جواد پورعباسی

میزان توسعه و تعالی یک جامعه به میزان اهمیت علم در آن جامعه وابسته است. در قرن حاضر به لطف ظهور فناوری های اطلاعات و ارتباطات سرعت تولید و انتشار علم رشد چشمگیری پیدا نموده است. اصطلاح علم الکترونیکی اشاره به این تحولات در دنیای علم دارد. از یک سو پیشرفت جامعه در گرو تولید و انتشار علم است و از سویی دیگر استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات برای تولید علم ضروری است. به همین منظور در این پژوهش برای نخستین بار در جامعه علمی ایران موضوع علم الکترونیکی موردبررسی قرار گرفت. بنابراین در این مقاله به سبب جدید بودن موضوع، پس از معرفی علم الکترونیکی، یک معماری سرویس گرا برای آن ارائه می شود. معماری سرویس گرا بر پایه سه رکن اساسی علم الکترونیکی یعنی داده، محاسبات و ارتباطات شکل گرفته است. هر یک از این ارکان خود دارای مؤلفه هایی هستند. این مؤلفه ها و اجزای معماری پیشنهادی با توجه به ویژگی هایی که نویسندگان دیگر برای معماری علم الکترونیکی در نظر گرفتند استخراج می گردد. پس از به دست آمدن مؤلفه ها، روابط منطقی بین آن ها ترسیم می شود. این مؤلفه ها در ارتباط و تعامل با یکدیگر، تولید و انتشار علم را تسهیل می نمایند. درنهایت برای درک بهتر روابط بین اجزای معماری پیشنهادی و تعامل آن ها، یک مورد کاوی موردبررسی قرار می گیرد.

نقش محیط های علمی و ضرورت بررسی و مدیریت تبادلات علمی میان آنها در عصر ارتباطات، امری انکارناپذیر است. محیط های علمی بسیاری در سطح ملی و بین المللی وجود دارد که علاوه بر ارتباطات علمی داخلی، نیاز به برقراری ارتباط با سایر جوامع علمی دارند. بدین منظور و بر اساس منافع مشترکی که میان این محیط های علمی وجود دارد همکاری های علمی میان آنها شکل می گیرد. از طرف دیگر، از آنجا که این تبادلات در محیط علم الکترونیکی انجام می شود تدوین یک معماری که تبادلات میان محیط های علمی را نشان دهد کار بررسی آن را ساده تر می سازد. در این مقاله، با توجه به نیاز روزافزون به ارائه راهکاری برای مدیریت همکاری های علمی در سطح بین المللی، یک معماری سرویس گرا برای مدیریت همکاری علمی در محیط علم الکترونیکی ارائه شده است. همچنین برای نشان دادن بهتر ارتباط اجزاء معماری با یکدیگر، نمودار توالی زبان مدل سازی سیستم طراحی گردیده است. از آنجا که معماری شبکه همکاری علمی در محیط علم الکترونیکی برای حالات کلی ارائه شده دو مورد کاوی نیز بیان و معماری متناسب با آنها مورد بررسی قرار می گیرد.