتایج همچنین نشان می دهد که نویسندگان ترک سرشناس دیگری نیز وجود دارند که هنوز برای ایرانیان ناشناخته هستند و مترجمان بایستی بیش از این به ترجمه آثار و شناساندن آنها به ایرانیان بپردازند.

«دیه» اثر عمر سیف الدین نویسنده ترک، داستانی آموزنده و مورد توجه نسل های بعدی خود است. بدون توجه به ساختار و عناصر تشکیل دهنده ی-ک اثر نمی توان به درک نوین و عمیق تری از آن رسید. گرچه شخصیت و شخصیت پردازی بیشتر مربوط به رمان است و در داستان کوتاه، فرصت پردازش شخصیت وجود ندارد، اما شخصیت و شخصیت پردازی از جمله مواردی است که در ساختار داستان کوتاه «دیه» درخور توجه و تأمل است. این مقاله به شیوه تحلیلی- توسیفی، در ابعاد گوناگون به بررسی عنصر داستانی شخصیت و شخصیت پردازی در داستان «دیه» پرداخته است. نویسنده از شیوه ها و گونه های مختلف شخصیت های داستانی برای خلق و پرداخت شخصیت ها استفاده کرده است. طبق بررسی های صورت گرفته و قرار گرفتن اثر در حوزه داستان کوتاه، عمر سیف الدین هنگام نوشتن داستان «دیه» به کیفیت عناصر داستان و انسجام آن توجه بسیار داشته است که این امر در بخش شخصیت ها نمود بیشتری را دارد.

قزاق ها که در سال ۱۴۶۵ از جامعه ترکان جدا شده بودند تا زمان استیلای روس ها هویت مستقل داشته بعد از استقلال هم جغرافیای گسترده آسیای میانه را در دست گرفتند. اما می دانیم که این جغرافیای گسترده بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران است. بنابراین سیر تاریخی تفکر و ادبیات در این دیار لازمه کنکاش محافل علمی ایران است. درنتیجه برای نیل به این هدف در این مقاله کتاب «تاریخ و ادبیات قزاق: بررسی و تحلیل پیوندهای تاریخی و ادبی با ایران» تألیف پروفسور اسلام چمنی مورد نقد و بررسی قرار داده ایم. در این نقد و بررسی به ویژگی های مثبت کتاب ازقبیل ارائه اطلاعات مختصر درباره تاریخ و فرهنگ قزاق، دوره های مختلف ادبیات قزاق بخصوص ادبیات دوره خفقان استالینی و نحوه مبارزه روشنفکران قزاق با استبداد استالینی در رأس آن ها به سیر تفکر و فرهنگ قزاقی اشاره خواهیم کرد. به خصوص به چهره های شاخص و تأثیرگذار قزاق ازقبیل آبای قونانبای اوغلو، شاه کریم، مختار آویزوف و غیره اشاره خواهیم کرد. همچنین به برخی ایرادات موجود در کتاب ازقبیل تکرار مطالب و بیان احساساتی برخی مطالب و ضعف صفحه آرایی و ویرایش کتاب خواهیم پرداخت. این کتاب در دانستن نحوه و زمان تأثیرگذاری فرهنگ و ادبیات ایران در آن مناطق بسیار حائز اهمیت است.

ادبیات هر ملّتی از یک سو، آینه تمام نمای افکار و اندیشه های حاکم بر آن جامعه و از سویی دیگر، منعکس کننده بینشِ اقلیتِ آن ملّت است. از این رو، در گستره ادبیات ملل، رمان به عنوان یکی از انواع ادبی، به نویسنده این امکان را می دهد تا بتواند آرا و ایده های خود را با احساسات درونی هماهنگ کرده و در نهایت به خواننده منتقل کند. در میان رمان نویسان مطرح ادبیات جهان، نویسندگانی هستند که در سبک، اندیشه و ایده، شباهت ها و ویژگی های مشترکی دارند. هرچند که تعداد این وجوه اشتراک اندک باشد. در جستار پیش رو، سعی شده است تا پس از تبیین اصول شاخص های نقد فمینیستی، آثار دو نویسنده زن -یکی از ایران و دیگری از ترکیه- از دیدگاه نقد فمینیستی مورد واکاوی و مقایسه قرار گیرد. زویا پیرزاد در بین نویسندگان زن ایرانی و الف شفق از میان نویسندگان زن ترکیه دو رمان نویسی هستند که به نظر می رسد هر دو به نقش و جایگاه زنان در آثار خود ارزش و اهمیت ویژه ای داده اند. از رهگذار این مسئله، در این مقاله، می توان پی برد که رویکرد و نگاه دو نویسنده، نسبت به شاخص های نقد فمینیستی چگونه است. ازین رو، در پژوهش پیش رو، با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و با بهره گیری از روش استقرایی مبتنی بر توصیف و تحلیل، ضمن آشنایی با نظرات منتقدان دیگر درباره آثار این دو نویسنده بزرگ، به تحلیل آثار آنان پرداخته ایم.