سارا کهربایی

معنویت در محیط کار به ویژه در حوزه رهبری، چه از منظر نظری و چه کاربردی، رشد قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. در این راستا مقاله حاضر به بررسی و تعیین میزان اثر رهبری معنوی بر عدالت سازمانی با در نظر گرفتن نقش واسط سلامت معنوی پرداخت. نمونهآماری پژوهش را کارکنان شرکت الکتریک خودرو شرق به عنوان یکی از قطعه سازان بزرگ خودرو در شرق کشور به تعداد 234 نفر، به روش نمونه گیری تصادفی تشکیل داد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه و برای آزمون مدل معادلات ساختاری از نرم افزار پی.ال.اس استفاده به عمل آمد. یافته های حاصل از برازش مدل ساختاری نشان داد که اثر رهبری معنوی بر عدالت سازمانی تحت تأثیر متغیر سلامت معنوی قرار دارد، به نحوی که بدون وجود سلامت معنوی به عنوان متغیر واسط نمی توان تغییرات عدالت سازمانی را به طور معنی دار پیش بینی کرد.

ویژگی های جدید سازمان های کنونی باعث شده است، سازه سازمانی جدیدی تحت عنوان رفتارهای پیشگامانه مطرح و از اهمیت ویژه ای در حوزه رفتارسازمانی برخوردار شود. دلیل این اهمیت، تأثیری است که این سازه در افزایش اثربخشی فردی، تیمی و سازمانی داشته است. به رغم گسترش مطالعات در ارتباط با این سازه، مطالعات، پراکنده و فاقد یکپارچگی لازم است. در ارتباط با کاهش این شکاف، پژوهش حاضر با به کارگیری روش مرور نظام مند و با مراجعه به متون علمی منتشرشده در دامنه زمانی (2019- میلادی1985) کوشیده است ضمن وضوح بخشی مفهومی رفتارپیشگامانه، به احصای پیشایندهای مرتبط با این رفتار بپردازد. یافته ها به معرفی سه نوع پیشایند فردی، انگیزشی و زمینه ای همراه با متغیرهای تعدیل گر گروه واسطه انجامید. همچنین احصای پیشایندهای گروهی و سازمانی به عنوان عوامل اثر گذار بر رفتار فردی و متأثر از آن و بررسی رفتار پیشگامانه درقالب مطالعات طولی جهت استحکام بخشی به یافته های این مطالعه به عنوان جهت های آتی تحقیقات مطرح شد.

هدف این پژوهش، بررسی نقش اجرای قرارداد روان شناختی بر رفتار شهروندی سازمانی و با درنظرگرفتن نقش میانجی حمایت سازمانی درک شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را تمامی کارشناسان شرکت الکتریک خودروی شرق تشکیل داده اند که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 187 نفر، انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. روایی پرسشنامه ازطریق روایی سازه و محتوا و پایایی آن ازطریق ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار پی ال اس استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اجرای قرارداد روان شناختی بر رفتار شهروندی سازمانی تأثیر مثبت دارد. همچنین مشخص شد که تمام ابعاد اجرای قرارداد روان شناختی که عبارت است از: توسعه مسیر شغلی، محتوای شغلی و پاداش شغلی، تأثیر مثبت و معنی داری بر رفتار شهروندی سازمانی دارد و اجرای قرارداد روان شناختی ازطریق متغیر میانجی حمایت سازمانی درک شده تأثیر مثبت و معنی داری بر رفتار شهروندی سازمانی دارد.

ویژگی های جدید سازمان های امروز ی در کنار پرداختن به تحولات ساختاری و فرایندی به ایجاد سازه ها و مفاهیم نوین نیز منجر شده است. از جمله این مفاهیم می توان به معرفی سازه رفتار پیشگامانه اشاره داشت. پیشگام بودن مبین تلاش آغازگرانه برای ایجاد تحول در محیط کار، شغل و فرد برای دستیابی به آینده ای متفاوت توسط خود کارکنان یا افراد است. پژوهش حاضر به معرفی و آزمون الگویی از پیشایندهای فردی(شخصیت پیشگامانه) و زمینه ای(جوآغازگرانه، استقلال شغلی، رهبری تحول گرا) و متغیرهای واسط(شناختی- انگیزشی) در صنعت قطعه سازی خودرو پرداخته است. در این راستا با اتخاذ روش توصیفی-پیمایشی داده های 392 نفر از کارکنان در قالب نمونه گیری تصادفی طبقه ای مبنای پردازش واقع شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد استفاده به عمل آمد و روایی و پایایی آن به ترتیب از طریق تحلیل عاملی تاییدی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید شد . برای تحلیل داده ها و برازش الگوی پیشنهادی از معادلات ساختاری در قالب نرم افزار Amos استفاده به عمل آمد . نتایج نشان دادند پیشایندهای فردی و زمینه ای به طور مستقل و به واسطه ی حالت های انگیزشی- شناختی، منجر به  بروز رفتار پیشگامانه می شوند.