کیانوش گنجی

نهادهای بین المللی، خروج حسابرسان از حرفه حسابرسی را یکی از چالش های بزرگ این حرفه مطرح کرده اند. در ایران نیز طبق اطلاعات دریافتی از سازمان بورس و اوراق بهادار تهران و تا پایان سال 1397، دوره ماندگاری حسابرسان شاغل در موسسات معتمد سازمان بورس571 روز بوده که نسبت به ارقام جهانی بسیار نگران کننده است. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی عوامل موثر بر تمایل خروج حسابرسان از حرفه حسابرسی است. در راستای دستیابی به این هدف، پژوهش حاضر با استفاده از استراتژی نظریه داده بنیاد چندگانه به تحلیل داده های حاصل از مرور نظام مند پیشینه پژوهش و نیز مصاحبه با 18 نفر از خبرگان حرفه حسابرسی پرداخته، که به صورت غیراحتمالی و هدفمند با استفاده از روش گلوله برفی مورد انتخاب واقع شدند. نهایتاً مدل توسعه یافته مشتمل بر چهار دسته شرایط (مشتمل بر مقوله های عوامل فردی، عوامل شغلی، پیوندهای درون سازمانی، ویژگی های موسسات، جو سازمانی ادارک شده، نگرش های شغلی/سازمانی، حق الزحمه حسابرسی، پیشرفت در کارراهه حرفه ای)، بستر (مشتمل بر عوامل در سطح کلان و در سطح حرفه)، کنش ها و پیامدها ارائه و مفهوم سازی گردید.

در مشاغل مبتنی بر کار گروهی، از جمله حرفه حسابرسی، محیط فعالیت کارکنان اهمیت فراوانی دارد. از دسته عوامل مهم و مؤثر بر محیط کاری کارکنان، احساس تبعیض جنسیتی است. در این پژوهش، تأثیر عوامل فردی و سازمانی در مؤسسه های حسابرسی بر احساس تبعیض جنسیتی حسابرسان زن و همچنین پسایندهای آن به صورت نگرشی و رفتاری، بررسی شده است. این پژوهش از دسته پژوهش های پیمایشی به شمار می رود که به روش همبستگی اجرا شده است. داده های این پژوهش به کمک 136 پرسشنامه برخط که توسط حسابرسان زن شاغل در مؤسسه های حسابرسی تکمیل شده بود، به دست آمد و با روش مدل سازی معادلات ساختاری تجزیه وتحلیل شد. نتایج پژوهش حاکی از این است که حسابرسان شاغل در مؤسسه هایی با شرایط سازمانی و عوامل فردی مستحکم تر، سطح کمتری از تبعیض جنسیتی را احساس می کنند. افزایش این احساس تبعیض در حسابرسان، موجب می شود که از رفتارهای شهروندی سازمانی خود در سازمان بکاهند یا رفتار انحرافی سازمانی را در پیش بگیرند و در نهایت انگیزه خروج از مؤسسه را در ذهن خود بپرورانند.

تئوری های موجود دو پیش بینی متناقض در ارتباط با رقابت پذیری صنایع و حق الزحمه حسابرسی شرکت ها ارائه می دهند. رقابت پذیری صنایع از یک طرف مسائل نمایندگی بین مدیران و سهامداران شرکت ها را کاهش داده و دقت صورت های مالی را افزایش می دهد. بنابراین ریسک ارزیابی شده حسابرسی توسط حسابرسان را کاهش داده و حسابرسان تمایل دارند برای شرکت هایی که در صنایع رقابتی فعالیت می کنند حق الزحمه کمتری را صورتحساب کنند. از طرف دیگر، رقابتی بودن صنایع می تواند ارزیابی حسابرسان از ریسک تجاری صاحبکار را افزایش دهد. بنابراین انتظار می رود که با افزایش میزان رقابت پذیری در صنعت حق الزحمه حسابرسی افزایش یابد. مطالعه حاضر به صورت تجربی و با استفاده از اطلاعات 96 شرکت 1394 تأثیر انحصار یا رقابت صنعت بر قیمت گذاری - پذیرفته شده در بورس تهران طی بازه زمانی 1388 خدمات حسابرسی مستقل را بررسی کرده و نشان می دهد که بین حق الزحمه حسابرسی و رقابت پذیری صنایع رابطه منفی و معناداری وجود دارد. به بیانی دیگر حسابرسان برای آن دسته از صاحبکاران خود که در صنایع با درجه رقابت پذیری بالا فعالیت می کنند حق الزحمه کمتری صورتحساب می نمایند

از آن جا که فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تار و پود سازمان ها به صورت جدا نشدنی تنیده شده است، سؤالات تحقیقاتی پیچیده تری در اذهان پدیدار شده است. این مقاله کاربرد چارچوب تحقیق سیستم های اطلاعاتی سازمانی را در حسابداری تشریح می کند. این چارچوب پیچیدگی های زنجیره ارزش حسابداری و موضوعات کاربردی مرتبط، جهت تحقیق را مشخص می کند. در این مقاله به کارگیری این چارچوب با مثال هایی که انتظام های حسابداری گوناگون را با روش های مختلف تحقیق تجمیع می کند، تشریح می شود و با استفاده از تعدادی از مطالعات پیشین، نشان داده می شود که چگونه علم، داده های آرشیوی و پارادایم های تحقیقات رفتاری با یکدیگر کار می کنند تا تئوری ها را بهبود بخشند و عملکرد را اطلاع رسانی کنند. همچنین، چگونگی جهت دهی این چارچوب به تحقیقات آینده برای ظهور موضوعات عملکردی تشریح می شود.