جواد نیک کار

بحران های مالی جهانی باعث پدید آمدن سئوالاتی در مورد کیفیت و دامنه حسابرسی مستقل شد. در تلاش برای اصلاح این وضعیت کمیسیون اروپایی (EC) در سال 2010 یک سری راه کارهای کلی ارائه کرد؛ که پیشنهاد استفاده از حسابرسی مشترک یکی از این موارد بود. در این نوع از حسابرسی، دو شرکت حسابرسی به طور همزمان و به صورت جداگانه کار حسابرسی را انجام داده و یک گزارش حسابرسی را صادر کرده و در قبال این اظهارنظر مسئولیت مشترک دارند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر حسابرسی مشترک بر کیفیت، هزینه ها و بازار حسابرسی است. این پژوهش با استفاده از نتایج تحقیقات پیشین و به صورت کتابخانه ای به بررسی این موضوع پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که شواهد تجربی حمایت کننده از نقش مثبت حسابرسی مشترک بر کیفیت حسابرسی اندک و متناقض است. در مورد تاثیر حسابرسی مشترک بر هزینه های حسابرسی نتایج نشان داد که حسابرسی مشترک الزامی منجر به افزایش هزینه ها شده و در حالت بکارگیری اختیاری نتایج متفاوت است. همچنین، نتایج نشان داد که انحصار بازار حسابرسی در کشورهایی که سابقه طولانی در بکارگیری این نوع حسابرسی دارند (از جمله دانمارک و فرانسه) کمتر از کشورهای دیگر است.

هدف این پژوهش، بررسی تاثیر تغییرات اظهارنظر حسابرس بر به موقع بودن افشا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور چهار فرضیه برای بررسی این موضوع تدوین و داده های مربوط به 100 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره ی زمانی بین سال های 1384 تا 1391 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش داده های تابلویی با رویکرد اثرات ثابت، بررسی و آزمون شد. نتایج بدست آمده نشان داد، تغییر در اظهار نظر حسابرس بر به موقع بودن افشا تاثیر گذار است؛ به طوری که، بهبود اظهار نظر حسابرس سبب افزایش به موقع بودن افشا (کاهش تاخیر گزارشگری مالی) و بدتر شدن اظهار نظر حسابرس سبب کاهش به موقع بودن افشا (افزایش تاخیر گزارشگری مالی) می شود. همچنین، نتایج نشان داد شرکت هایی که بهبود بیشتری در اظهار نظر حسابرسی خود دارند نسبت به سایر شرکت ها که بهبود کمتری دارند تاخیر گزارشگری مالی (افزیش به موقع بودن افشا) کمتری دارند.

در سال های اخیر این فرضیه مطرح شده است که میزان افزایش در هزینه ها هنگام افزایش در سطح فعالیت بیشتر از میزان کاهش در هزینه ها به ازای همان میزان کاهش در سطح فعالیت است، که اصطلاحاً به آن چسبندگی هزینه گفته می شود. با گذشت بیش از یک دهه از مطرح شدن پدیده چسبندگی هزینه توسط اندرسون وهمکاران، به نظرمی رسد این مبحث از جنبه های مختلف و زوایای پنهان می تواند مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بنابراین، در این راستا در تحقیق حاضر ضمن بررسی تئوری های مرتبط با چسبندگی هزینه، ویژگی های آن (شامل ویژگی های عمومی و اختصاصی) با استفاده از تحقیقات پیشین و به صورت کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، ارتباط چسبندگی هزینه و بعضی از مفاهیم حسابداری مالی شامل ساختار هزینه، عدم اطمینان تقاضا، انگیزه های مدیریتی، راهبری شرکتی و مسئولیت اجتماعی شرکت مورد بررسی قرارگرفته است. در انتهای تحقیق نیز، بعضی از انتقادات وارده بر مفهوم چسبندگی هزینه ها ارائه شده است. نتایج نشان داد که تلاش پژوهشگران تا به امروز عمدتا براساس یافته های تجربی بوده و سابقه تئوریک قوی برای شناسایی علل ناشی از چسبندگی هزینه ها وجود ندارد. بنابراین، تحقیق های آتی باید به شکاف بین مفروضات نظری و یافته های تجربی پرداخته و پیامدهای معنی داری از مفهوم چسبندگی هزینه را برای کمک به فرایند تصمیم گیری فرآهم کنند.

 هدف از این پژوهش، بررسی انحراف مقطعی در عدم تقارن زمانی جریان نقد و تأثیر آن بر محافظه کاری شرطی است. در این پژوهش با استفاده از داده های 120 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال های 1384 تا 1390، به بررسی این موضوع پرداخته شد. الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش داده های تابلویی با رویکرد اثرهای ثابت، بررسی و آزمون شد. متداول ترین معیار محافظه کاری شرطی در حسابداری، عدم تقارن زمانی در شناسایی سودها و زیان ها است. این معیار، ترکیبی از عدم تقارن زمانی اقلام تعهدی و جریان های نقد عملیاتی است. با توجه به اینکه عدم تقارن جریان های نقد عملیاتی به دامنه شناسایی سودها و زیان ها تعلق ندارد، موجب انحراف در آزمون محافظه کاری می شود. در این پژوهش با توجه به اخبار بد و خوب، نشان داده شد عدم تقارن جریان های نقد عملیاتی به طور مقطعی با متغیرهای چرخه عمر شرکت (اندازه، عمر، رشد و مخارج سرمایه ای) تفاوت دارد. نتایج نشان می دهد در مراحل اولیه چرخه عمر شرکت، محافظه کاری بیشتر است.

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر رفتار چسبندگی هزینه و محافظه کاری مشروط بر تجزیه و تحلیل هزینه، حجم فعالیت و سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به این منظور چهار فرضیه برای بررسی این موضوع تدوین شد و داده های مربوط به 120 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره ی زمانی سال های 1384 تا 1391 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش داده های تابلویی با رویکرد اثرات ثابت، بررسی و آزمون شد. نتایج به دست آمده نشان داد که رفتار چسبندگی هزینه بر مدل استاندارد تجزیه و تحلیل هزینه، حجم فعالیت و سود تأثیرگذار است. افزون بر این نتایج پژوهش نشان داد که نادیده گرفتن محافظه کاری شرطی سبب تشدید تغییرات چسبندگی سود (کاهش سطح سود) می شود و ویژگی های خاص شرکت ها بر رفتار چسبندگی هزینه و محافظه کاری شرطی مؤثر بوده که سبب تأثیر معنادار بر تجزیه و تحلیل هزینه، حجم فعالیت و سود می شود.

فرایند جهانی شدن و گسترش بازارهای مصرف و نیز افزایش تعداد رقبا و شدت رقابت، باعث اهمیت بخشیدن به مفاهیمی مانند رقابت پذیری شده است. رقابت پذیری، تأثیر بااهمیتی بر فعالیت ها و اقدامات شرکت ها دارد. از طرفی، مطالعات انجام شده در برخی از کشورها نشان می دهد کارایی سازوکارهای حاکمیت شرکتی می تواند تحت تأثیر رقابت بازار قرار گیرد. بنابراین، تحقیق حاضر به بررسی رابطه ی ویژگی های هیات مدیره و عملکرد شرکت با توجه به رقابت بازار می پردازد. براین اساس، داده های مورد نیاز تحقیق از 120 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره ی زمانی 1383 تا 1389 استخراج و از از الگوی رگرسیونی داده های ترکیبی برای آزمون فرضیه ها استفاده گردیده است. همچنین، از نسبت اعضای غیرموظف، درصد مالکیت هیأت مدیره و تعداد اعضای هیات مدیره به عنوان ویژگی های هیات مدیره استفاده شده است. به همین منظور، شش فرضیه برای بررسی این موضوع در دو نمونه از شرکت ها با رقابت بازار قوی و ضعیف، در نظر گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد هیات مدیره در هیچ یک از سطوح رقابتی تاثیر معناداری بر عملکرد شرکت ندارد. به عبارت دیگر، در بازار ایران، هیات مدیره فاقد کارایی لازم بوده و ارتباط آن با عملکرد شرکت تحت تأثیر رقابت بازار قرار نمی گیرد.

رقابتپذیری به معنی توانایی شرکت در ماندگاری در بازار کسب و کار، محافظت از سرمایههای مختلف شرکت، به دست آوردن (بازگشت) سرمایهها و تضمین شغلها در آینده، تعریف شده است. با توجه به تعریف مزبور میتوان بیان کرد که رقابت، تأثیر بااهمیتی بر فعالیتها و اقدامات شرکتها دارد. از سوی دیگر، مطالعات انجام شده در برخی از کشورها نشان میدهد سیاست تقسیم سود میتواند تحت تأثیر رقابت بازار قرار گیرد. بنابراین، تحقیق حاضر به بررسی تاثیر سطوح متفاوت رقابت بازار بر سیاست تقسیم سود می- پردازد. براین اساس، اطلاعات مورد نیاز تحقیق از 120 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استخراج و از الگوی رگرسیونی دادههای ترکیبی برای آزمون فرضیهها استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می- دهد؛ با افزایش رقابت بازار محصول، سودهای تقسیمی کاهش مییابد. بنابراین، شرکتها در بازارهای متمرکز و با رقابت بالا، سود کمتری را پرداخت میکنند زیرا، آنها نیاز به ذخیره وجه نقد برای مقابله با تهدیدها و رفتارهای مخرب رقبا دارند .

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر چسبندگی هزینه بر تقارن زمانی سود با تأکید بر ارتباط میان چسبندگی هزینه و محافظه کاری شرطی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور، سه فرضیّه برای بررسی این موضوع تدوین و داده های مربوط به 120 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی بین سال های 1383 تا 1390 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش داده های تلفیقی با رویکرد اثرات ثابت، بررسی و آزمون شد. نتایج نشان داد چسبندگی رفتار هزینه ها بر عدم تقارن ارتباط میان سود و بازده، تاثیرگذار بوده و باعث عدم تقارن زمانی شناسایی سود می شود. افزون بر این، نتایج نشان داد در شرکت های دارای چسبندگی هزینه ها، سود اخبار منفی را با سرعت بیشتری منعکس می کند. همچنین، شرکت های با چسبندگی هزینه نسبت به دیگر شرکت ها دارای محافظه کاری شرطی بیشتری هستند.

هدف این تحقیق بررسی تاثیر معیارهای کیفیت حسابرسی بر ریسک سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. معیارهای کیفیت حسابرسی در این تحقیق اندازه ی موسسه ی حسابرسی، تخصص حسابرس در صنعت و تداوم انتخاب حسابرس بوده است. بدین منظور سه فرضیه تدوین و داده های مربوط به 120 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره ی زمانی بین سال های 1383 تا 1389 مورد استفاده قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها از تکنیک رگرسیون چند متغیره به روش داده های تابلویی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که متغیرهای اندازه ی موسسه ی حسابرسی و تداوم انتخاب حسابرس تاثیر مثبت و معناداری و متغیر تخصص حسابرس در صنعت تاثیر منفی و معنادار بر ریسک سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارند.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر ریسک سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای بررسی این موضوع، سه متغیر تمرکز مالکیت، میزان مالکیت سهامداران نهادی و میزان مالکیت مدیریت به عنوان معیارهای ساختار مالکیت در نظر گرفته شد. با استفاده از داده های 120 شرکت موجود در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی بین سال های 1383 تا 1389 به بررسی این موضوع پرداخته شد. در این پژوهش با استفاده از روش داده های تابلویی با رویکرد اثرات ثابت الگوی تحقیق موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که متغیرهای تمرکز مالکیت و میزان مالکیت مدیریت تأثیر منفی و معنادار بر ریسک سرمایه گذاری دارند. اما، میزان مالکیت سهامداران نهادی تأثیری بر ریسک سرمایه گذاری شرکت ها ندارد.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر هزینه های نمایندگی و کیفیت گزارشگری مالی بر ریسک سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش با استفاده از داده های 120 شرکت موجود در بورس اوراق بهادار تهران در دوره ی زمانی سال های 1383 تا 1389 به بررسی این موضوع پرداخته شد. الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش داده های تابلویی با رویکرد اثرات ثابت، بررسی و آزمون شد. نتایج نشان داد، هزینه های نمایندگی تأثیر مثبت و معنادار اما، کیفیت گزارشگری مالی تأثیر منفی و معناداری بر ریسک سرمایه گذاری شرکت ها دارند.