ناصر نوری

ایران کشوری چندقومی است و زبان ترکی آذربایجانی با جمعیت گویشور زیاد، یکی از مهم ترین زبان ها در کشور است. با این حال پژوهشِ جامعه شناختیِ جامعی، که وضعیت و موقعیت این زبان را بررسی کند، انجام نگرفته است. تحقیقاتِ انجام شده درباره سایر زبان ها و گویش های ایران، از جمله بلوچی، مازندرانی، بختیاری، و گیلکی نشان می دهد که بیشتر آنها در معرض خطر زوال و انحطاط قرار دارند. با درنظرگرفتنِ چنین وضعیتی، به نظر می رسد که، علیرغم جمعیتِ گویشور زیاد، زبان ترکی آذربایجانی نیز شرایط مشابهی داشته باشد و زبان فارسی، زبان مسلط و با منزلتِ کشور، جایگاهِ فعلیِ زبان ها و گویش های ایران را بیش از پیش متزلزل خواهد کرد. برای تعیین صحت یا سقم چنین فرضیه ای، پرسش نامه هایی بین180 زن و مرد، که به صورت تصادفی از مناطق مختلف سه شهر تبریز، اهر و مرند انتخاب شده بودند، جهت پاسخ گویی به 44 سؤال برای بررسی تأثیر عوامل مهاجرتِ برون قومی (مهاجرت به مناطق فارس نشین) و ازدواجِ بین قومی، در میزان مخاطره یا ایمنیِ زبان ترکی آذربایجانی، توزیع گردید. تحلیل آماریِ داده های پرسش نامه ها حاکی از آن است که این عوامل تأثیر بسیار منفی در این زبان داشته و باعث قطع انتقالِ بین نسلیِ زبان-که مهم ترین عامل و رمز بقای یک زبان محسوب می شود- در خانواده های مهاجران می گردد.

این پژوهش میزان آشنایی و برداشت دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های زبان انگلیسی در ایران را از مصادیق سرقت علمی و رابطه آن با اعتقادات فرهنگی و مذهبی را بررسی کرده است. با وجود مطالعاتی چند در سایر کشورها، فقدان پژوهش های مربوط به ارتباط فرهنگ و مذهب با سرقت علمی در ایران، انجام پژوهش حاضر را توجیه پذیر می کند. شرکت کنندگان 173 دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری رشته های آموزش زبان انگلیسی، ادبیات انگلیسی و مترجمی زبان انگلیسی بودند که به روش نمونه گیری مبتنی بر دسترسی به پرسش نامه محقق ساخته که پایایی و روایی آن شده بود، پاسخ دادند. یافته ها نشان داد که میزان آشنایی با مصادیق گوناگون سرقت علمی در بین دانشجویان بالاست. تحلیل واریانس دوسویه نشان داد که اعتقادات فرهنگی و مذهبی در میزان درک و آشنایی از جدیت و شدت مصادیق گوناگون سرقت علمی دانشجویان مرد و زن تفاوت معناداری ایجاد نمی کند. علاوه بر این، تأثیر اعتقادات فرهنگی و مذهبی در درک و آشنایی از سرقت علمی در دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری قابل توجه نبود. این یافته ها می تواند برای پژوهشگران و دانش آموختگان رشته زبان انگلیسی، کاربردهای نظری و عملی داشته باشد.

در این پژوهش، وضعیتِ جامعه شناختیِ کرینگانی ازمنظرِ حوزه های مورد کاربرد زبان و همچنین نگرش گویشوران نسبت به این گونه زبانی بررسی شده است. زبانِ اکثریتِ جمعیتِ آذربایجان، ترکیِ آذربایجانی است. زبانِ اقلیتِ مهاجرِ کرینگانی در تماس با زبان ترکی شرایط خاصِ جامعه شناختیِ زبانی ایجاد کرده است. 49 نفر کرینگانی با نمونه برداریِ مرحله ای جهت پاسخ به سؤالات پرسشنامه به عنوان ابزارِ گردآوریِ اطلاعات از مناطق مختلف انتخاب شدند. اطلاعات توصیفی مثل فراوانی، درصد و توزیع پاسخ دهندگان و پاسخ ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخۀ 21 برای بررسیِ مواردِ کاربردِ کرینگانی و همچنین نگرش گویشوران نسبت به این گونۀ زبانی استخراج شده است. یافته ها نشان می دهد که گرچه کرینگانی در بعضی حوزه های خصوصی مثلاً در ارتباط با بعضی اعضای خانواده کم وبیش استفاده می شود، در سایر حوزه ها حتی حوزه های غیرضروری مثلاً در رابطه با خواهر و برادر کرینگانی، این گونۀ زبانی وضعیت پایدار و ایمنی ندارد. اکثر گویشوران نگرش مثبت نسبت به زبان قومی نشان داده اند. حمایت لفظی و نگرش مثبت به زبان از یک سو و استفادۀ محدود و محدودتر از این زبان حتی در بعضی حوزه های خصوصی با هم زبانانِ کرینگانی از سوی دیگر، تناقض آمیز هست و موضوعی است که نیاز به کنکاش بیشتری دارد.