معصومه مؤذن

اماکن مقدسی مانند قدمگاه ها، در ادیان مختلف و مذاهب اسلامی، همواره مورد احترام بوده اند. نمونة قدمگاه ها در ایران، قدمگاه های امام رضا (ع) ، خواهران و برادران ایشان است. «بیت النور»، قدمگاه حضرت معصومه (س) در قم، از مهم ترین این قدمگاه ها به شمار می آید. در این نوشتار، قدمگاه یادشده با رویکرد انسان شناختی، مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور با معرفی جامع نشانگاهِ تحقیق، هویت تاریخی و موقعیت جغرافیایی آن، دو نوع گزارش «عینی» و «تحلیلی» از وضعیت کنونی ارائه شده است. با بهره گیری از روش کیفی انسان شناختی، از فنون مشاهدة مشارکتی، بررسی اسناد و مصاحبه ، در سطح عینی، به آداب و مراسم، تجربة زوار و احساسشان پرداخته و در سطح تحلیلی، سعی در معناکاوی لایه های ذهنی و پنهان کنشگران، شده است. یافته ها نشان می دهد، بیت النور برای مردم قم هویت بخش بوده و کنشگران از طریق همانندسازی نسبت برادری حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) ، با حضرت زینب (س) و امام حسین (ع) در مأنوس سازی و تعمیق اثر سفر بانو (س) به قم، اثرگذار بوده اند.

جمعیت و تغییرات آن، به عنوان رکن اساسی یک جامعه، تأثیر زیادی در رشد یا افول آن دارد؛ به طوری که اقتصاد،فرهنگ، سیاست و بخش های دیگر جامعه، تحت تأثیر آن قرار م یگیرد. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی، بهپیامدهای کاهش جمعیت بر روابط انسانی در خانواده و جامعه، پرداخته است. کاهش جمعیت در بخش خانواده،سبب تغییراتی مانند تغییر شکل خانواده از گسترده به هسته ای، شیوع ت کفرزندی و عوارض ناشی از آن، کاهشصله ارحام و قطع حمایت های خانوادگی م یشود. و از آنجا که خانواده آیینه تما منمای جامعه است؛ کاهش جمعیتعلاو ه بر سطح خانواده، در گستر های وسیع تر، سبب تغییراتی در اجتماع نیز م یشود که این تغییرات عبارت اند از:از بین رفتن خرده فرهنگ ها، بروز سالمندی جمعیت و عوارض مترتب بر آن، رفاه زدگی و تسلط فرهنگی بیگانگان.