ابوالفضل شایان

شواهد بسیاری از مطالعات انسانی و حیوانی وجود دارد، مبنی بر اینکه ورزش تأثیرات سودمندی بر سیستم عصبی مرکزی و شناخت دارد. ازاین رو هدف از پژوهش حاضر، تعیین تأثیر فعالیت ورزشی مقاومتی بر حافظه و سازوکارهای احتمالی این اثر، یعنی عوامل نوروتروفیکی دانشجویان کم تحرک بود. بدین منظور 30 دانشجوی کم تحرک (میانگین سنی 6/1±8/23 سال)، به صورت تصادفی به دو گروه مقاومتی و کنترل تقسیم شدند، و بعد از نمونه گیری خونی و آزمون حافظه، تمرینات خود را براساس پروتکل تمرین مقاومتی، به مدت پنج هفته ادامه دادند. در پایان، آزمون حافظه و نمونه گیری خونی، به منظور حذف آثار موقت تمرین، حداقل 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین به عمل آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های تحلیل کوواریانس و ضریب همبستگی پیرسون، در سطح معناداری 05/0> P استفاده شد. نتایج نشان داد تمرین به پیشرفت معنادار نمره حافظه منجر شد (05/0>P)؛ هرچند میزان BDNF پیشرفت شایان توجهی در اثر تمرین داشت، بیان هیچ یک از عوامل نوروتروفیکی تحت تأثیر تمرین قرار نگرفت (05/0>P). همچنین نتایج نشان داد همبستگی بین تغییرات نمره حافظه و بیان هیچ یک از عوامل نوروتروفیکی از نظر آماری معنادار نبود (05/0>P). یافته های این تحقیق نشان داد فعالیت ورزشی می تواند به بهبود حافظه منجر شود.

تقریباً همة ما به نقش پررنگ فعالیت ورزشی در بسیاری از جنبه های زندگی روزمره و تا حدودی عملکردهای شناختی آگاهیم، ولی مسئله ای که اخیراً ذهن محققان را درگیر کرده، بررسی تأثیر انواع مختلف فعالیت های ورزشی بر عملکردهای شناختی و از طرف دیگر سازوکارهای واسطه ای این اثر است. ازاین رو هدف از پژوهش حاضر، تعیین تأثیر دو نوع فعالیت ورزشی استقامتی و مقاومتی بر میزان توجه و عامل رشد عصبی مشتق شده از مغز (BDNF) دانشجویان کم تحرک بود. به این منظور از میان دانشجویان دانشگاه تهران، 46 دانشجوی کم تحرک (میانگین سنی 8/1 ± 3/24)، براساس پیش آزمون استروپ در سه گروه استقامتی، مقاومتی و کنترل توزیع شدند و بعد از نمونه گیری خونی، تمرینات خود را براساس پروتکل تمرین استقامتی و مقاومتی مخصوص به خود، به مدت 5 هفته ادامه دادند. در پایان، آزمون استروپ و نمونه گیری خونی، به منظور حذف آثار موقت تمرین، حداقل 48 ساعت پس از آخرین جلسة تمرین به عمل آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های کلوموگروف – اسمیرنوف برای تعیین طبیعی بودن توزیع داده ها، از تی زوجی، تحلیل واریانس یکراهه، تحلیل واریانس چندمتغیره، آزمون تعقیبی دانت و ضریب همبستگی پیرسون، در سطح معناداری 05/0 P≤ استفاده شد. نتایج نشان داد پیشرفت معناداری در زمان پاسخ به آزمون استروپ در هر دو گروه استقامتی و مقاومتی رخ داده است، ولی بیان BDNF فقط در گروه استقامتی به صورت معناداری افزایش یافت (05/0 P<). در مورد هیچ یک از متغیرها، گروه کنترل پیشرفتی از خود نشان نداد (05/0 P>). همچنین نتایج نشان داد تفاوت معناداری بین اثرگذاری دو فعالیت ورزشی استقامتی و مقاومتی، بر زمان پاسخ به آزمون استروپ و همچنین بیان BDNF وجود نداشت (05/0 P<). همبستگی بین تغییرات زمان پاسخ به آزمون استروپ و بیان BDNF نیز از نظر آماری معنادار نبود (05/0 P>). به طور کلی یافته های این تحقیق نشان داد که فعالیت ورزشی می تواند به بهبود عملکردهای شناختی منجر شود، ولی در پاسخ به اینکه چه فعالیتی مثمرثمرتر است، تفاوت معناداری بین فعالیت استقامتی و مقاومتی مشاهده نشد.

مقدمه: عامل نوروتروفیکی مشتق از مغز (BDNF)، پروتئینی است که به میزان زیادی در ساختارهای دستگاه عصبی مرکزی بیان می شود و شکل پذیری سیناپسی و فراگیری مهارت های حرکتی و شناختی را تحت تاثیر قرار می دهد. این درحالیست که چندریختی val 66 met مقدار و بیان BDNF را مختل می کند.لذا محققان در تحقیق حاضر درصدد بررسی تاثیر چندریختی مذکور بر یادگیری یک مهارت توالی دار حرکتی بودند. روش پژوهش: بدین منظور  صد نفر از دانشجویان مرد دانشگاه کاشان (میانگین سنی2.20±21.60) تحت مطالعه قرار گرفتند. پس از استخراج DNA ژنومیک، انجام واکنش زنجیره پلی مراز (PCR) با استفاده از پرایمر رو به جلو 3- ATACTGTCACACACGCTG-5 و پرایمر معکوس 3- ACTCTGGAGAGCGTGA-5 تایید صحت محصول PCR با استفاده از ژل اکتروفرز 1.5 درصد و در نهایت تعیین توالی با استفاده از آنالیزگر Sequencing، مشخص شد 46 نفر فاقد چندریختی مذکور و 54 نفر حامل متیونین (دچار چندریختی) هستند. سپس با استفاده از تکلیف حرکتی بازوی دینامیک، یادداری، انتقال بینایی- فضایی و انتقال حرکتی در مهارت توالی دار حرکتی آزمون شد. یافته ها: نتایج نشان داد،   افراد فاقد چندریختی با سرعت بیشتری نسبت به حاملان متیونین پیشرفت کردند و در آزمون یادداری هم بهتر عمل کردند (001/0 =p ). آنها در آزمون انتقال حرکتی نیز از حاملان متیونین بهتر بودند (0/001 =p) ولی در آزمون انتقال بینایی- فضایی تفاوت معناداری بین دو گروه نبود (0/176 =p ). نتیجه گیری: بنابراین به نظر می رسد حاملان متیونین به هرصورت از مراحل اولیه یادگیری حرکتی عبور می کنند ولی با توجه به مشکلات احتمالی ایجاد شده توسط چندریختی، در تکمیل فرایند یادگیری دچار ضعف می باشند.