مهدی محمدبیگی

زبان شناسان روس کنش های گفتاری «تعریف و تمجید»، «تایید»، «ستایش» و «تملق و چاپلوسی» را در زیر گروه اصلی «کنش های گفتاری با ارزیابی مثبت گوینده از مخاطب» بررسی می کنند. در این کنش ها، نیروی بیانی و یا لفظی بیشتر در سطح معنایی واقع می شود تا واژگانی. مرز تشخیص این مفاهیم با توجه به مولفه هایی چون ویژگی های محیط کلامی، فاکتورهای فرازبانی چون صداقت و راستگویی، صمیمیت، نیازمندی و وابستگی یک سوی گفتگو به سوی دیگر و یا استقلال او از این نیاز، ویژگی های شخصیتی مخاطب دریافت کننده کنش های گفتاری دربردارنده ارزیابی مثبت و نیروی منظوری و تاثیری این کنش ها روشن می شود. در شکل گیری و تمیز این تعریف ها، تفاوت اندیشه و نگرش غرب و شرق نسبت به رفتار اجتماعی در واکنش به چنین کنش هایی بسیار مختلف است. در روسیه مبالغه بسیار به هنگام تعریف و تمجید را به تملق گویی تعبیر می کنند و آن را عملی ناپسند می شمارند. هر چند پاره ای از فرمول های تعریف و تمجید را می توان مشخص و طبقه بندی کرد، اما این طبقه بندی، تمامی صورت های کلامی تعریف و تمجید را به ویژه در فرهنگ کلامی ایرانی با تنوع بالایی که در گوناگونی موقعیت های تعریف و تمجید داراست، دربرنمی گیرد. در خصوص تملق، امکان ارائه طبقه بندی و فهرستی از صورت های بیانی در دو فرهنگ مورد بررسی ممکن نیست.

دکتر مهوش قویمی محقق و استاد دانشگاه و یکی از متخصصان بنام در زبان و ادبیات فرانسه که عمده شهرت ایشان در ترجمه، مربوط به آثار کریستین بوبن است، بازترجمه نمایشنامه های Le malentendu و Les Justes ،دو اثر از آلبر کامو را در کارنامه خود رقم زده است. نشر آشیان سال 1389 این دو بازترجمه را در یک مجلد با نام سوء تفاهم و عادل ها روانه بازار کرد، سپس در سال 1397 به چاپ دوم رساند. در نوشتار پیش رو نگاهى اجمالى به پیرامتنیت، رویکردهای ترجمه نمایشنامه و مشکلات آن، پیشینه ترجمه دو اثر مورد بحث در ایران و چرایی بازترجمه داشته سپس با طرح مثال هاى عینى از هر دو برگردان، این دو نمایشنامه را از بعد متنی بررسی می کنیم و می کوشیم نگاهی کلی به رویکرد ترجمه در این دو اثر داشته باشیم. بحث در باب اجراپذیری که عنصر بنیادین هر نمایشنامه است، مفصل است و در این نوشتار نمی گنجد و به خبرگان این حوزه سپرده می شود. در برگردان این دو اثر محتوای متن اصلی ، تا آنجا که مقصود را می رساند ترجمه و پیام منتقل شده اما صرف نظر از جنبه اجراپذیری در بعد متنیت گاهی شتابزدگی و ترجمه لفظ به لفظ مشهود است.

هدف از نگارش این مقاله، شناسایی برخی از خصوصیات آوایی لهجه صنعاء و مقایسه آن با زبان عربی معیار است. لهجه صنعاء یا لهجه صنعانیه درواقع لهجه مردمان صنعاء پایتخت یمن است. این لهجه بهواسطه غلبه معمول لهجه پایتخت بر دیگر لهجههای یمن شاید بهعنوان لهجه یمنی نیز شناخته شود. دادهها از طریق مصاحبه حضوری غیررسمی با دانشجویان یمنی به صورت فردی یا جمعی و مکالمه با افراد بومی در شهر صنعاء به عنوان سخنگوهای آن لهجه و همچنین مشاهده و شنیدن سخن آن ها و تجزیه و تحلیل کلامشان و با تکیه بر دیگر روش های تحقیقات میدانی گردآوری شده است. و در این مقاله تمرکز نویسندگان معطوف به بیان تغییرات آوایی در ضمایر و دستگاههای فعلی این لهجه است.