عین الله طیموری فرد

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش فراشناخت، هوش و خودکارآمدی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال اول متوسطه بود. نمونه ی پژوهش که به روش تصادفی خوشه ای انتخاب گردید، شامل 298 دانش آموز (123 دختر و 175 پسر) سال اول دبیرستان شهرستان دنا از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد بود. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه ی آگاهی فراشناختی شراو و دنیسون، خرده مقیاس خودکارآمدی پینتریچ و دی گروت، و آزمون هوشی پیش رونده ی ریون استفاده شد. برای سنجش پیشرفت تحصیلی نیز از نمرات آزمون هماهنگ پایان ترم درس ریاضی و فارسی استفاده گردید. نتایج حاصل از محاسبه ی پایایی و روایی ابزار ها حاکی از پایایی و روایی قابل قبول آن ها بود. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان نشان داد که هوش بیشترین سهم را در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دارد (51/0β =) و بعد از آن به ترتیب خودکارآمدی (16/0β =) و فراشناخت (11/0β =) قرار می گیرد. همچنین، از بین مولفه های فراشناخت تنها دو مولفه دانش موقعیتی (19/0β =) و راهبرد مدیریت اطلاعات (23/0β =) سهم معنا داری در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دارند. در ادامه ی مقاله یافته ها مورد بحث قرار گرفت و پیشنهادهایی در جهت افزایش خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان و نیز مولفه های فراشناختی دانش موقعیتی و مدیریت اطلاعات ارائه شد.

با توجه به اهمیت ارزیابی برنامه های توانمندسازی نوجوانان و خانواده ها با استفاده از ابزارهای مناسب، هدف پژوهش حاضر تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی ابزار خودگزارشی و گزارش والدین و معلمان برنامه تقویت خانواده (14-10) بود. پژوهش حاضر از حیث هدف پژوهش کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری داده ها از نوع پیمایشی-توصیفی بود. جامعه ی آماری، نوجوانان 14-10 سال ایرانی بود که در دوره دوم ابتدایی (پایه های چهارم، پنجم و ششم)، مشغول به تحصیل بودند. نمونه پژوهش شامل 691 دانش آموز (331 پسر، 360 دختر) و 691 والد (334 پدر، 357 مادر) بود که از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. جهت گرداوری داده ها از پرسشنامه نظرسنجی شخص نوجوان، پرسشنامه نظرسنجی والدین/ سرپرستان، پرسشنامه توانایی و مشکلات- نسخه والدین، معلم و نوجوان و مقیاس کیفیت زندگی مدرسه استفاده شد. تحلیل آیتم نشان داد که آیتم های هر یک از پرسشنامه ها از ویژگی های مطلوبی برخوردار هستند. نتایج تحلیل اکتشافی و تأییدی نیز نشان داد پرسشنامه والدین و نوجوانان ابزاری تک عاملی است. روایی هم زمان ابزارها نیز در حد قابل قبولی بودند؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که ابزارها از ویژگی های روان سنجی مناسبی جهت ارزیابی برنامه تقویت بنیان خانواده برخوردار است.