بهزاد کریمی اوتاری

پایداری و سلامت رابطه میان زن و شوهر بر سلامت خانواده مؤثر است و رابطه زناشویی بنیاد محوری نظام خانواده است. هدف پژوهش، هم سنجی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و معنا درمانی بر بی رمقی زناشویی، رضایت زناشویی و بی آلایشی زوجین بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس-آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره «سنجش و دانش» و «روزنه امید رشت»، سال 1395 بودند. 48 نفر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (هر گروه 16 نفر) و یک گروه گواه (16 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش، هشت نشست درمانی را به صورت هفتگی برای زمانی برابر 70 دقیقه (معنا درمانی) و 90 دقیقه (شناختی-رفتاری) دریافت کردند. ابزارهای مورداستفاده پرسشنامه رضایت زناشویی کانزاس (1986)، پرسشنامه بی رمقی زناشویی پاینز (1996) و سنجه بی آلایشی زناشویی واکر و تامسون (1983) بود. یافته های برآمده از آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد رویکردهای درمانی روی بی رمقی زناشویی و مؤلفه های آن (01/0  P،55/18 F=)، رضایت زناشویی (01/0  P،28/7 F=) و بی آلایشی زناشویی (01/0  P،17/14 F=) تأثیر دارد. برآیندهای تحلیل آزمون تعقیبی نشانگر این است که تفاوت معنی داری میان دو گروه معنا درمانی و شناختی رفتاری در خرده مؤلفه های خستگی هیجانی و روانی (1/1d=-،57/2-d=، 05/0P>) وجود ندارد. میانگین بی رمقی زناشویی و خستگی جسمی (05/0  P، 98/5-d=،96/8-d=)، در میان دو گروه معنا درمانی و شناختی-رفتاری تفاوت معنی داری مشاهده شد. فراخور برآیندها، دو رویکرد از راه به کارگیری فن های بازسازی شناختی و معنا بخشی، تغییراتی در بی رمقی و رضایت و بی آلایشی زناشویی ایجاد کردند میان اثربخشی این دو روش درمانی تفاوت معنیداری وجود نداشت. ازاین رو برآیند این پژوهش، حمایتی تجربی برای هر دو درمان در راستای بهبود رابطه زناشویی فراهم می کند.

بی رمقی و نارضایتی از زندگی زناشویی و کاهش بی آلایشی به منزله تهدیدی جدی برای پایداری رابطه زوجین به شمار آورده می شود. هدف پژوهش بررسی اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر تحلیل ارتباط متقابل بر بی رمقی زناشویی و بی آلایشی زوجین است. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری مورد نظر دربرگیرنده همه زوجین منطقه دو شهر تهران در سال 1395 بودند که به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. تعداد 40 نفر (20 زوج) انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. آزمودنی ها به ابزارهای بی رمقی زناشویی پاینز، 1996 سازش یافتگی زناشویی اسپانیر، 1976 و بی آلایشی زناشویی تامپسون و واکر، 1983 پاسخ دادند. مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل ارتباط متقابل استیوارت و جونز (2011) طی 10 نشست 60 دقیقه ای و به صورت هفتگی در یکی از مراکز مشاوره شهر تهران اجرا شد. تحلیل داده ها با روش تحلیل کوواریانس چند متغیره با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس 22 انجام شد. بر اساس نتایج می توان گفت که میان گروه آزمایش و گواه در نمرات حاصل از بی آلایشی زناشویی (0001/0  P،35/34 F=)، بی رمقی زناشویی (0001/0  P،05/37 F=) و سازش یافتگی زناشویی (0001/0  P،55/121 F=) تفاوت وجود دارد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که رویکرد تحلیل ارتباط متقابل توانسته بی آلایشی و سازش یافتگی زناشویی زوج ها را افزایش و بی رمقی شان را کاهش دهد. آموزش تحلیل رفتار متقابل و تعمیم آن به دیگر سطوح زندگی زناشویی و اجتماعی موجب می شود زوج ها، در برابر دیگر مسائل زندگی و تعارضات دید بازتری پیدا کنند.