آرزو قلی پور نوروزی

. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه گذشته دچار یک تحول سخت افزاری (ساختاری) و نرم افزاری (اهداف و برنامه ها) در جهت برجسته تر شدن نقش و جایگاه اقتصاد در سیاست خارجی شده است. اگرچه این تغییر به پایداری و نهادینه سازی نقش عوامل اقتصادی در روابط خارجی ایران منجر نگردید، اما به عنوان میراث و تجربه ای انکارناپذیر، بستر لازم را برای پی گیری اهداف اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران فراهم آورده است. با این حال جمهوری اسلامی ایران همچنان تاثیر شرایط درون ساختاری اقتصادی –سیاسی و برون ساختاری اقتصادی- سیاسی بهره برداری مطلوبی از ظرفیت های دیپلماسی اقتصادی نداشته است. از این رو ، دغدغه نوشتار حاضر واکاوی الزامات، ضروریات و چالش های بکارگیری و بهره برداری از ظرفیت های دیپلماسی اقتصادی است. در این راستا با روش توصیفی و تحلیلی بر اساس مطالعات کتابخانه ای و رصد رسانه های جمعی ضمن تبیین چالش های پیش روی دیپلماسی اقتصادی در ابعاد داخلی و خارجی، ظرفیت ها و الزامات دیپلماسی اقتصادی برای ایران در شرایط جدید نظام ژئوپولیتیکی جهانی( بعد از اعلام استراتژی دیپلماسی محور دولت جدید ایالات متحده آمریکا) مد نظر قرار داده ایم.

دیپلماسی عمومی، روشی جدید برای تاثیرگذاری بر هویت، گفتمان ها، کنش ها، افکار عمومی و شکل دهی محیط مناسب برای موفقیت دستگاه دیپلماسی با کمک شبکه ها و رسانه های جدید جهت تامین منافع ملی و پیشبرد سیاست خارجی است. عصر اطلاعات به سمتی می رود که دیپلماسی سنتی بر پایه واقع گرایی سیاسی با تکیه بر قدرت سخت، جای خود را به دیپلماسی نوین و (دیپلماسی عمومی) می دهد که در آن قدرت نرم برتری دارد. در این مقاله ضمن تعریف مبانی، ماهیت، ابزار و عمل کرد دیپلماسی عمومی نوین، اثربخشی تحریم ها بر دیپلماسی عمومی آمریکا را به روش توصیفی - تحلیلی بیان می شود. در این راستا، در پی پاسخ به این پرسش اساسی هستیم؛ ماهیت دیپلماسی عمومی آمریکا در قالب اعمال تحریم های اقتصادی نسبت به ایران چگونه قابل تبیین است؟ فرض پژوهش بر این مبنا استکه، سیاست تصویرسازی و اعتباربخشی آمریکا، تحریم های اقتصادی را نزد افکار عمومی با تکیه بر ساختار دیپلماسی عمومی در وضعیت بینابینی قرار داده است. در این رهگذر به تحریم های انرژی اشاره می شود و اثربخشی تحریم ها در وضعیت اقتصادی و در نتیجه هم سویی با دیپلماسی عمومی آمریکا در وضعیت بینابینی ارزیابی می گردد.