صدیقه بهزادی

سلامت انسانها به عنوان یک حق اساسی ویک دارایی وسرمایه ارزشمند برای تمامی سطوح وطبقات اجتماع مطرح است.امروزهدیدگاه های سلامت چشم اندازوسیع تری یافته وبه عوامل تعیین کننده غیرطبی سلامت هم چون عوامل روانی، اجتماعی توجه ویژه ای معطوف شده است. بررسی ابعاد مختلف سلامت درروستا وتلاش برای ارتقاء آن نقش موثری در پایداری نواحی روستایی دارد. هدف پژوهش حاضر سنجش سطح سلامت روستاییان و عوامل فردی (جنسیت، سن، تحصیلات، بعدخانوار، وضعیت تأهل،درآمد و وضعیت شغلی) مؤثر بر آن در شهرستان میبد واقع دراستان یزد است. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده ای از داده های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری (کوکران) از سطح 6 روستا و 177 خانوار نمونه منطقه جمع آوری شده است و با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس، فی ووی کرامر، آزمون مقایسه میانگین دو نمونه مستقل و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. یافته های تحقیق نشان داد که میانگین سطح سلامت در بین روستاییان برابر 11/3است ومیانگین سلامت اقتصادی، اجتماعی، زیست پزشکی و محیطی به ترتیب 3/2، 15/3، 75/3 و 25/3 است. بنابراین، نزدیک به 70 درصد روستاییان درسطح سلامت متوسط قراردارند. بر پایه یافته های تحقیق،درمورد ویژگی های فردی مؤثر بر سطح سلامت روستاییان تنهابعدخانوارووضعیت تاهل رابطه معناداری با سلامت نداشته اند، اما بین جنسیت،سن، تحصیلات، درآمد و وضعیت شغلی رابطه معناداری باسطح سلامت روستاییان برقرار بود. در توزیع فضایی سطح سلامت در سطح روستاهای مورد مطالعه، میانگین سطح سلامت از حداقل 14/3 در روستای بفروئید تا حداکثر 66/3 در روستای بیده در نوسان بوده است.

تغییر شکل روستاها به ویژه در نواحی شمالی طی دهه های اخیر بسیار زیاد بوده است. این تغییر شکل، گاه به دلیل تأثیر فرهنگ شهر بر نما و کالبد روستاها و گاه به دلیل مهاجرت های روستاییان به شهر بوده است. امروزه این پرسش اساسی مطرح است که چگونه می توان این تأثیرپذیری از فرهنگ شهر در نمای فیزیکی روستاها را با عناصر بومی و سنتی در روستا انطباق داد. در این تحقیق تلاش شده است تا به بررسی اثرات تغییر شاخص های فرهنگی و اجتماعی در روستاها بر الگوی مسکن روستایی پرداخته شود. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی، توصیفی – تحلیلی بوده است. جامعه آماری 91 روستای بالای 20 خانوار شهرستان نکا برابر با 57769 نفر در قالب 14572 خانوار بوده است. حجم نمونه انتخابی در سطح آبادی، تعداد 10 روستا و در سطح خانوار روستایی تعداد 256 خانوار بوده است که به صورت نمونه گیری تصادفی ساده مورد پرسشگری قرار گرفته اند. برای تحلیل استنباطی داده ها از رگرسیون و لیزرل استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که ارتباط معنی دار و نسبتاً قوی با ضریب 658/0 بین عوامل تغییرات فرهنگی و اجتماعی با الگوی مسکن روستایی وجود داشته است، به نحوی که شاخص های تغییرات فرهنگی و اجتماعی حدود 6/58 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین نموده است. پذیرش فرهنگی به تنهایی 8/66 درصد تغییرات در الگوی مسکن روستایی را توجیه نموده و گرایش به مصرف گرایی، بیشترین تأثیر را در تحلیل مسیر بر روی شاخص های رضایت مندی، پلان معماری، مقاومت و کیفیت مسکن با ضرایب 34/0، 29/0، 19/0 و 25/0 بر جای گذاشته است. در توزیع فضایی رابطه بین تغییرات اجتماعی و الگوی مسکن در هشت روستا، همبستگی مستقیم و نسبتاً کاملی وجود داشته است.

سبک زندگی مفهومی است که از قرن بیستم به بعد با توجه به رشد شهرنشینی وصنعتی شدن وتفکیک اجتماعی فزاینده ای که درجوامع غربی شکل گرفته بود، مطرح می شود. جوامع روستایی ایران نیز از مظاهر مدرنیته برخوردار و این بهره مندی، به معنای تغییر ودگرگونی الگوی مصرفی روستاهاست. مسکن نیز به عنوان یکی از نیازهای اساسی ومصرفی انسان تحت تاثیر این دگرگونی ها قرار رفته است. این تحقیق بهبررسی تاثیر تغییرات سبک زندگی بر الگوی مسکن روستایی در شهرستان نکامی پردازد. روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق، روستاهای بالای 20خانوار شهرستان نکا بوده که با استفاده روش کوکران، حجم نمونه ایمعادل 256 خانوار از 10 روستای نمونه انتخاب شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ضریب همبستگی بین الگوی مسکن روستایی و تغییرات سبک زندگی در روستاهای مورد مطالعه 658/0 می باشد. هم چنین بر اساس نتایج رگرسیون چند متغیره، تاثیر تمامی شاخص های سبک زندگی یعنی ارزش ها وایده آلها، طرز پوشش، تغذیه، اوقات فراغت ومصرف گرایی در مدل معنی دار است و بیشترین تأثیر به رژیم غذایی و تغذیه و نحوه گذران اوقات فراغت با ضرایب 538/0 و 526/0 اختصاص دارد. با توجه به یافته های تحقیق در زمینه تغییرات الگوی مسکن در منطقه، شناخت فرهنگ وسبک زندگی روستایی وگسترش جنبه های مثبتآن و توجه به رفاه و آسایش روستاییان در مساکن روستایی، رعایت ضوابط مربوط به امنیت ومقاومت مسکن روستایی و استفاده از الگوهای مسکن شهری در انطباق با فرهنگ و محیط روستا پیشنهاد می شود.

پژوهش حاضر با رویکرد آینده نگارانه، به شناسایی مهم ترین عوامل مؤثر بر وضعیت آینده ی گردشگری پایدار استان یزد و بررسی میزان و چگونگی این عوامل بر یکدیگر می پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت، بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. جامعه ی آماری پژوهش 18 نفر از متخصصان گردشگری استان یزد می باشند. ابتدا 29 مؤلفه از میان اسناد فرادست و منابع نظری انتخاب و ماتریس اثرات متقاطع مؤلفه ها تشکیل گردید و از طریق نرم افزار میک مک نسبت به تحلیل اقدام شده است. بر اساس نتایج مدل، گردشگری استان یزد سیستمی ناپایدار بوده و «توزیع متعادل و بهینه ی امکانات و تسهیلات، ظرفیت اجتماعی جامعه ی محلی در جذب گردشگر به عنوان عوامل تنظیم کننده عمل می کنند. هیچ کدام از مؤلفه های توسعه ی گردشگری استان یزد به عنوان عامل هدف قابل تعریف نیست. این مسئله نشانگر چندجانبه بودن مسئله ی توسعه ی گردشگری استان یزد از نگاه مدیران و نخبگان گردشگری استان یزد است. «امنیت» و «سطح توسعه ی و وضعیت اقتصادی جامعه ی محلی» بسیار نزدیک به محور مخاطره قرار گرفتند. «خشک سالی»، «تورم» و «مشارکت و تقویت سازمان های مردم نهاد» بیش ترین میزان تأثیرگذاری را داشتند. درمجموع، 10 عامل به عنوان عوامل کلیدی توسعه ی گردشگری استان یزد انتخاب گردید. سطح توسعه و وضعیت اقتصادی جامعه ی محلی، هدفمند کردن تخصیص اعتبارات توسعه ی توریسم، تورم، زیرساخت حمل ونقل، خدماتی، اطلاع رسانی و هوشمند، خشک سالی و کاهش کیفی و کمی منابع آبی، امنیت، طرح جامع، سازمان های مردم نهاد و اصلاح و توسعه ی روابط بین سازمانی از عوامل کلیدی تأثیرگذار بر توسعه ی گردشگری استان یزد بودند.