عبدالرضا ایزدی

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان پشتیبانی نرم افزارهای آرشیوی دسترسی آزاد از استانداردهای فراداده ای توصیفی آرشیوی ادعا شده به وسیله آن ها، استانداردهای فراداده ای توصیفی و استاندارد توصیف منبع آرشیوی مناسب می باشد؛ تا مناسب ترین نرم افزار دسترسی آزاد از نظر استانداردهای فراداده برای استفاده در آرشیوهای داخلی مشخص شود. این پژوهش با سه روش مطالعه کتابخانه ای، پیمایش توصیفی و روش دلفی انجام گرفته است که ابزار گردآوری داده در هرکدام از روش ها به ترتیب، عبارتند از فیش برداری، سیاهه وارسی و پرسشنامه محقق ساخته. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 5 نرم افزار آرشیوی دسترسی آزاد می باشد که سعی بر سرشماری اینگونه نرم افزارها بوده است. یافته ها حاکی از آن است که نرم افزارهای ایکا اتم از پنج استاندارد و کالکتیو اکسس از چهار استاندارد پشتیبانی می کنند. همچنین با توجه در نظر داشتن سطح اتفاق نظر 80 درصد در روش دلفی، اعضای پانل دو استاندارد فراداده ای EAD و EAC-CPF را به عنوان مناسب ترین استانداردهای فراداده ای توصیفی و سه استاندارد ISAD، ISAAR و ISDF را به عنوان مناسبت ترین استانداردهای توصیف منبع جهت استفاده در نرم افزارهای آرشیوی، مناسب تشخیص دادند. نتایج این پژوهش، دو نرم افزار ایکا اتم و آرکاویست تولکیت را به عنوان مناسب ترین نرم افزارهای آرشیوی دسترسی آزاد از نظر میزان همخوانی با استانداردهای آرشیوی، جهت استفاده در مراکز آرشیوی داخلی، معرفی می کند.

هدف: تعیین میزان کلی رعایت استانداردهای ایزو در نشریه های علمی-پژوهشی فارسی در رشته کتابداری و اطلاع رسانی. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی از نوع توصیفی. داده ها با استفاده از سیاهه وارسی از صفحه های عنوان، فهرست مندرجات، عناوین مکرر، پانویس ها، چکیده ها، اطلاعات صفحه اول مقالات در نشریه، ساختار استناد به منابع، و فهرست منابع در 9 نشریه ایرانی گردآوری شده است. یافته ها: میانگین میزان همخوانی در 9 نشریه مورد بررسی 42/63 بود. نشریه گنجینه اسناد با 31/72 درصد بیشترین میزان همخوانی را نشان داده است. میزان رعایت استانداردها نسبت به قبل بیشتر شده است.

امروزه با توجه به پیشرفت های حاصل شده در عرصه فناوری، گوشی های هوشمند تلفن همراه نیز به عنوان یکی از ابزارهای دسترسی به اطلاعات مطرح می شوند؛ در همین راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی رفتار اطلاع جویی دانشجویان مقطع دکترا دانشگاه شهید چمران اهواز در محیط گوشی های هوشمند تلفن همراه می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که با روش پیمایشی اجرا شده است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را 285 نفر از دانشجویان مقطع دکترا دوره روزانه که در سال 1395 در دانشگاه شهید چمران اهواز مشغول به تحصیل هستند، تشکیل می دهد. یافته ها حاکی از آن است که مهمترین انگیزه دانشجویان، برای استفاده از گوشی های هوشمند تلفن همراه حضور در شبکه های اجتماعی، گفتگو کردن (chat)، تماس صوتی و دسترسی به اینترنت می باشد. همچنین برای مرور اخبار، جستجوی اطلاعات جهت تحقیقات دانشگاهی و خواندن کتاب و مقالات الکترونیکی بعد از رایانه های کیفی، گوشی های هوشمند تلفن همراه پرکاربردترین ابزار می باشند. نتایج نیز به این نکته اشاره دارند که مهمترین مزایای استفاده از گوشی های هوشمند تلفن همراه، تبادل مستمر اطلاعات، دسترسی فوری به اطلاعات از هر نقطه، امکان انجام چند کار به صورت همزمان و جستجوی سریع اطلاعات می باشد.

هدف: رایانش ابری یکی از اشکال نوین ارائه خدمات اطلاعاتی است که طی سال های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. به منظور بهره برداری از زیرساخت ها و خدمات رایانش ابری در مراکز آرشیوی، نیاز است تا با ارائه مدل هایی، خدمات و برنامه های کاربردی این مراکز، در فضای ابری مستقر شوند؛ بنابراین هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدلی مفهومی جهت طراحی و پشتیبانی از پیاده سازی رایانش ابری در مرکز آرشیو ملی ایران است. روش شناسی: رویکرد پژوهش حاضر ترکیبی است و در آن از روش های کتابخانه ای، فراترکیب و پیمایشی استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای و فراترکیب فیش برداری؛ و در روش پیمایش پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری شامل خبرگان موضوعی که دارای تجربه یا تخصص در زمینه موضوعات آرشیوی و رایانش ابری یا هر دو حوزه هستند می باشد که با روش نمونه گیری گلوله برفی انجام شده است. یافته ها: یافته ها حاکی از شناسایی 59 مؤلفه در 11 بعد کلی است که پس از تأیید توسط خبرگان موضوعی به ارائه مدل پیشنهادی منتج شد. نتایج: نتیجه پژوهش ارائه مدلی در دو بخش کلی، واسط کاربری مبتنی بر وب و ابر خصوصی است که ابر خصوصی دارای معماری 5 لایه که شامل لایه های تعامل، مدیریت، امنیت، فراداده و زیرساخت است.

هدف: یکی از امکانات فراهم شده برای ایمن نگه داشتن کودکان در محیط آنلاین، به کار بردن ابزارهای جستجویی است که وب سایت ها را به منظور تناسب سنّی، غربالگری می کنند. هدف پژوهش حاضر، مقایسه و ارزیابی موتورهای جستجوی کودکان از نظر امکانات جستجو، واسط کاربری و نمایش اطلاعات است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و با روش پیمایشی اجرا شده است. برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 19 موتور جستجوی مطرح مخصوص کودکان است که در متون به آنها اشاره شده است. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که موتورهای جستجوی Boolify و KidzSearch به میزان80% و موتورهای جستجوی Safe Search Kids با میزان 5/72 % بیشترین میزان همخوانی با معیارهای در نظر گرفته شده برای یک موتور جستجوی کودکان را دارا هستند. نتایج: نتایج نیز موتورهای جستجوی Boolify، KidzSearch، Safe Search Kids، KidRex و Kid's Search را مناسب ترین موتورهای جستجو برای کودکان ایرانی و فارسی زبان معرفی می کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر مشخص کردن نرم افزارهای ذخیره سازی مبتنی بر ابر که دارای قابلیت آرشیوی هستند و بررسی میزان امکانات و ویژگی های آن هاست تا مناسب ترین نرم افزار از نظر دارا بودن امکانات مشخص شده و به مراکز آرشیوی داخلی معرفی شود. روش شناسی: این پژوهش با دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایش توصیفی انجام شده است که ابزار گردآوری داده در هرکدام از روش ها به ترتیب، عبارتند از فیش برداری و سیاهه وارسی محقق ساخته. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 22 نرم افزار ذخیره سازی مبتنی بر ابر که قابلیت آرشیوی دارند می باشد که بر اساس شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که نرم افزارهایی که قابلیت چند سکویی دارند مزایایی زیادی هم برای کاربران و هم برای طراحان نرم افزار دارند و بیشترین ضعف نرم افزارهای پژوهش حاضر در زمینه سکوی ارائه نرم افزار، مربوط به سکوهای سیستم عامل IOS و سیستم عامل Android می باشد. در زمینه ویژگی های فضای ذخیره سازی ابری نرم افزارها نیز ویژگی های رمزنگاری، اشتراک گذاری پرونده ها، کنترل دسترسی و پشتیبان گیری بیشترین میزان پشتیبانی را داشتند؛ همچنین بیشترین ضعف نرم افزارهای جامعه آماری در این زمینه نیز ضعف در ویژگی کنترل نسخه است. نتایج: نتایج این پژوهش، دو نرم افزار X Cloud و luckycloud را به عنوان مناسب ترین نرم افزارهای ذخیره سازی مبتنی بر ابر که دارای قابلیت آرشیوی، جهت استفاده در مراکز آرشیوی داخلی، معرفی می کند.

هدف: اساساً استاندارد مقوله ای است که به کنترل فعالیت یا محصول کمک می کند. وجود استانداردها سبب ایجاد هماهنگی و یکدستی در یک یا چند بخش می شود. استاندارد فراداده ای نیز گونه ای از استانداردها می باشد که در نوع خود باعث ایجاد یکدستی و هماهنگی می شود. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی استانداردهای آرشیوی در نرم افزارهای آرشیوی داخلی و خارجی دسترسی آزاد می باشد، تا مناسب ترین استانداردهای فراداده توصیفی و توصیف منبع جهت استفاده در این نرم افزارها و همچنین میزان پشتیبانی نرم افزار ها از این استانداردها مشخص شود. روش شناسی: رویکرد پژوهش حاضر ترکیبی است و در آن از روش های کتابخانه ای، دلفی و پیمایشی توصیفی استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای، فیش برداری؛ در روش دلفی پرسشنامه و در مرحله پیمایش، سیاهه وارسی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل نرم افزارهای آرشیوی دسترسی آزاد خارجی، نرم افزارهای آرشیوی داخلی و نرم افزارهای کتابخانه ای داخلی که مواد آرشیوی را پوشش می دهند و از استانداردهای فراداده ای نیز پشتیبانی می کنند می باشد که در مجموع 11 نرم افزار شناسایی شد. یافته ها: حاکی از آن است که پنج استاندارد EAD، EAC-CPF، ISAAR ، ISAD و ISDF توسط اعضای پانل دلفی به عنوان مناسب ترین استانداردهای آرشیوی جهت استفاده در نرم افزارهای آرشیوی، مناسب تشخیص داده شدند. همچنین نرم افزارهای آرکایویست تولکیت، ایکا اتم و آرکن از نظر میزان پشتیبانی از استانداردهایی که مناسب تشخیص داده شدند، به عنوان مناسب ترین نرم افزارهای آرشیوی شناخته شدند. نرم افزارهای داخلی بیشترین میزان همخوانی را با نواحی شرح شناسه،کنترل و دسترسی و یادداشت ها دارند.