سید محمد میرتقیان رودسری

هم افزایی گردشگری و فضاهای مجازی مانند شبکه های اجتماعی، به یک فراجریان تبدیل شده است؛ تا جایی که به میزان غیرقابل باوری این دو به هم وابسته اند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رفتار وفاداری الکترونیکی گردشگران در این فراجریان و عوامل موثر بر آن است. جامعه ی آماری پژوهش، گردشگران کاربر در سایت های شبکه ی اجتماعی هستند. نمونه ی آماری 1599 نفر تعیین گردید. از پرسشنامه ی الکترونیکی برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده ها از طریق بسته های نرم افزاری SPSS25 و Lisrel8.5 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاکی از تایید تاثیر محیط خدمات الکترونیکی بر اعتماد، رضایت، تعهد و وفاداری الکترونیکی است. همچنین اعتماد الکترونیکی بر رضایت و وفاداری الکترونیکی تاثیرگذار بوده است. به علاوه رضایت الکترونیکی بر تعهد و وفاداری الکترونیکی تاثیر داشته است. مبتنی بر یافته ها، می توان پیشنهاد کرد که شبکه های اجتماعی توجه بیشتری به عناصر محیط خدمات الکترونیکی مانند جذابیت دیداری، ارزش سرگرم کنندگی، قابلیت استفاده، سفارشی-سازی/شخصی سازی و تعاملات داشته باشند. همچنین، پیشنهادهای کاربردی دیگری ارائه گردید.

زمینه و هدف: در روند تحولات پرشتاب جهان، گردشگری، دیگر فقط سیر آفاق، عبرت گیری و تجربه اندوزی اخلاقی نیست، بلکه به مثابه پدیده ای معناساز بر اساس درک و فهم کنشگران از آن، ذیل زمینه مندی اقتصادی-فرهنگی در هر جامعه تعریف می شود. تنوع و تعدد کنشگران و زمینه های شکل گیری گردشگری، منجر به شکل گیری تعاریف رنگارنگی از گردشگری شده است. در بررسی تعاریف موجود، مشخصه ها و ویژگی هایی از گردشگری استخراج شد که تحت عنوان اصول بنیادی و مطلوب گردشگری تقسیم بندی می شدند، اما هیچ یک از تعاریف، این اصول و ویژگی ها را به طور هم زمان در بر نمی گرفتند. با وجود این، حتی اگر تعریفی، همه آن ها را شامل شود، ویژگی های ضروری دیگری برای درک و توصیف گردشگری به عنوان یک فعالیت چندبُعدی وجود دارند که ضروری هستند، اما کنار گذاشته یا نادیده گرفته شدند. هدف اصلی این پژوهش، استخراج و استقرای ویژگی های کنار گذاشته یا نادیده گرفته شده گردشگری به منظور بازتعریف آن است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، توصیفی-اکتشافی، از نظر مخاطب، یک پژوهش بنیادی و بر اساس نحوه گردآوری داد ه ها از نوع پژوهش آمیخته (کمّی-کیفی) است. یافته ها: یافته ها در قالب تعاریف و ویژگی های موجود گردشگری (تز)، ویژگی های نادیده گرفته شده گردشگری (آنتی تز) و تفسیر و ترکیب ویژگی های موجود و نادیده گرفته شده گردشگری و بازتعریف آن (سنتز) گزارش شدند. نتیجه گیری و پیشنهادات: به عنوان نتیجه مهم این پژوهش، برای تعریف نمودن گردشگری، ابتدا می بایست آبشخور فلسفی و رویکردی تعریف و جایگاه آن در نظام ارزشی جامعه مشخص گردد؛ اینکه عرضه محور، تقاضامحور و یا کل گرایانه است. همچنین در درون هر رویکرد نیز باید ویژگی های کامل آن رویکرد لحاظ شود. برای این کار می توان مفاهیم را مقوله بندی و عنصرسازی نمود تا تعریف در دل کلمات و مفاهیم گم نشود و سپس در یک پیوست، مقوله ها و عناصر را تشریح نمود. نوآوری و اصالت: با ترکیب تعاریف موجود و عناصر شناسایی شده جدید، با تأکید بر اینکه "گردشگری، گردشگری است"، بازتعریفی از گردشگری ارائه گردید.

محیط پویای صنعت گردشگری و نیز تغییرات آنی تقاضای گردشگران، لزوم ارایه ی خدمات و محصولات خلاقانه را بسیار حیاتی نموده است. پژوهش حاضر با هدف بسط و ارزیابی مدل 4پی (افراد، فرآیند، مکان و محصول) در زمینه ی خلاقیت فعالان صنعت گردشگری صورت پذیرفت. این پژوهش کاربردی، کمّی و پیمایشی می باشد. جامعه ی آماری پژوهش شامل فعالان صنعت گردشگری در شهرستان رامسر به تعداد 1009 نفر بوده است. روش نمونه گیری، تصادفی ساده بود و حجم نمونه از طریق جدول مورگان، 278 نفر محاسبه شد. پس از توزیع 350 پرسشنامه ، تعداد 324 پرسشنامه ی قابل استفاده جمع آوری گردید. بررسی فرضیه های پژوهش، از طریق تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار لیزرل 54/8 انجام شد. یافته ها نشان داد که تمام روابط علّی موجود در مدل 4پی خلاقیت (تاثیرات افراد بر مکان، افراد بر فرآیند، مکان بر محصول و فرآیند بر محصول) معنادار بوده و تمامی فرضیه ها تایید شدند. بر اساس یافته ها، می توان نتیجه گرفت که لزوم ایجاد یکپارچگی در ویژگی های خلاقیت (افراد، مکان، فرآیند و محصول) صنعت گردشگری ضروری بوده و تاکید بر عامل افراد خلاق و شناسایی آنها در هنگام جذب و استخدام حیاتی تر می باشد؛ زیرا آنها، زمینه ی بروز مکان کاری خلاق، فرآیند کاری خلاق و در نتیجه محصول خلاق را فراهم می سازند.

مدیریت و حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس از طریق فرآیند «شناسایی، ارزیابی، مستندسازی و ثبت، آگاهی افزایی، احیا، ارتقا و انتقال جنبه های میراث در همه نمودهای آن» صورت می پذیرد. با توجه به غنای کشور ایران از نظر وجود میراث ناملموس، هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل توزیع فضایی میراث فرهنگی ناملموس در ایران در راستای حفاظت و توسعه میراث فرهنگی کشور است. با بررسی اسناد مربوطه و استخراج اطلاعات از دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی به عنوان تنها مرجع معتبر موجود در این زمینه، پایگاه داده ای از موقعیت های جغرافیایی میراث ناملموس در ایران شکل گرفت و از طریق سامانه اطلاعات جغرافیایی، توزیع فضایی میراث ناملموس تحلیل گردید. یافته ها حاکی از آن است که به طورکلی تاکنون 1065 میراث ناملموس در ایران ثبت شده است و بیشترین تعداد ثبت شده مربوط به گونه "مهارت در هنرهای دستی و سنتی" و کمترین آن مربوط به "سنت ها و نمودهای شفاهی شامل زبان (رسانه میراث)" بوده است. همچنین استان سمنان با 66 اثر ثبتی (7%)، بیشترین تعداد و استان قم با 14 اثر (% 4/1)، کمترین میزان ثبت را داشتند. به علاوه، در گونه میراث ناملموس"دانش و رفتارهای وابسته به طبیعت و کیهان"، سه استان و در گونه میراث "سنت ها و نمودهای شفاهی شامل زبان (رسانه میراث)"، 12 استان وجود دارند که هیچ میراث مرتبطی را ثبت نکرده است. می توان این نتیجه را گرفت توزیع فضایی میراث ناملموس در ایران نامتعادل است و مدیریت و حفاظت از میراث ناملموس در اولویت سیاست گذاران این حوزه نبوده و رویکردشان منفعلانه می باشد. در انتها، مبتنی بر یافته ها و نتایج، پیشنهادهای نظری و کاربردی ارائه گردید.

در تحقیق حاضر، با توجه به اهمیت نقش رهبران در فرایند سیاست گذاری، به تحلیل دیدگاه های مقام معظم رهبری در عرصه گردشگری پرداخته شده است. روش تحقیق به شیوه کیفی مبتنی بر تحلیل محتوا با رویکرد نظریه داده بنیاد کلاسیک بوده است. پس از انجام تحلیل با رویکرد نظریه داده بنیاد کلاسیک، گفتمان گردشگری مبتنی بر ایدئولوژی مقام معظم رهبری تبیین شد. ابعاد این مدل عبارت هستند از «جاذبه های طبیعی و فرهنگی، منابع منحصر به فرد، مسیر انتقال و حمل ونقل گردشگری به منزله "عوامل پیش ران"»، «توسعه جغرافیامند و بازاریابی مقصد به منزله "هماهنگ سازها"»، «توانمندسازی حرفه ای و علمی و نیز کیفی سازی و استانداردسازی خدمات به منزله "چارچوب سازها"» و «تعالی و پایداری به منزله "پیامد"». بارزترین دیدگاه مقام معظم رهبری درخصوص گردشگری «در اولویت بودن موضوع گردشگری در توسعه» است. علاوه بر این، تأکید یکپارچه رهبری بر «توجه به همه نقاط و منابع بالقوه گردشگری» حکایت از دیدگاه نظام مند و فعالانه ایشان و حاکمیت بر توسعه گردشگری است. لذا، توجه به دیدگاه های ایشان، نه تنها چگونگی مواجه و اولویت گذاری در عرصه سیاست گذاری گردشگری را به خوبی تبیین می کند، بلکه توصیه هایی کاربردی در عرصه را عمل نیز ارائه می دهد.

زمینه و هدف : تحلیل عاملی اکتشافی (EFA)، به یکی از پرکاربردترین روش های آماری چندمتغیره در پژوهش های کاربردی در بسیاری از حوزه ها از جمله گردشگری و میهمان نوازی تبدیل شده است. هدف مطالعه حاضر، شناسایی دلایل کاربست EFA، خطاهای رایج و به طور کلی آسیب شناسی استفاده از این روش در مطالعات گردشگری و میهمان نوازی می باشد. روش شناسی : روش پژوهش حاضر بر مبنای هدف، اکتشافی-توصیفی بوده است. حجم نمونه، 66 مقاله منتشر شده از 7 نشریه علمی گردشگری بودند. بررسی مقالات از طریق تحلیل توصیفی (فراوانی و درصد) با استفاده از نرم افزار SPSS26 و Excel انجام پذیرفت. یافته ها : بررسی ها نشان داد، در حدود 4% از پژوهش های منتشر شده در نشریات گردشگری از EFA استفاده می کنند و بیشترین گرایش تخصصی پژوهشگران جغرافیا است. از میان مراحل 5گانه ی انجام EFA، به ترتیب بیشتر به کمتر، مراحل حفظ عامل، استخراج عامل، چرخش عامل، غربالگری و کیفیت داده ها، و تفسیر-نامگذاری، گزارش نشده، نادیده گرفته شده و یا انجام نمی شوند. نتیجه گیری و پیشنهادات : علیرغم سهولت انجام EFA به دلیل وجود نرم افزارهای مختلف، مراحل و مفروضات اساسی EFA، به طور منظم و دقیق در پژوهش های گردشگری و میهمان نوازی گزارش نمی شود یا نادیده گرفته می شود که قطع به یقین می تواند تضمین اعتبار پژوهش های گردشگری را زیر سوال ببرد. نوآوری و اصالت : ضمن اینکه پژوهش برای اولین بار در حوزه ی پژوهش های گردشگری انجام شده است، بر اساس یافته ها و نتایج، یک جعبه ی ابزار با عنوان "فهرست نظارت" در سه فاز پیش تحلیل، تحلیل و پساتحلیل برای اطمینان از انجام و گزارش مراحل EFA برای پژوهشگران و ارزیابان پژوهش ها، طراحی و پیشنهاد گردید.