وحید علیزاده طلاتپه

هدف: پژوهش حاضر، با هدف ارائه مدلی پویا از اثر متغیرهای حسابداری و اقتصادی، بر تصمیم های مالی مدیران با در نظر گرفتن خطاهای شناختی اجرا شده است. نقطه مغفول در پژوهش های حسابداری، بررسی اثر تشدید یا تقلیل سوگیری های شناختی مدیران بر میزان اثرپذیری شرکت ها از عدم قطعیت در محیط تجاری است که ضرورت انجام چنین پژوهشی را نشان می دهد. روش: از روش پویایی شناسی سیستم برای مدل سازی و بررسی چگونگی تعامل بین اجزا، بر اساس اطلاعات شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در بازه زمانی 9 ساله از سال1390 تا 1398 استفاده شده است. برای افق شبیه سازی، دوره 15ساله از سال 1398 تا 1404 در نظر گرفته شده است. یافته ها: عدم قطعیت ناشی از تورم بالاتر، موجب کاهش بیش سرمایه گذاری مدیران می شود، در حالی که سوگیری فرافکنی، این اثر منفی را کمتر می کند. همچنین، افزایش نرخ تورم گرایش مدیران زیان گریز را نیز برای دریافت تسهیلات افزایش می دهد؛ اما تفاوت این گونه مدیران آن است که زمانی تأمین مالی خارجی را مد نظر قرار می دهند که میانگین موزون هزینه سرمایه ناشی از تکیه بر تأمین مالی داخلی، افزایش یابد. نتیجه دیگر اینکه مدیران دارای سوگیری بیش اطمینانی، هزینه منابع داخلی را کمتر از حد برآورد کرده و بر اساس ریسک گریزی ذاتی، سهم ریسک تأمین مالی خارجی و استفاده از آن را برای سرمایه گذاری کاهش می دهند. نتیجه گیری: الگوی تصمیم گیری مدیران در حوزه سرمایه گذاری و تأمین مالی، تحت تأثیر سوگیری های شناختی قرار دارد و این انحراف ها، رفتار مدیران در مواجهه با عوامل محیطی و برون زا را شکل می دهد. مدیران به دلیل شرایط حاکم بر فضای اقتصادی کشور، سرمایه گذاری ها و سیاست های هزینه کرد سرمایه ای خود را محدود می کنند؛ اما به دلیل تورش های رفتاری مؤثر بر الگوی تصمیم گیری اقتصادی، عملکرد کلی شرکت ها تضعیف می شود و فرصت های ایجاد ارزش و خلق ثروت را از دست می دهند.

مفهوم حاکمیت شرکتی ناظر بر حاکمیتی است که بر یک شرکت سهامی عام اعمال می شود و مطابق با آن چگونگی پاسخ گویی شرکت به سهام داران و هم چنین سایر ذی نفعان شکل می گیرد. سطح افشای داوطلبانه یکی از انواع سازوکارهای پاسخ گویی شرکت به سهام داران و دیگران است. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه ی بین حاکمیت شرکتی و سطح افشای داوطلبانه ی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. متغیر حاکمیت شرکتی براساس معیارهای مالکیت نهادی، درصد اعضای غیرموظف هیأت مدیره و یکسانی رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل، اندازه گیری شده است؛ هم چنین برای اندازه گیری متغیر سطح افشای داوطلبانه، از چک لیست بوتوسان، تعدیل شده به وسیله ی کاشانی پور و همکاران استفاده شد که شامل 71 شاخص در شش بخش کلی پیشینه ی اطلاعاتی، خلاصه ای از نتایج مهم تاریخی، آماره های اصلی غیرمالی، اطلاعات بخش ها، اطلاعات پیش بینی، بحث و تحلیل مدیریت است. جامعه ی آماری پژوهش، تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را تشکیل می دهد. فرضیه های پژوهش از طریق رگرسیون چند متغیره با استفاده از داده های ترکیبی آزمون شد. یافته های حاصل از بررسی 71 شرکت در بازه ی زمانی 1390-1382 بیان گر این است که با افزایش تعداد مدیران غیرموظف در هیأت مدیره، سطح افشای داوطلبانه ی شرکت ها افزایش می یابد و هم چنین یکسانی رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل باعث کاهش سطح افشای داوطلبانه در شرکت ها می شود؛ اما بین مالکیت نهادی و سطح افشای داوطلبانه ی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، رابطه ی معناداری مشاهده نشد.

در این پژوهش، رابطه بین سطح افشای داوطلبانه و هزینه های نمایندگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار می گیرد. در این راستا، تأثیر اندازه شرکت، نسبت بدهی، نسبت اعضای غیرموظف هیأت مدیره و تمرکز مالکیت نیز کنترل شده است. برای اندازه گیری متغیر سطح افشای داوطلبانه، چک لیست بوتوسان (1997) که توسط کاشانی پور و همکاران (1388) تعدیل شده، مورد استفاده قرار گرفته است که شامل 71 شاخص در شش بخش کلی پیشینه اطلاعاتی، خلاصه ای از نتایج مهم تاریخی، آماره های کلیدی غیرمالی، اطلاعات بخش ها، اطلاعات پیش-بینی و بحث و تحلیل مدیریت است. همچنین، از نسبت هزینه های عملیاتی به فروش، نسبت گردش دارایی ها و نسبت کیوتوبین به عنوان معیارهای هزینه های نمایندگی استفاده شده است. برای آزمون فرضیه اصلی پژوهش، رگرسیون چند متغیره با استفاده از داده های ترکیبی مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های حاصل از بررسی 67 شرکت در دوره زمانی 1382 تا 1390 بیانگر آن است که بین نسبت هزینه عملیاتی به فروش و نسبت کیوتوبین با سطح افشای داوطلبانه به ترتیب رابطه منفی و مثبت معناداری وجود دارد؛ ولی بین نسبت گردش دارایی ها و سطح افشای داوطلبانه شرکت ها رابطه معناداری مشاهده نشد.