امیر علی نیا

فرمانروایی دیرپای کاسی ها، که دولت تأثیرگذاری در صحنه آسیای غربی به شمار می رفت، با ثبات ترین امپراتوری در طول تاریخ بابل باستان بود. شواهد به دست آمده از مصر باستان، بیانگر قدرت و نفوذ بین المللی کاسی ها در دوره فرمانروایی شان بر بابل است، اما حکومت آنان به دلیل مشکلات عدیده ی داخلی و حوادثی که در صحنه آسیای غربی باستان اتفاق افتاد، دچار انحطاط و فرسودگی شد. با ضعف حکومت کاسی ها، به ویژه در دوران حکومت کشتیلیاش چهارم (1235ـ1242ق.م)، که قدرت آنان به ضعیف ترین حد خود رسیده بود، میان دو حریف نیرومند آشور و ایلام گرفتار شدند. جنگ های آنان با آشور و لشکرکشی های آشوریان به سرزمین آنان، نیروی نظامی کاسی ها را تحلیل برد، تا این که حکومت طولانی مدت آنان در میان رودان، به دست ایلامیان از هم فرو پاشید. در این مقاله، سعی شده است تا با استفاده از منابع کهن و تحقیقات جدید و با استفاده از شیوه پژوهش های تاریخی، به بررسی عوامل داخلی و خارجی، که منجر به فروپاشی فرمانروایی آنان در حدود 1157ق.م، شد، پرداخته شود.

بیشتر پژوهندگان عقیده دارند که کوه های زاگرس و منطقه لرستان امروزی، خاستگاه آغازین و زیستگاه مردمانی بوده است که در تاریخ جهان باستان «کاسی یا کشّو»خوانده می شده اند.آن ها در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد، بخش های زیادی را در منطقه زاگرس میانی به واسطه خود در آوردند، و چندی بعد، نیرومندانه از کوه های زاگرس به سرزمین میان رودان تاختند و فرمانروایی پانصد و هفتاد و شش ساله خود را که طولانی ترین دوره فرمانروایی بیگانگان در سرزمین میان رودان باستان بود، بنیان نهادند. مهم ترین رخداد تاریخ کاسی ها ورود آن ها به جلگه میان رودان و فرمانروایی دیرپای آن ها در این سرزمین است که احتمالاً در نتیجه فشار مهاجرت گروه هایی از آریایی ها رخ داده بود که در هزاره دوم پیش از میلاد از آسیای مرکزی به جنبش درآمده و به کوه های زاگرس رسیده بودند.در حقیقت ورود کاسی ها به میان رودان، ورود آن ها به روشنایی تاریخ شرق نزدیک باستان بود، و پیامدهای چشمگیری در این منطقه به جای گذاشت.در این پژوهش با مطالعه چگونگی ورود کاسی ها به میان رودان، پیامدهای حضور طولانی آن ها در این سرزمین بررسی خواهد شد.

خُرّمیان تداوم مزدکیان روزگار ساسانی بودند که در دورۀ اسلامی جنبش هایی را برضد خلافت عباسی بنیان نهادند. آیین خُرّمیان ماهیتی اَسرارآمیز، التقاطی و رمزآلود داشت. از مهم ترین باورهای آنان که در منابع اسلامی گزارش شده است، می توان به دعوت به شادی و خُرّمی، تکریم آیینی شراب، بیان رمزآلود و تناسخ اشاره کرد. به گزارش منابع تاریخی، حیات خُرّمیان در ایران تا دورۀ سلجوقی و چند دهه پس از وفات خیام تداوم یافته است. یافته های این پژوهش بیانگر مضامین مشترکی است که حاکی از بازتاب پاره ای از باورهای بنیادین خرمی در مضامین محوری رباعیات خیام است. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استناد به گزارش های معتبر تاریخی و منابع اصیل در زمینۀ رباعیات خیام، در پی آن است تا ضمن بررسی آیین خرمی و تداوم حیات آن، از بازتاب پاره ای از باورهای بنیادین آن در رباعیات خیام سخن گوید.

پارادایم رانکه ای با تلاش های لئوپُلدفُن رانکه از تأثیرگذارترین مورخان اروپای سده نوزدهم میلادی بُنیان نهاده شد که تفکرات اش تاریخ نگاری و تاریخ نگری سده نوزدهم را متحول کرد. رانکه که مورخ رسمی دولتِ پروس بود، پارادایم روشمندی در نگارش تاریخ بُنیان نهاد و با پنج دهه آموزش دانش تاریخ، نخستین نسل مورخان حرفه ای را آموزش داد. با تلاش های وی، دانش تاریخ موضوعی علمی شد که نیازمند آموزش تخصصی بود. هدف از نگارش این مقاله، بررسی اهمیت نقش مهارت آموزی در آموزش دانش تاریخ با تأکید بر پارادایم رانکه ای خواهد بود. یافته های این پژوهش، بیانگر اهمیت نقش مهارت آموزی در تفکرات مورخ بزرگی است که علاوه بر بُنیان نهادن پارادایمی جدید در تاریخ نگاری، نخستین دوره کارورزی و کارآموزی رشته تاریخ را در دوازدهم جولای 1825 میلادی راه اندازی کرد.پارادایم رانکه ای با تلاش های لئوپُلدفُن رانکه از تأثیرگذارترین مورخان اروپای سده نوزدهم میلادی بُنیان نهاده شد که تفکرات اش تاریخ نگاری و تاریخ نگری سده نوزدهم را متحول کرد. رانکه که مورخ رسمی دولتِ پروس بود، پارادایم روشمندی در نگارش تاریخ بُنیان نهاد و با پنج دهه آموزش دانش تاریخ، نخستین نسل مورخان حرفه ای را آموزش داد. با تلاش های وی، دانش تاریخ موضوعی علمی شد که نیازمند آموزش تخصصی بود. هدف از نگارش این مقاله، بررسی اهمیت نقش مهارت آموزی در آموزش دانش تاریخ با تأکید بر پارادایم رانکه ای خواهد بود. یافته های این پژوهش، بیانگر اهمیت نقش مهارت آموزی در تفکرات مورخ بزرگی است که علاوه بر بُنیان نهادن پارادایمی جدید در تاریخ نگاری، نخستین دوره کارورزی و کارآموزی رشته تاریخ را در دوازدهم جولای 1825 میلادی راه اندازی کرد.