نرگس قدسیان

هدف پژوهش حاضر تعیین مؤلفه های فرهنگ سازمانی آموزش و پرورش بوده است. این تحقیق از نوع زمینه یابی بوده که در آن از رویکرد استقرایی و روش کیفی نظریه پردازی داده بنیادِ چندگانه، با استفاده از مصاحبه ی مسئله محور با کاربرد الگوی شاین برای سنجش فرهنگ، استفاده گردیده است. پس از تحلیل داده ها، الگوی فرهنگ سازمانی آموزش و پرورش در سه بُعدِ «انطباق بیرونی» با چهار شاخص یادگیریِ سازمانی، مشتری مداری، چشم انداز، و پیشرو و فعّال؛ «هماهنگی درونی» با چهار شاخص دانش گرایی، مشارکت قانونمند، ارزش های محوری، نگاه سرمایه ای به انسان و «روابط انسانی» با چهار شاخص کرامت ذاتی و اکتسابی، انگیزه، منافع ملی، رشد و تعالی؛ با مرکزیّت آموزه های دینی، «حیات طیّبه» طراحی گردید. برای تأیید این که یافته ها مستخرج از داده هاست، ضمن استفاده مبادی متعدد تولید داده ها، در مراحلِ کدگذاری، یافته ها به مصاحبه شوندگان بازخورد داده شده و عکس العمل و نظرات آنان لحاظ گردیده است. قابلیّت فهم و مفید بودنِ یافته ها از نظر خبرگان و اساتید دانشگاه تأییدگردیده.لذا الگوی ارائه شده از اتکاپذیری لازم برخوردار است.

پژوهش حاضر به منظور طراحی پرسشنامة فرهنگ سازمانی سازمان های آموزشی و سنجش اعتبار و پایایی آن انجام گرفت. پرسشنامة اولیه با مطالعات نظری و براساس الگوی فرهنگ سازمان های آموزشی (EOCM)، که حاصل پژوهشی کیفی توسط پژوهشگر بوده است، با 66 گویه طراحی شد. در اجرای آزمایشی 5 گویه به دلایلی از جمله کم بودن ضریب همبستگی (قطع 2 /0) حذف شد. در مرحلة نهایی، پرسشنامه با 61 گویه در جامعة آماری شامل 189 نفر کارکنان آموزش وپرورش استان خراسان جنوبی اجرا شد. مقدار 798 /0 KMO= و معناداربودن آزمون بارتلت 0001 /0 P= نشان دهندة توجیه پذیربودن اجرای تحلیل عاملی در این مطالعه بود. پایایی پرسشنامه با محاسبة آلفای کرونباخ با نرم افزارSPSS  و نیکویی برازش ساختار پرسشنامه و زیر مؤلفه های آن به روش محاسبة ضرایب تحلیل عاملی تأییدی و با نرم افزار Amos18 انجام گرفت. در مرحلة نهایی ضرایب همبستگی گویه ها و ضرایب عاملی، معیارِ حذف گویه ها ی نامناسب قرار گرفت. 5 گویه با ضریب همبستگی کمتر از 4 /0 و 2 گویه به دلیل کاهش یافتن تعداد گویه ها در شاخص و عدم کفایت برای تحلیل عوامل حذف شدند. یافته های مطالعة حاضرنشان داد پرسشنامه با 54 گویه با آلفای کرونباخ 97 /0 پایایی خوبی دارد و تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان دهندة برازش خوب ساختار پرسشنامه و الگوی نهایی (895 /0GFI= و 098 /0 RMSEA=) بود.

پژوهش حاضر باهدف تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی پنجم دبستان چاپ سال 1398 ازلحاظ میزان توجه به نقش زنان در مقایسه با مردان در خانواده و جامعه انجام گرفته است. پژوهش حاضر از نوع، کمی -کیفی و روش آن تحلیل محتوا می باشد. جامعه ی آماری شامل تمام کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم دبستان بوده و نمونه آماری برابر با جامعه آماری است. ابزار پژوهش چک لیست محقق ساخته است که اعتبار آن توسط اساتید این حوزه مورد تأیید قرار گرفت و جهت تحلیل داده ها از شاخص فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد. روایی محتوایی کدگذاری توسط دو پژوهشگر دیگر موردبررسی قرار گرفت و پایایی آن از روش توافق کدگذاران (ضریب هولستی) (80%) و بازنمایی (95%) برآورد شد. عمده ترین نتایج پژوهش بیانگر آن است که؛ 67% تصاویر مربوط به حضور مرد در خانواده و 33% تصاویر مربوط به حضور زن در خانواده است. از کل تصاویر مربوط به حضور در جامعه 80% مربوط به مردان و 20% آن متعلق به زنان است. از کل کلمات 73% کلمات مربوط به حضور مرد در خانواده و 27% کلمات مربوط به حضور زن در خانواده است. از کل کلمات مربوط به حضور در جامعه 97% آن گویای حضور مردان و 3% آن بیانگر حضور زنان در جامعه است. از کل جملات 50% جملات مربوط به حضور زن در خانواده 50% جملات مربوط به حضور مرد در خانواده و 83% جملات مربوط به حضور مرد در جامعه و 17% مربوط به حضور زن در جامعه است.

فرهنگ در سطح کلان از مباحث مطرح در حوزه ی سازمانی است و در سطح خرد، مطالعه آن در سطح مدرسه نیز قابل تعمق است. حاصل این شناخت ارتقای بینش مدیران برای تحقق بخشی اهداف آموزشی با استفاده از نقش فرهنگ است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر مقایسه ی فرهنگ سازمانی مدارس عادی و استعدادهای درخشان شهر بیرجند بر پایه الگوی دنیسون است. این پژوهش از نوع توصیفی- مقایسه ای و از نوع پژوهش های کاربردی است. برای انتخاب جامعه آماری در ابتدا از میان مدارس عادی شهر، یک دبیرستان پسرانه و یک دبیرستان دخترانه به صورت هدفمند انتخاب گردید. جامعه ی آماری را 65 نفر دبیران دبیرستان های عادی و 75 نفر دبیران دبیرستان های استعدادهای درخشان تشکیل داد. حجم نمونه جامعه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به ترتیب 46 و 55 نفر برآورد گردید. ابزار جمع آوری اطّلاعات، پرسش نامه ی استاندارد دنیسون بود که پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 84/0 برآورد گردید. یافته های تحقیق نشان داد که هر دو نوع مدارس از فرهنگ مطلوبی برخوردار بودند. از چهار مؤلفه ی الگوی مورد مطالعه، میانگین سه مؤلفه ی فرهنگیِ «درگیرشدن در کار»، «سازگاری» و «رسالت» در مدارس استعدادهای درخشان به طور معنی داری بیشتر بود (05/0>p). اما میانگین مؤلفه ی «انطباق پذیری» در دو گروه تفاوت معناداری نداشت (13/0 =p). هم چنین تفاوت میانگین شاخص های فرهنگی در ارتباط با شاخص های توانمندسازی، تیم گرایی، ارزش های بنیادین، توافق، هماهنگی و انسجام، اهداف و مقاصد، نیت و جهت راهبردی به استثنای شاخص های مشتری مداری (23/0 =P)، توسعه ی قابلیت ها (07/0 =P)، ایجادتغییر (46/0 =P)، یادگیری سازمانی (06/0 =P) و چشم انداز (07/0 =P)، در بین مدارس، معنی دار بوده است (05/0 >p).