سید بهمن دشتی نژاد

به دلیل وجود تفاوت های فردی زیاد در خلاقیت، حوزه خلاقیت - شخصیت همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است، خلاقیت مستلزم تعامل رگه های ناهمسازی است که بتوانند در رابطه بین خلاقیت - شخصیت نقش واسطه ای را ایفا می کنند. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش شاخص های شخصیتی و شناختی/ انگیزشی در خلاقیت دانشجویان انجام گردید. بدین منظور تعداد 364 (215دختر و 149پسر) نفر از دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه خلیج فارس که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی مرحله ای انتخاب شده بودند، پرسش نامه پنج عامل بزرگ شخصیتی (NEO) گلدبرگ (1999)، آزمون خلاقیت عابدی (1372)، مقیاس تحمل ابهام مک لین (1993) و مقیاس نیاز به شناخت کاسیوپا و دیگران (1984) را تکمیل نمودند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار مدل یابی معادلات ساختاری (Lisrel)، مدل شاخص های شخصیتی و انگیزشی/ شناختی در خلاقیت دانشجویان را که تطابق مطلوبی با داده های تجربی داشت، تأیید نمود. بر طبق نتایج حاصل از پژوهش حاضر می توان گفت که خلاقیت را می توان به صورت یک نشانگان یا مجموعه ای در نظر گرفت که متأثر از نقش شاخص های شخصیتی، انگیزشی/ شناختی است.

نقش سازه تحمل ابهام در بسیاری از زمینه ها از جمله مباحث آموزشی غیر قابلِ انکار است. در همین راستا، تحقیقات گوناگون بیانگر نقش مؤثر سازه های شخصیتی،شناختی و انگیزشی درایجاد و تغییرتحمل ابهام هستند. بر همین اساس،هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش نیاز به شناخت در تحمل ابهام دانشجویان رشته های تحصیلی مختلف است. بدین منظور تعداد362(213دختر و 149 پسر) نفر از دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه خلیج فارس که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی مرحله ای انتخاب شده بودند، مقیاستحمل ابهام (مک لین، 1993) و پرسشنامه نیاز به شناخت (کاسیوپا و دیگران،1984)را تکمیل نمودند.نتایج حاصل از رگرسیون نشان دهنده این است که نیاز به شناخت به صورت مثبت و معنادار می تواند تحمل ابهام دانشجویان را پیش بینی کند. همچنین، نتایج تحلیل واریانس یک طرفه اثر رشته تحصیلی، نشان دهندهاثر معنادار رشته تحصیلی بر تحمل ابهام است. یافته های پژوهش حاضر تحمل ابهام را سازه ای چندگانه معرفی می کند که هم تحت تأثیر انگیزشِشناختی و هم رشته تحصیلی قرار می گیرد.