احمد آژنگ

شرکت های خانوادگی نوع خاصی از شرکت ها هستند که ویژگی های خاص آن ها سبب شده که حوزه تحقیقاتی خاص آن ها شکل بگیرد. با توجه به اهمیت این نوع شرکت ها و وجود تعداد قابل ملاحظه ای شرکت خانوادگی در بورس اوراق بهادار تهران، اخیرا در حوزه حسابداری نیز تحقیقاتی در این باره صورت گرفته است. این تحقیق بر آن است تا با بررسی نظریه های ارائه شده در این حوزه، به این سوال پاسخ دهد که چرا شرکت های خانوادگی با سایر شرکت ها تفاوت داشته و اینکه چرا در پژوهش های صورت گرفته، شرکت های خانوادگی از شرکت های غیرخانوادگی متمایز می شوند. نتایج این پژوهش می تواند در فهم بهتر شرکت های خانوادگی و ایجاد چارچوبی نظری پیرامون شرکت های خانوادگی موثر باشد. در همین راستا ابتدا تعریف شرکت های خانوادگی و رویکردهای مختلف در تعریف این شرکت ها مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه نیز با تشریح دیدگاه میتنی بر منبع، تئوری سرمایه اجتماعی، و تئوری نمایندگی و مباشرت، نظریه های مطرح شده در خصوص شرکت های خانوادگی تشریح می گردد

هدف: علی رغم انجام پژوهش های متعدد در حوزه ارزیابی عملکرد و ارائه مدل های مختلف برای آن، یک ساختار مفهومی مشخص و استاندارد برای مدل های ارزیابی عملکرد وجود ندارد. این موضوع سبب شده است که مدل های متنوع موجود، ابعاد مختلف عملکرد سازمان ها را به نحو جامعی پوشش نداده و طراحی مدل های جدید و یا انتخاب از میان مدل های موجود را به امری دشوار بدل نماید. از این رو، در حوزه حسابداری مدیریت، به یک چارچوب مفهومی برای ارزیابی عملکرد نیاز است تا ابعاد و ویژگی های یک مدل ارزیابی عملکرد مناسب را روشن سازد.   روش: این پژوهش با استفاده از روش کیفی نظریه پردازی زمینه بنیان از طریق مصاحبه با خبرگان حوزه حسابداری مدیریت، اقدام به ارائه چارچوب مفهومی ارزیابی عملکرد و الزامات مدل های ارزیابی عملکرد نموده است.   یافته ها : چارچوب مفهومی ارزیابی عملکرد در شرکت ها، در ابتدا محرک هایی را که منجر به ظهور پدیده ارزیابی عملکرد شده اند، شناسایی می کند. در گام بعدی، طرح کلان ارزیابی عملکرد در قالب سه مرحله هدف گذاری، شاخص گذاری و ارزیابی و گزارشگری ارائه شده است. در این چارچوب، نتایج و پیامدهای مطلوب و نامطلوب نظام ارزیابی عملکرد و همچنین عوامل تأثیرگذار بر آن ارائه شده اند. سپس بر اساس چارچوب مفهومی حاصل شده، چک لیست موارد قابل توجه در طراحی و ارزیابی مدل های ارزیابی عملکرد ارائه شده است.   نتیجه گیری: با عنایت به خلاء وجود چارچوب مفهومی ارزیابی عملکرد شرکت ها، از چارچوب مفهومی ارائه شده در این پژوهش و چک لیست مستخرج از آن می توان به عنوان راهنمای طراحی مدل های ارزیابی عملکرد و همچنین معیاری برای بررسی کامل بودن مدل های ارزیابی عملکرد موجود و پیاده سازی آن ها استفاده کرد.