سیدعلی بدری

پژوهش حاضر درصدد است تا قابلیت ها و مزایای مدل استراتژیک متاسوات را در قالب نرم افزار مربوطه در برنامه ریزی گردشگری روستایی معرفی نماید. متاسوات بر مبنای تئوری مبتنی بر منابع (RBV) می باشد. این تئوری بر این باور است که منابع و قابلیت های منحصربه فرد، عامل اصلی مزیت رقابتی مستمر و پایدار را شکل می دهند. بر این اساس، مناطق روستایی می توانند با برنامه ریزی اصولی و شناخت منابع و قابلیت های باارزش، تقلیدناپذیر، کمیاب و غیرقابل جایگزین RIO)  (Vنسبت به رقبا، مزیت های رقابتی پایدار خود را شناسایی نمایند. روش پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی و هدف آن کاربردی است. گردآوری داده ها با استفاده از نظرات10 کارشناس در چند نوبت انجام شده است. به طوری که به استثنای اهداف تحقیق، تمامی مراحل تحقیق با کمک کارشناسان شناسایی و اولویت بندی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد متا سوات با اجتناب  از تصمیم گیری های ذهنی و بهره گیری از یک تکنیک سیستماتیک و با دقت بالا می تواند بسیاری از کاستی ها و نارسایی های SWOT را برطرف نماید. از طرف دیگر این مدل سعی دارد با رد دیدگاه توسعه ی برون زا این نکته راآشکار سازد که توسعه و رقابت پایدار زمانی می تواند عملیاتی گردد که مناطق گردشگری از منابع و قابلیت های داخلی به بهترین نحوه استفاده نمایند. متا سوات می تواند با شناسایی جایگاه روستای موردمطالعه در مقایسه با رقبا در ابعاد رقابتی مختلف، مشخص نمودن میزان ارزشمندی، کمیابی، تقلیدناپذیری، غیرقابل جایگزینی منابع و قابلیت ها، بررسی میزان تأثیر عوامل داخلی بر کنترل تهدیدات یا استفاده بهینه از فرصت های بیرونی، بررسی میزان تناسب بین اهداف و منابع و قابلیت ها نقش سازنده ای در استفاده بهینه از مزیت های رقابتی گردشگری پایدار در مناطق روستایی ایفا نماید.

مخاطرات طبیعی در ناحیه کوهستانی الموت بر اساس ماهیت، اثرات و پیامدهای متفاوتی را به وجود آورده است. این تحقیق بر پایه این سئوال پژوهشی شکل گرفته است که مخاطرات طبیعی شایع و تاثیرگذار بر روستائیان حوضه الموت با توجه به پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، روانی و محیطی کدام است؟ جامعه آماری تحقیق شامل روستاهای حوضه الموت با حجم نمونه 610 نفر از روستائیان (هر روستا حداقل 10 پرسشنامه) می باشد. خروجی مدل GWPCAبا استفاده از کواریانس داده ها در ماتریس هر نقطه روستایی با حداقل 30 نقطه همسایگی، در داده های هفت ریسک طبیعی (زلزله/سیل/لغزش/ریزش/بهمن/سرمازدگی/ کولاک) حاکمیت و گستردگی هر کدام از مخاطرات را در سطح حوضه نمایش داده است. خروجی مدل در شاخص رعب و وحشت روستائیان از مخاطرات طبیعی حاکمیت و گستردگی 56% ریسک سیل را در سطح روستاهای حوضه نشان می دهد. در شاخص میزان اختلال در حمل و نقل روستائیان، ریسک لغزش با حاکمیت 57% بیشترین اختلال در حمل و نقل را داشته است و در پایان، در شاخص میزان شیوع بیماری در بین روستائیان، ریسک سرمازدگی با حاکمیت 67% روستاهای دره ای و روستاهای واقع در ارتفاعات جنوب حوضه الموت را تحت تاثیر قرار داده است.

شهر مقدس مشهد، شهری با کارکرد مذهبی - زیارتی، زمینه ی مناسبی را برای توسعه ی گردشگری مذهبی به عنوان یکی از اشکال عمده ی گردشگری فراهم کرده است. وجود چنین زمینه ای، علاوه بر ارتقای فرهنگ و عناصر وابسته به آن، پویایی جریان های مولّد اقتصاد شهری منتج از جذب گردشگران داخلی و خارجی را فراهم کرده است. نحوه ی هزینه ی گردشگران، یکی از مباحث مورد توجّه در فرایند اقتصاد گردشگری است. به طور کلی هزینه های یک گردشگر در مقصد، شامل مواردی چون هزینه ی غذا و خوراک، تفریحات، بازدید، تردد و حمل و نقل، اقامت، گشت و گذار، خدمات ارتباطی، خدمات شهری و مانند آن است. طبق مطالعات انجام شده، به طور معمول بیش از 60 درصد از هزینه های گردشگران صرف اقامت می شود.این پژوهش به دنبال یافتن پاسخی درخور به این سؤال است که بیشترین هزینه های گردشگران مذهبی در شهر مشهد، به کدام یک از موارد یاد شده مربوط می شود. بر این اساس و با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و به کارگیری شیوه های اسنادی و پیمایش میدانی، همچنین استفاده از مدل هزینه ی اقامت، داده های لازم، جمع آوری شدند و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد که عمده ی هزینه های گردشگران در شهر مشهد، مربوط به خرید از بازار می شود در عین حال بر خلاف یافته های تحقیقات پیشین در مورد اختصاص بیش از 60 درصد از هزینه های گردشگری به اقامت در مقصد، یافته های تحقیق حاضر مؤید این است که گردشگران، کمترین هزینه را برای تأمین محل اقامت خود صرف کرده اند. بالا بودن هزینه ی واحدهای اقامتی، وجود تنوع در واحدهای اقامتی، گسترش واحدهای اقامتی غیرمجاز و میزان درآمد سالانه ی زائران، از جمله دلایلی است که می توان برای توجیه این وضعیت مطرح نمود.