نیره جعفری

مقاله حاضر در تلاش است تا کلیه گروه ها و افرادی را که به نحوی در رشد و توسعه کتابخانه دیجیتالی ایفای نقش می کنند، شناسایی و نوع وظایف و خدماتی را که در این زمینه بر عهده دارند، معرفی کند. رویکرد مقاله از نوع سندی (کتابخانه ای) است و منابع مرتبط با مقاله حاضر بررسی و ضمن استفاده از یافته های آن ها به عنوان شاهد نیز مورد استناد قرار گرفته اند. نتایج این بررسی حاکی از آن است که افراد و گروه های مختلفی در فرآیند توسعه کتابخانه دیجیتالی به عنوان یک سیستم اطلاعاتی درگیر هستند، که عبارتند از کاربران، کتابداران، تحلیل گران، مدیران وب و طراحان و توسعه دهندگان سایت های کتابخانه دیجیتالی ، برنامه نویسان، کارشناسان فنی، ناشران، تامین کنندگان تجهیزات و سیستم های کتابخانه دیجیتالی که به عنوان پیشگامان نوآوری و توسعه کتابخانه دیجیتالی، شناخته می شوند. از این رو در این مقاله، جهت توسعه موفق کتابخانه های دیجیتالی، ویژگی ها و مهارت-های گروه های مذکور و وظایفی که این گروه ها در قبال توسعه کتابخانه دیجیتالی دارند، ارائه گردیده است. چرا که تنها پس از آشنایی با موارد مذکور، و ایجاد زمینه ها و شرایط مناسب و بهره گیری از فرصت های موجود است که می توان به توسعه موفق کتابخانه دیجیتالی اندیشید و بستر لازم را برای توسعه همه جانبه آن فراهم نمود.

هدف: مقاله حاضر به منظور تحلیلی بر تولیدات علمی جهان در حوزه « ملی گرایی علمی» انجام شد و کوشید رویکردها و روندهای کشورهای پیشگام این حوزه را تبیین نماید.روش پژوهش: این مطالعه به روش توصیفی و با رویکرد علم سنجی انجام شد. جامعه آماری شامل 342 رکورد پایگاه استنادی وب آو ساینس در حوزه ملی گرایی علمی، بین سال های 1992-2023 است. شکل ها و نقشه علمی در قالب شکل های گرافیکی به تفکیک حوزه های مختلف علوم و نمایش ارتباطات بین آنها به منظور درک ساختار دانشی ملی گرایی علمی با استفاده از نرم افزار کتابخانه بیبلیومتریکس در نرم افزار آر ترسیم شد.یافته ها: اهم موضوعات پژوهشی در حوزه ملی گرایی علمی از دید دانشمندان حوزه عبارتند از: ملی گرایی، دانش بومی، استعمار، تاریخ نگاری، تاریخ ملی، هویت ملی، ژنیتک، پزشکی، هوش مصنوعی و فناوری های ضد جاسوسی که به ترتیب بر اساس تکرار در کلیدواژه های آثار علمی تشخیص داده شدند. آمریکا با انتشار (70 مقاله) بیشترین آثار حوزه را منتشر کرده است. کشورهای روسیه، اوکراین، آلمان و انگلستان در جایگاه های بعدی سرآمدان جهان در حوزه ملی گرایی علمی جای گرفتند. تولیدات علمی حوزه ملی گرایی علمی طی زمان بررسی، رو به رشد بوده است.نتیجه گیری: توسعه صنایع فناورانه در حوزه ژنیتک و پزشکی، هوش مصنوعی، ضد جاسوسی زمینه ساز پیشرفت های قابل توجهی در دانش ملی و  ارتقای جایگاه علمی کشورها در سطح بین المللی و موجب توسعه پایدار آنها خواهد شد. ترویج فرهنگ و توجه به تاریخ و تاریخ نگاری در نظام آموزش و پژوهش ملی، جامعه علمی فعال و پویا را در راستای تحقق برنامه های ملی گرایی علمی ملت ها به ارمغان خواهد آورد. تلاش برای حفظ ارزش ها، فرهنگ و هویت ملی باید همراه با توسعه علم و فناوری باشد تا باعث افزایش اعتبار، قدرت ملی در مقیاس جهانی گردد.