محمد شاهی

هدف این مقاله، بیان دیدگاه ابن سینا و جاحظ در باب اصول تربیت می باشد. این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد تحلیلی استنباطی انجام شده و با استفاده از منابع موجود و در دسترس به تحلیل و استنباط دیدگاه ابن سینا و جاحظ در باب اصول تربیت پرداخته است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که اصول تربیتی استنباط شده از اندیشه های ابن سینا و جاحظ، شباهت ها و تفاوت هایی دارد. از جمله این شباهت ها، می توان به مواردی همچون اصل توجه به تفاوت های فردی، توصیه به عقل گرایی، تغییرپذیری صفات، اعتدال در یادگیری، یادگیری مشارکتی، ایجاد شرایط مناسب برای یادگیری، تنظیم برنامه با توجه به مراحل رشد انسان و توجه به علاقه فراگیران در کسب علوم اشاره کرد. همچنین، تفاوت ها به این قرار است که ابن سینا به اصل خودشناسی و خودسازی، تربیت شغلی، توجه به صلاحیت و تخصص معلم و اصل توجه به امکانات در فرایند عمل تربیتی توجه اساسی داشته، اما جاحظ به آن توجه نکرده و از آن غافل مانده است.

هدف از نگارش مقاله، بیان دیدگاه امام رضا (ع) در باب روش های تربیت اخلاقی می باشد. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی و با روش تحلیلی- توصیفی به تحلیل روش های تربیت پرداخته است. روش های تربیت بدست آمده از آرای ایشان، به قرار ذیل می باشد: 1. روش های زمینه ساز: پرهیز از معاشرت با صاحبان رذائل، ایجاد فضای اخلاقی در جامعه، محبت و احسان، جذبه و آراستگی. 2. روش های آگاهی و بصیرت اخلاقی: الف) روش های آشنا کردن متربی با آموزه های اخلاقی: آموزش اصول و معیارهای اخلاقی، تبیین موانع رفتارهای اخلاقی و راه های غلبه بر آن، بیان عواقب و پیامدهای رفتارهای اخلاقی و ضد اخلاقی، بیان داستان های اخلاقی. ب) روش های پرورش تفکر اخلاقی: تشویق به تفکر در مسائل اخلاقی ، تشویق به تفکر قبل از اقدام به عمل، بحث و گفتگو در مسائل اخلاقی. 3. روش های پرورش گرایش ها و عادات مطلوب: میل و رغبت در برابر خوف و ترس، تحریک انگیزه های ایمانی، ارائه الگو، توصیه به تحمیل رفتارهای پسندیده بر نفس، امر به فضیلت ها و نهی از رذیلت ها، نظارت و مراقبت. 4. روش های اصلاح رذائل: شناخت روحیه متربی، اغماض و چشم پوشی، برخورد قاطع.

 هدف این پژوهش تطبیق شایستگی های کتاب اخلاق حرفه ای پایه ی دهم دانش آموزان استثنایی متوسطه ی حرفه ای، با منبع اصلی در فرهنگ دینی حاکم بر جامعه ی اسلامی قرآن کریم به روش تحقیق توصیفی تحلیلی (تحلیل محتوا) است. نتیجه این که برای هر شش شایستگی قصدشده در این کتاب (ارتباط، همکاری، مسئولیت پذیری، مدیریت منابع، امانتداری و درستکاری)، مصادیق و آیات بسیاری به دست آمد که چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم، همپوشانی بسیاری با مفاهیم قرآن را نشان می دهند. در واقع با رجوع به منبع اهداف که برنامه ی درسی ملی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است می توان چنین نتیجه گرفت که از آن جا که این کتاب در جریان تغییرات قصدشده ی نظام آموزشی، براساس سیاست ها و خواسته های این اسناد نگارش شده است و خود این اسناد بر بنیان های فکری اندیشه ی اسلامی و قرآنی تدوین شده اند، شواهد بسیاری در این زمینه و در جهت تأیید اهداف و انطباق با آیات قرآنی به دست آمده است. برنامه ی درسی جامع برای اخلاق حرفه ای در طول تمامی دوره های درسی نیاز است تا در طی همه ی سال های تعلیم متربیان و به صورت درهم تنیده و مستمر به اخلاق حرفه ای پرداخته شود.