امین شهبازی

هدف این پژوهش شناسایی تکنیک های عملیات روانی مورد استفاده رسانه های عربستان علیه ایران در جریان حادثه منا در سه رسانه خبری کلمه، الشرق الاوسط و العربیه هست. تلاش بر آن بوده تا با استفاده از روش تحلیل محتوی کیفی رسانه های خبری موردنظر در فاصلهٔ زمانی 24 سپتامبر 2015 تا 1 ژانویه 2016 مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که رسانه های مذکور از ده تکنیک عملیات روانی در جریان حادثه منا شامل فرافکنی، از زبان غیر گفتن، تحریک، تفرقه افکنی، تخدیر، انسانیت زدایی، روشنگری، مقایسه، شرطی سازی و القاء استفاده نموده اند

ابژه های تاریخی در بستر فرهنگ اسلام و  تشیع  که از ابعاد انسان شناختی برخوردارند، معمولاً مورد غفلت واقع شده اند. قبرستان بقیع به عنوان یکی از  کهن ترین گورستان های اسلامی و یکی از مراکز زیارتی شیعیان، از جهت بررسی های انسان شناختی بسیار بااهمیت است. در این پژوهش این گورستان با استفاده از نگرش انسان شناسی تاریخی در سده های نخست هجری مورد بررسی قرار گرفته است.  نتایج حاکی از آن است که بقیع در سده نخست هجری عمدتاً کارکردی اجتماعی- مناسکی داشته است. از لحاظ اجتماعی برای سکونت، اقامه نماز و یا برگزاری تجمعات از آن استفاده می شده است. از لحاظ مناسکی نیز با مجموعه ای از آداب مربوط به مرگ مردمان حجاز در ارتباط بوده است. در سده دوم هجری برخی ابعاد انسان شناسی و فرهنگی بقیع رخ می نماید. نخست آنکه نزد اعراب آن دوره جایگاهی اسطوره ای می یابد و باورهایی درباره جایگاه غیبی و شگفت آن شکل می گیرد. از لحاظ هویتی نیز اهمیت زیادی یافته و هم زمان با تثبیت هویت های فرقه ای و مذهبی، نشا نه هایی از جدال های هویتی - فرقه ای در مناسک مرگ و به طور خاص تدفین در بقیع مشاهده می شود.

در چند دهه ی اخیر حجاب از مسائل پر اهمیت جامعه ی ایرانی بوده است. مهم ترین نقش در این میان مربوط به خوانش متون دینی است که معنا و کیفیت حجاب را تعیین می کند. تقریباً تمام مطالعات در راستای واکاوی حجاب در صدر اسلام با روش فقهی انجام شده است. با عنایت به اینکه حجاب ماهیتاً امری است فرهنگی، توجه به ابژ ه های تاریخی-فرهنگی آن -که معمولاً مورد غفلت واقع شده اند- می تواند وجوه متمایزی از معنای کنش «باحجاب بودن» را نمایان کند.از این رو، در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن احادیث به عنوان تاریخ شفاهی و تحلیل آن ها با استفاده از رویکرد انسا ن شناسی تاریخی تلاش شد تا حجاب در بافت اجتماعی-فرهنگی خود مورد بررسی قرار بگیرد. مسئله اصلی درک درهم تنیدگی ساختار اجتماعی و سیستم فرهنگی است. مطالعه معنای حجاب و درک تأثیر ساختار اجتماعی و سیستم فرهنگی صدر اسلام بر روی آن، هدف پژوهش حاضر است.یافته ها حاکی از آن است که معرفی حجاب به عنوان کنشی برای کنترل شهوت در جامعه صحیح نیست. محور اصلی معنای حجاب متأثر از جامعه برده داری اسلام است که مقام و منزلت زنان وابسته به قشر اجتماعی آن ها است. حجاب یک امر ضروری برای زنان مومن آزاد است، در مقابل کنیزان و اهل ذمه محدودیت های کمتری دارند؛ زیرا ارزش حفظ احترام زن مؤمن آزاد است. اگر معنای حجاب مبتنی بر کنترل شهوت جامعه بود، می بایست حجاب برای زن به ما هو زن واجب می بود. در صورتی که حجاب حتی برای همه زنان مسلمان نیز واجب نبود بلکه صرفا حجاب از زنان مومن آزاد خواسته می شد.